Skip to main content
Ҳамкориҳои Тоҷикистону Русия дар соҳаи пешгирӣ ва рафъи ҳолатҳои фавқулодда яке аз самтҳои муҳим ва стратегист, ки барои таъмини амният ва суботи минтақавӣ нақши муассир дорад. Тоҷикистон ҳамчун кишвари кӯҳсор ва осебпазир ба офатҳои табиӣ, аз қабили заминларза, сел ва фаромадани тармаҳо, ҳамеша ниёз ба дастгирии техникӣ ва ташкилии дурусти ҳолатҳои фавқулодда дорад.

123Русия бо таҷрибаи бой ва захираҳои моливу техникӣ метавонад дар ин раванд кӯмаки муассир расонад. Ҷузъи ҳамкории дуҷониба ва дар доираи Иттиҳоди Давлатҳои Мустақил (ИДМ) ташкил намудани марказҳо ва гурӯҳҳои мудофиаи гражданӣ барои ҳамоҳангсозии амалҳо дар ҳолатҳои фавқулодда яке аз муҳимтарин иқдомҳо мебошад.

ИДМ ҳамчун созмони минтақавӣ барои ҳамоҳангсозии сиёсати фавқулодда, мубодилаи маълумот ва таҷриба миёни кишварҳои узв, инчунин барқарорсозии осебдидагон ва тақвияти иқтидори муқобила бо офатҳо нақши муассир дорад. Тавассути ҷалби мутахассисон, гузаронидани тамринҳои муштараки зиддисел ва заминларза, ва таъмини таҷҳизоти зарурӣ, ҳамкории Тоҷикистону Русия дар доираи ИДМ метавонад сатҳи омодабошии кишварҳоро ба ҳолатҳои фавқулодда ба таври назаррас баланд бардорад.

Дар маҷмӯъ, ҳамкории зич ва ҳамоҳангшуда миёни Тоҷикистон, Русия ва Иттиҳоди Давлатҳои Мустақил дар соҳаи пешгирӣ ва рафъи ҳолатҳои фавқулодда барои таъмини амнияти шаҳрвандон ва устувории иқтисодиву иҷтимоии минтақа аҳамияти стратегии калон дорад.

Дар шароити мураккаби ҷаҳонӣ ва афзоиши хавфҳои табиӣ ва техногенӣ, ҳамкориҳои байналмилалӣ дар соҳаи пешгирӣ ва рафъи ҳолатҳои фавқулодда аҳамияти махсус пайдо кардаанд. Тоҷикистон ҳамчун кишвари кӯҳсор ва аз нигоҳи географӣ ва иқлимӣ осебпазир ба ҳолатҳои фавқулодда, аз қабили заминларза, сел, фаромадани тармаҳо ва дигар офатҳои табиӣ, ҳамеша ба ҳамкории мутақобила ва дастгирии фаннӣ ва техникӣ ниёз дорад. Русия, ки дорои таҷрибаи бой ва захираҳои калон аст, яке аз шарикони асосии Тоҷикистон дар ин самт мебошад.

Ҳамкории Тоҷикистону Русия дар соҳаи ҳолатҳои фавқулодда асосан дар чор самт амалӣ мешавад: мубодилаи иттилоот ва таҷриба, таъмини васоити техникии зарурӣ, ташкили тамринҳои муштарак ва кӯмакҳои фаврӣ дар ҳолатҳои офатҳои табиӣ. Русия барои Тоҷикистон на танҳо таҷҳизот ва техникаи заруриро таъмин мекунад, балки мутахассисони худро барои омӯзиш ва омӯзиши кормандони хадамоти ҳолатҳои фавқулодда низ ҷалб менамояд. Ин омезиши таҷриба ва техника имкон медиҳад, ки Тоҷикистон сатҳи омодабоши худро барои муқобила бо офатҳои табиӣ ва техногенӣ баланд бардорад.

Дар ин замина нақши Иттиҳоди Давлатҳои Мустақил (ИДМ) хеле муҳим мебошад. ИДМ ҳамчун созмони минтақавӣ барои ҳамоҳангсозии иқдомҳо ва сиёсати кишварҳои узв дар самти ҳолатҳои фавқулодда таъсиси марказҳо ва гурӯҳҳои махсуси мудофиаи гражданӣ ва ҳолатҳои фавқулоддаро идора мекунад. Ин созмон бо мақсади тақвияти ҳамкории кишварҳои узв дар мубориза бо офатҳо, табодули иттилоот, гузаронидани тамринҳои муштарак ва фароҳам овардани кӯмакҳои фаврӣ ташкил шудааст.

