Забон яке аз рукнҳои асосии ҳастии миллат, воситаи асосии муошират ва омили муҳимтарини худшиносиву худогоҳии миллӣ мебошад. Забон на танҳо василаи гуфтору навиштор аст, балки тамоми арзишҳои маънавӣ, таърихӣ ва фарҳангии як миллатро таҷассум мекунад. Аз ҳамин ҷост, ки бузургдошту гиромидошти забони давлатӣ барои ҳар як фарди ҷомеа вазифаи муқаддас ба ҳисоб меравад.
Ҷумҳурии Тоҷикистон 22 июли соли 1989 нахустин бор “Қонуни забон”-ро қабул намуд, ки тибқи он забони тоҷикӣ мақоми забони давлатӣ-ро соҳиб гардид. Ин рӯйдод дар тақдири халқи мо аҳамияти сарнавиштсоз дошт, зеро забон ҳамчун рамзи асосии миллат ва пояи давлатдорӣ маҳсуб меёбад. Баъдтар, бо ташаббуси бевоситаи Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ, Пешвои муаззами миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон соли 2009 “Қонуни забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон” дар таҳрири нав қабул шуд. Мувофиқи он, 5-уми октябр ҳамчун Рӯзи забони давлатӣ таҷлил мегардад.
Дар шароити хатарзои ҷаҳони муосир арҷгузорӣ ба рукнҳои давлатсози ҷомеа забон, фарҳанг, тамаддун ва анъанаҳои миллӣ бамаротиб зиёд мегардад, зеро раванди ҷаҳонишавӣ дар хеш ду ҷанбаи мусбат ва манфӣ дорад ва дар баробари хусусияти ҷаҳонӣ касб кардани урфу одатҳои миллӣ, аз ҷониби дигар, хатари аз байн рафтани онҳо, бахусус забонҳои миллӣ пеш меояд.
Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар яке аз суханрониҳои худ таъкид кардаанд:
«Забон рамзи ҳастии миллат ва рукни асосии давлатдории миллӣ мебошад, ҳифз ва эҳтироми он вазифаи муқаддаси ҳар як фарди худшиносу худогоҳ аст.»
Дар Тоҷикистон забон дар паноҳи давлат ва давлат дар паноҳи забон аст. Ҳукумати Тоҷикистон зери роҳбарии Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон барои рушд, тозагӣ, омӯзиш ва густариши он дар тамоми соҳаҳои ҳаёт пайваста ҷаҳд менамояд.
Забони тоҷикӣ, ки решаҳои амиқи таърихӣ дорад, аз забонҳои қадимтарини олам ба шумор меравад, таърихи пурғановати он беш аз ҳазорсолаҳо идома дошта, осори бузургони адабу фарҳанги ҷаҳонӣ ба монанди Устод Рӯдакӣ, Фирдавсӣ, Саъдӣ, Ҳофиз, Ҷомӣ ва садҳо дигарон маҳз ба ҳамин забон эҷод шудаанд. Ин забони нобу шоирона на танҳо василаи муоширати тоҷикон, балки ганҷинаи тамаддуни умумибашарӣ низ маҳсуб меёбад.
Имрӯз дар замони соҳибистиқлолӣ таваҷҷуҳи махсус ба забони давлатӣ зоҳир мегардад. Ба шарофати сиёсати забонпарваронаи Пешвои миллат, мақому мартабаи забони тоҷикӣ дар дохилу хориҷи кишвар афзуда истодааст. Дар муассисаҳои илмӣ ва таҳсилоти олии бисёре аз кишварҳо имрӯз омӯзиши забони тоҷикӣ роҳандозӣ шудааст, ки ин нишонаи эътироф ва арҷгузории байналмилалӣ ба забони модарии мо мебошад. Бо вуҷуди он ки мардуми тоҷик давоми таърих мавриди ҳамлаи бодиянишинон қарор гирифта, шаҳрҳои таърихии худро аз даст дода бошад ҳам, вале забони модарии худро ҳифз кардаанд.
Ба қавли шоири тавонои тоҷик устод Бозор Собир:
Оҷ гум карду забонро гум накард,
Тоҷ гум карду забонро гум накард,
Тахт гум карду забонро гум накард,
Рахт гум карду забонро гум накард,
Бахт гум карду забонро гум накард.
Рӯзи бузургдошти забони давлатӣ ҳар сол бо шукӯҳ таҷлил мешавад, дар муассисаҳои таълимӣ, фарҳангӣ ва илмӣ, маҳфилҳо, озмунҳои шеърхонӣ, мулоқотҳо ва конфронсҳои илмӣ баргузор гардида, нақши забони давлатӣ дар таҳкими истиқлолият ва ваҳдати миллӣ боз ҳам таъкид карда мешавад.
Дар баробари ин, Пешвои муаззами миллат ҳамеша таъкид мекунанд, ки забонро бояд аз ҳар гуна олудагӣ ҳифз намоем:
«Мо бояд забони тоҷикиро дар тамоми соҳаҳои ҳаёти ҷамъиятӣ дуруст, пок ва бомаънӣ истифода кунем, онро бо эҳтиром ба наслҳои оянда мерос гузорем.»
Забон сарвати гаронбаҳо ва нишони ҳастии миллати тоҷик аст. Рӯзи бузургдошти забони давлатӣ ба мо хотиррасон мекунад, ки масъулияти асосии ҳар як шахс ҳифз ва такомули ин ганҷинаи маънавӣ мебошад. Забони тоҷикӣ чун пояи давлатдорӣ ва рамзи ваҳдати миллӣ барои таҳкими истиқлолият ва шукуфоии Тоҷикистони азиз хизмат мекунад.
Султонов Ҷасурбек Давлатбоевич - магистрати курси 2 - юми ихтисоси идоракунии давлатии
Институти иқтисодиёт ва демографияи Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон
