Паёми Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба Маҷлиси Олӣ ҳамасола ба ҳайси ҳуҷҷати стратегии давлатӣ, ки дар он самтҳои асосии сиёсати дохилӣ ва хориҷии кишвар, дастовардҳои яксола ва ҳадафҳои ояндаи рушд муайян карда шудааст.
Паёми соли 2025, ки дар остонаи ҷашни 35-солагии истиқлолияти давлатӣ садо дод, аз нигоҳи маънавӣ, сиёсӣ ва иҷтимоӣ аҳамияти тақдирсоз дошт. Дар ин паём масъалаҳои баланд бардоштани маош, нафаќа, дастгирии табақаҳои осебпазир, рушди иқтисод, таҳкими фарҳанг, худшиносии миллӣ ва таъмини адолати иҷтимоӣ дар маркази таваҷҷуҳ қарор гирифтанд, ки ин нуктаро метавон ба ҳайси асоси сиёсати давлатии Тоҷикистон дар самти ташаккули ҷомеаи шаҳрвандӣ, рушди инсонӣ ва таъмини бақои давлат арзёбӣ кард.
Аз нигоҳи маънавӣ, Паёми Президент ҳамчун ҳуҷҷати баландмартобаи фарҳангӣ ва ахлоқӣ, ки дар он арзишҳои миллӣ, таърихӣ, динӣ ва башарӣ инъикос ёфтаанд, баромад намуданд. Дар ин паём таваҷҷуҳи махсус ба мероси фарҳангии халқи тоҷик, таърихи тамаддунии он, шахсиятҳои барҷастаи илму фарҳанг, ҳифзи забони давлатӣ, анъана ва суннатҳои неки ниёгон равона гардидааст. Махсусан, зикр гардидани таъсиси Маркази тамаддуни ориёӣ ва Маркази байналмилалии Наврӯз дар шаҳри Душанбе, инчунин, ворид гардидани ёдгориҳои Хуттали қадим ба Феҳристи мероси ҷаҳонии ЮНЕСКО, гувоҳи он аст, ки давлат ба ҳифзи мероси маънавии миллат ва арзишҳои башарӣ эътибори аввалиндараҷа медиҳад. Ин иқдомҳо дар рӯҳияи худшиносии миллӣ, баланд бардоштани эътиқоди халқ ба арзишҳои миллӣ ва ташаккули ҳувияти фарҳангии ҷомеа нақши муҳим мебозанд. Паём ҳамчунин, ба масъалаи тарбияи насли наврас дар рӯҳияи ватандӯстӣ, хештаншиносӣ, эҳтироми арзишҳои миллӣ ва дур будан аз таассубу хурофот таваҷҷуҳи махсус зоҳир намудааст. Дар ин раванд, Президент зикр намуд, ки «мо бояд фарзандонамонро соҳиби саводу дониш, касбу ҳунар, маърифату фарҳанг, дур аз таассубу хурофот, ватандӯсту ватанпараст ва дорои ҳисси баланди худшиносии миллӣ тарбия намоем». Ин нуктаро метавон ба ҳайси асоси маънавии сиёсати давлат дар самти ташаккули шахсияти комил, фарҳангдӯст, ватанпараст ва донишманд арзёбӣ кард. Ҳамзамон, Паём ҳамчунин, ба масъалаи ҳифзи пиряхҳо, омӯзиши илмҳои криосфера ва амалисозии ташаббусҳои байналмилалии Тоҷикистон дар соҳаи обу иқлим таваҷҷуҳи махсус зоҳир намудааст, ки ин нуктаро метавон ба ҳайси ифодаи масъулияти маънавии давлат дар назди ояндаи башарият арзёбӣ кард.