Тоҷикистон бо истифода аз ин платформа имконияти барқарор кардани робитаҳои густурда бо Русия ва дигар кишварҳои ИДМ-ро дорад, ки барои пешгирӣ ва рафъи ҳолатҳои фавқулодда хеле муассир аст. Масалан, дар ҳолатҳои заминларза ва сел, гурӯҳҳои махсуси ИДМ метавонанд дар якҷоягӣ бо хадамоти Тоҷикистон ва Русия барои расонидани кӯмакҳои техникию фаннӣ ва низ молиявӣ амал кунанд. Ин ҳамкорӣ на танҳо барои кам кардани талафот, балки барои барқарорсозии босуръат ва бо самараи иқтисодӣ низ мусоидат менамояд.

Ғайр аз ин, ҳамкориҳои Тоҷикистону Русия ва нақши ИДМ ба рушди иқтидори миллӣ ва минтақавӣ дар соҳаи ҳолатҳои фавқулодда низ мусоидат мекунад. Ин амр тавассути баргузории машқҳои муштарак, омӯзишҳои касбӣ, тақсими захираҳо ва таҳияи стратегияҳои нави пешгирӣ ба даст меояд. Ин раванд имкон медиҳад, ки ҳар кишвар барои худ ва минтақа омодаии хуб ва ҳамоҳангшудаи техникӣ ва ташкилии худро барои мубориза бо офатҳои табиӣ таъмин намояд.

Дар натиҷа, ҳамкориҳои Тоҷикистону Русия ва нақши ИДМ дар пешгирӣ ва рафъи ҳолатҳои фавқулодда на танҳо амнияти шаҳрвандонро таъмин мекунад, балки барои устувории иқтисодиву иҷтимоии минтақа низ асос мегузорад. Ин муносибатҳои мутақобила ва ҳамоҳангшуда дар заминаи ҳамдигарфаҳмӣ ва эҳтироми тарафайн ба рушди минбаъдаи кишварҳо ва таъмини зиндагии ороми мардум мусоидат хоҳад кард.

Дар замони муосир, ки тағйирёбии иқлим ва афзоиши хатарҳои табиӣ ва техногенӣ ба як чолиши ҷиддӣ барои ҷомеаҳои ҷаҳонӣ табдил ёфтааст, ҳамкориҳои байналмилалӣ ва минтақавӣ дар соҳаи пешгирӣ ва рафъи ҳолатҳои фавқулодда аҳамияти беандоза пайдо кардаанд. Тоҷикистон, ки дар минтақаи кӯҳсор ва осебпазир воқеъ шудааст, ба шарофати мавқеи географӣ ва иқлимии худ бо хатари зиёд дучори офатҳои табиӣ, ба монанди заминларза, сел, фаромадани тарма, ва хушксолӣ мебошад. Аз ин рӯ, кишвар барои коҳиш додани талафоти эҳтимолӣ ва мукаммал кардани низоми мудофиаи гражданӣ ва идораи ҳолатҳои фавқулодда ба ҳамкориҳои гуногунсоҳавӣ бо шарикони стратегии худ ниёз дорад.

Дар ин замина, ҳамкориҳои Тоҷикистону Русия нақши ҳалкунанда доранд. Русия бо таҷрибаи фаровон дар соҳаи мудофиаи гражданӣ ва ҳолатҳои фавқулодда, инчунин бо дороии таҷҳизот ва захираҳои молиявӣ, яке аз шарикони асосӣ ва боэътимод дар ин соҳа барои Тоҷикистон мебошад. Тавассути ин ҳамкорӣ, Тоҷикистон имконият пайдо мекунад, ки таҷрибаи беҳтаринро аз мутахассисони русӣ омӯхта, техника ва технологияҳои муосирро ҷорӣ намояд ва захираҳои заруриро барои муқаррар намудани як низоми мукаммалтар ва муассири пешгирӣ ва посух ба ҳолатҳои фавқулодда ба даст оварад.

Ҳамкории байнидавлатӣ миёни Тоҷикистону Русия шаклҳои гуногун дорад. Яке аз намудҳои муҳими ҳамкорӣ ин мубодилаи иттилоотӣ ва маълумотҳои оперативӣ мебошад. Масалан, дар соҳаи пешгӯии офатҳои табиӣ, системаи муштараки мониторинг ва огоҳонӣ метавонад ба пешгирии зарари бештар мусоидат кунад. Русия бо таҷрибаи бой ва низоми мукаммали мониторинг метавонад ба Тоҷикистон дар таъсиси шабакаҳои мониторингӣ ва таъмини иттилооти аниқ ва фаврӣ кӯмак расонад.