Яке аз бахшҳои Паём, ки ба масъалаи бақои миллат ва ҷаҳон нигаронида шудааст, иқдоми Тоҷикистон дар соҳаи ҳифзи пиряхҳо ва криосфера мебошад. Муњтарам Эмомали Раҳмон, Президенти Љумњурии Тољикистон бо ифтихор иброз намуд, ки соли 2025 бо пешниҳоди Тоҷикистон дар Созмони Милали Муттаҳид «Соли байналмилалии ҳифзи пиряхҳо» ва «Даҳсолаи илмҳои криосфера» эълон гардид. Ин иқдом на танҳо далели сиёсати экологии кишвар, балки нишонаи масъулияти ҷаҳонии Тоҷикистон дар муқобили тағйирёбии иқлим мебошад.
Дар робита ба ин, пешниҳод гардид, ки Муассисаи давлатии илмии «Маркази омӯзиши пиряхҳои Академияи миллии илмҳо» ба Муассисаи давлатии илмиву таҳқиқотии «Институти омӯзиши пиряхҳо ва криосфераи Академияи миллии илмҳо» табдил дода шавад.
Ин иқдом сиёсати пайваста ва стратегии давлатро дар самти илми экологӣ, обу иқлим ва ҳифзи захираҳои табиӣ нишон медиҳад. Институт на танҳо маркази илмӣ, балки платформаи байналмилалӣ барои ҳамкорӣ дар соҳаи илмҳои криосфера хоҳад буд. Ин иқдом ба мақсади таҳкими мавқеи Тоҷикистон ҳамчун кишвари пешсаф дар масоили обу иқлим ва ҳифзи муҳити зист равона шудааст.
Аз нигоҳи сиёсӣ, Паёми Президент ҳамчун сиёсати давлатии Тоҷикистон дар самти таҳкими суботу оромӣ, рушди демократия, таъмини волоияти қонун, тақвияти сохторҳои давлатӣ ва баланд бардоштани мақоми кишвар дар арсаи байналмилалӣ муаррифӣ мегардад. Дар паём зикр гардидани дастовардҳои кишвар дар соҳаҳои сиёсати хориҷӣ, ҳалли масъалаҳои сарҳадӣ, татбиқи сиёсати «дарҳои кушода», ташаббусҳои ҷаҳонӣ дар соҳаи ҳифзи пиряхҳо, зеҳни сунъӣ ва маърифати ҳуқуқӣ, гувоҳи он аст, ки Тоҷикистон ба ҳайси узви фаъоли ҷомеаи ҷаҳонӣ мақоми худро тадриҷан тақвият мебахшад. Сиёсати хориҷии кишвар, ки бар пояи принсипҳои эътимод, ҳамкории мутақобилан судманд, эҳтироми манфиатҳои миллӣ ва таъмини амнияти фарогир асос ёфтааст, дар ин паём бо диди стратегӣ муайян гардидааст. Ҳамзамон, Паём ҳамчун сиёсати дохилии давлат дар самти тақвияти идоракунии давлатӣ, ислоҳоти идорӣ, мубориза бо фасод, рушди соҳибкорӣ ва таъмини амнияти иҷтимоӣ пешниҳод мегардад. Дар ин раванд, Президент зикр намуд, ки «таъмин будани амнияти ҷомеа, суботи сиёсӣ, сулҳу ваҳдат ва волоияти қонун кафолати рушди устувори иқтисодиву иҷтимоӣ ва баланд гардидани сатҳу сифати зиндагии мардуми кишвар мебошад». Ин самтҳо ҷузъи ҷудонашавандаи сиёсати давлатӣ мебошанд, ки дар онҳо ҳадафҳои стратегии кишвар то соли 2030 инъикос ёфтаанд. Паём ҳамчунин, ба масъалаи татбиқи Барномаи миёнамуҳлати рушди кишвар барои солҳои 2026–2030, ки ҳамчун марҳалаи ниҳоии Стратегияи миллии рушд то соли 2030 муайян гардидааст, таваҷҷуҳи махсус зоҳир намудааст. Дар ин раванд, Президент зикр намуд, ки «дар панҷ соли оянда ҳаҷми маҷмуи маҳсулоти дохилӣ ду баробар афзоиш ёфта, сатҳи камбизоатӣ то 10 фоиз кам ва ҳиссаи табақаи миёнаи аҳолӣ то 50 фоиз зиёд гардад». Ин нуктаро метавон ба ҳайси асоси сиёсии рушди устувори иқтисодӣ арзёбӣ кард.