Ғайр аз ин, таъмини васоити техникии зарурӣ, аз ҷумла мошинҳои махсус, таҷҳизоти наҷотдиҳӣ, воситаҳои иртибот ва дигар лавозимот, ки барои бартарафсозии ҳолатҳои фавқулодда лозим аст, яке аз паҳлӯҳои муҳими ҳамкории Тоҷикистону Русия мебошад. Ин таҷҳизот ба хадамоти ҳолатҳои фавқулодда имкон медиҳад, ки дар ҳолатҳои фавқулодда бо самараи бештар ва саривақт амал кунанд.

Аз тарафи дигар, ташкили тамринҳои муштараки мутахассисон ва гурӯҳҳои наҷотдиҳӣ дар қаламрави ҳарду кишвар, ки дар он таҷрибаҳои беҳтарин ва усулҳои нави корӣ бо ҳам омехта мешаванд, ба баланд бардоштани малакаи кормандон ва омодагии онҳо барои иҷрои вазифаҳои худ дар вазъияти фавқулодда мусоидат мекунад. Ин тамринҳо имконият медиҳанд, ки амалиётҳо бо ҳамоҳангӣ ва дар фазои муштараки иттилоотӣ сурат гиранд.

Дар ин раванд нақши Иттиҳоди Давлатҳои Мустақил (ИДМ) хеле муҳим аст. ИДМ ҳамчун созмони минтақавӣ барои ҳамоҳангсозии иқдомҳо ва сиёсати кишварҳои узв дар соҳаи мудофиаи гражданӣ ва ҳолатҳои фавқулодда фаъолият мекунад. Марказҳои махсуси ИДМ, ки бо мақсади муттаҳид сохтани кӯшишҳои кишварҳои узв ташкил шудаанд, дар заминаи мубодилаи иттилоот, дастгирии фаннӣ, ташкили тамринҳои муштарак ва фароҳам овардани кӯмакҳои фаврӣ нақши муҳим мебозанд.

Барои мисол, дар ҳолатҳои фавқулодда, ки метавонанд дар ягон кишвари узви ИДМ рух диҳанд, чунин ҳамкорӣ имкон медиҳад, ки гурӯҳҳои наҷот ва мутахассисони дигар кишварҳо зуд ба мавзеъ фиристода шаванд ва бо истифода аз таҷҳизоти муосир кӯмак расонанд. Ин раванд на танҳо сатҳи омодабошии кишварҳоро баланд мебардорад, балки инчунин ҳамгироии стратегӣ ва такя ба таҷрибаҳои якдигарро афзун мекунад.

Ҳамзамон, ҳамкориҳо дар доираи ИДМ ба рушди иқтидори миллӣ ва минтақавии кишварҳо дар соҳаи ҳолатҳои фавқулодда низ мусоидат мекунанд. Инро метавон тавассути омӯзишҳои касбӣ, таҳияи стратегияҳои ҳамоҳангшуда, тақсими захираҳои моддӣ ва техникии зарурӣ ва омӯзиши усулҳои нави мудофиа ва наҷот тавсиф кард. Ин чораҳо барои таъмини таъмини устуворӣ ва коҳиши хатарҳои офатҳои табиӣ ва техногенӣ дар кишварҳои минтақа мусоидат мекунанд.

Дар маҷмӯъ, ҳамкориҳои Тоҷикистону Русия ва нақши ИДМ дар пешгирӣ ва рафъи ҳолатҳои фавқулодда як намунаи воқеии ҳамкории самаранок ва мутақобила мебошад, ки метавонад барои ҳифзи ҳаёт ва амнияти мардум ва рушди устувори иқтисодиву иҷтимоӣ заминаҳои мустаҳкам фароҳам оварад. Ин ҳамкориҳо бо эҳтиром ва таваҷҷуҳ ба манфиатҳои умумӣ ва ҳамгироии манфиатҳои миллии кишварҳо, ки бар асоси эҳтироми мутақобила ва ҳамдигарфаҳмӣ қарор доранд, таъсири мусбӣ мерасонанд ва дар рушди минтақа ва таъмини амнияти инсонӣ нақши ҳалкунанда мебозанд.

Икромов Раҷабалӣ, ходими илмии Шуъбаи ШМА ва Канадаи

Институти омӯзиши масъалаҳои давлатҳои Осиё ва Аврупои АМИТ