Аз нигоҳи аҳамияти иҷтимоӣ ва бақоии Паём, бояд таъкид намуд, ки ин суханронии Президент на танҳо барномаи амали Ҳукумат аст, балки он ҳуҷҷати тақдирсози миллӣ мебошад, ки дар он масъалаҳои баланд бардоштани маош, пенсия, дастгирии табақаҳои осебпазир, таъмини адолати иҷтимоӣ ва рушди инсонӣ дар маркази таваҷҷуҳ қарор доранд. Махсусан, зикр гардидани баланд бардоштани маоши кормандони соҳаҳои маориф, тандурустӣ, фарҳанг, варзиш, мақомоти ҳифзи ҳуқуқ ва дигар соҳаҳои буҷетӣ аз 1-уми сентябри соли 2026, инчунин, индексатсияи пенсияҳо на кам аз 15 фоиз, гувоҳи он аст, ки Ҳукумат ба таъмини адолати иҷтимоӣ, беҳтар намудани шароити зиндагии аҳолӣ ва кам кардани сатҳи камбизоатӣ таваҷҷуҳи махсус зоҳир менамояд. Ин иқдомҳо на танҳо аз нигоҳи иқтисодӣ, балки аз нигоҳи маънавӣ ва сиёсӣ низ аҳамияти калидӣ доранд, зеро онҳо ба ташаккули эътимоди ҷомеа ба давлат, тақвияти ҳамдигарфаҳмӣ ва суботи иҷтимоӣ мусоидат мекунанд. Паём ҳамчунин, ба масъалаи рушди бозори меҳнат, таъсиси ҷойҳои корӣ, дастгирии соҳибкории хурд, косибӣ ва ҳунарҳои мардумӣ таваҷҷуҳи махсус зоҳир намудааст, ки ин нуктаро метавон ба ҳайси асоси иҷтимоии рушди устувори иқтисодӣ арзёбӣ кард. Дар ин раванд, Президент зикр намуд, ки «дар панҷ соли оянда 1 миллиону 400 ҳазор ҷойи корӣ таъсис дода шавад ва дар ин раванд нақши соҳибкории хурд, косибӣ ва ҳунарҳои мардумӣ баланд бардошта шавад». Ин нуктаро метавон ба ҳайси асоси бақоии сиёсати иҷтимоӣ арзёбӣ кард, зеро таъмини шуғли пурмаҳсул, баланд бардоштани сатҳи зиндагии аҳолӣ ва кам кардани сатҳи камбизоатӣ омилҳои асосии таъмини суботи иҷтимоӣ ва рушди устувори давлат мебошанд.
Дар ҷамъбаст, Паёми Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмонро ба ҳайси ҳуҷҷати стратегии маънавӣ, сиёсӣ ва иҷтимоӣ, ки дар он арзишҳои миллӣ, дастовардҳои давлат, ҳадафҳои ояндаи рушд ва сиёсати иҷтимоии Ҳукумат инъикос ёфтаанд, бояд ба ҳайси асоси фалсафии ташаккули ҷомеаи шаҳрвандӣ, рушди инсонӣ ва таъмини бақои давлат арзёбӣ намуд. Ин паём на танҳо барномаи амали Ҳукумат аст, балки он ҳуҷҷати тақдирсози миллӣ мебошад, ки дар он масъалаҳои бақои давлат, ташаккули ҳувияти миллӣ, тарбияи насли наврас ва таъмини суботи иҷтимоӣ дар маркази таваҷҷуҳ қарор доранд. Аз ин лиҳоз, аҳамияти ин паём барои ояндаи давлат, миллат ва ҷомеаи шаҳрвандӣ бениҳоят зич буда, онро метавон ба ҳайси асоси илмӣ, фалсафӣ ва сиёсии рушди устувори Тоҷикистон дар давраи навини таърихӣ арзёбӣ кард.
Профессор Қаюмов Абдулҳамид - сарходими илмии Маркази
омузиши пиряхҳои Академияи миллии илмҳои Точикистон.
