Ба унвони «Сарвари халқ» шеъре аз Ниҳонӣ интишор шуд, ки тафсири онро зарур медонем. Акнун мисраҳои аввали шеъри мазкурро меорем:
Як гӯшаи ҷаннат, ки шукуфо ба ҷаҳон аст,
Тоҷикмакон аст,
Дилбанд ба халқаш ба сухан ҳасту ба ҷон аст,
Ин Сарвари он аст.
Яъне, мавзеъ ва табиати Ватан «Тоҷикмакон» аст ва саҳеҳтар агар гӯем, ин ҷо тоҷикон иқомат мекунанд ва сарвару тобеъ дар ин кишвар чунон бо ҳам иртибот доранд, ки чунин ҳамоҳангиро бартараф сохтан нашояд.
Раҳбар ба ғами халқу Ватан хилқату ҷудаш,
Пок аст вуҷудаш,
Парчам ба кафаш, хостгари амни замон аст,
Доим нигарон аст.
Роҳбар ғамгин аз вазъи халк, аст, чун медонад, ки беҳбудии вазъи халқҳо аз рушду ободгардии Меҳани онҳост ва Сарвари кишвари тоҷикон, ки самимист, парчам дар дасти ӯ парфишон шуда, суботи сиёсӣ низ аз таҷриба ва лаёқати сиёсатмадории ӯст.
Он кист ғами халқ варо ҳаст шабу рӯз,
Он Раҳбари дилсӯз,
Он Сарвари халқ аст, ки х,ам худ зи миён аст,
Тавъам ба ҳамон аст.
Ба қавли шоир, касе бештар аз раҳбар ғами халқро намехӯрад, чунки Раҳбари кишвари мо аз миёни халқ буду бо халқ тавъам мебошад ва ба ибораи шоир, ҳеҷ қудрат ин гуна печидагиро ҷудо карда наметавонад.
Эҳсоси дили миллату Меҳан ба вуҷудаш,
Ҳам буду набудаш,
Паҳлӯш ҳама халқ, ҳама пиру ҷавон аст,
Ӯ бо ҳамагон аст.
Шоир дар тасвири Сарвари халқ эҳсос мекунад, ки миллатдӯст аст ва буду набуди ӯ халқаш маҳсуб мешавад. Бинобар ин, ки атрофаш ҳама халқ асту пиру ҷавон, номбурда бо ҳамагон тамос дошта, аз ҳоли халқи хеш доимо бохабар мебошад.
Умре нигарад нек зи роҳу равиши адл,
Ҳаргиз набувад саҳл,
Дар фикр ба роҳи ҳалли душвор равон аст,
Гарчанд гарон аст.
Сарвари давлат зимни идораи он ҳаргиз ғайри адл иқдом накарда ва саҳлангорӣ дар ин бобат аз кирдору рафтори ӯ берун аст, чунки зулмпешагӣ кори афроди раёсатталаб мебошад ва Сарвари тоҷикон аз ин ҷурм орист. Агарчи бархе мушкилот гаронӣ дошта, ҷиҳати ҳалли он таҳаммул мебояд, аммо Сарвар дар ин бобат накарда вуҷуди хешро ҷиҳати рафъи мушкил бахшидааст.
Дар арзиши миллӣ, ки бувад, ҳаст муқаддас,
Қадраш ту бидон, пас,
Сарвар шарафу парчаму ҳам гимну нишон аст,
Дар қалб ниҳон аст.
Дар мавриди бо забони ноби тоҷикӣ дар созмонҳои байналмилалӣ, аз ҷумла дар Созмони Миллали Муттаҳид суханронӣ кардани Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бори дигар аз эҳтироми Роҳбари давлат нисбат ба забон гувоҳӣ медиҳад. Манзури шоир аз байти охир он аст, ки ба чеҳрааш гуфтораш мезебад ва маънии гуфторро мукаммал месозад.
Бин сурату ҳам сирату ҳам назру имояш,
Хуш аст симояш,
Қам нутқи равонаш хати услуби забон аст,
Сармашқи аён аст.
Дар ҷаҳони муосир муқаддастарин аркон арзишҳои миллӣ ҳастанд. Бинобар ин, моро лозим аст, ки қадри муқаддасоти миллиро дарк намуда, ҷиҳати ҳифзи онҳо талош варзем ва аз зумраи инчунин муқаддасот худи Сарвари давлат низ маҳсуб мешавад. Пас халқро зарурати аввал ҳифз ва ҳамоҳангии худ бо Сарвар аст, чунки сарнавишти як миллат дар ихтиёри ӯст ва агар мо дар муҳити хонавода ранҷ бубарем, Сарвар дар андешаи 10 миллион нафар тоҷик ғамгусор аст.
Ширин Қурбонова, доктори илмҳои таърих, муовини раиси КИИ “Хирадмандон”-и ҲХДТ дар АМИТ
ҲИСОБОТ ОИД БА ФАЪОЛИЯТИ ИЛМӢ ВА ИЛМИИ-ТАШКИЛИИ ИНСТИТУТИ ТАЪРИХ, БОСТОНШИНОСӢ ВА МАРДУМШИНОСИИ БА НОМИ АҲМАДИ ДОНИШ ДАР СОЛИ 2024
02 декабри соли 2024, дар толори маҷлисгоҳи Институти таърих, бостоншиносӣ ва мардумшиносии ба номи А. Дониши АМИТ ҷаласаи васе кормандони Институт доир гардид. Дар ҷаласа и.в. ноиби Президенти АМИТ-Раиси шуъбаи илмҳои ҷамъиятшиносӣ, д.и.ф., профессор Саломиён М. ва кормандони Институт иштирок намуданд.
Саравал котиби илмии Институт Мирзоев Ш.Ҷ. дар хусуси фаъолияти Институт дар соли 2024 ҳисобот дод.
Дар ин ҷаласа фаъолияти илмӣ ва илмию ташкилии Институт дар соли 2024 баррасӣ гардида, ҳамзамон ҳар яке кормандӣ илмӣ аз натиҷаи фаъолияти илмӣ ҳисобот пешниҳод намуд.
2-юми декабри соли равон дар доираи сафари корӣ президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, узви вобастаи АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт ба Вазорати корҳои хориҷии Ҷопон ташриф оварда, бо муовини вазири корҳои хориҷии ин кишвар Матсумото Хисаши мулоқот анҷом дод.
Зимни мулоқот ҷонибҳо доир ба дурнамои рушди ҳамкориҳои илмӣ – таҳқиқотӣ, густариши корҳо дар самти рушди илмҳои дақиқ, тайёр кардани кадрҳои сатҳи баланди илмӣ дар ҳарду кишвар суҳбат намуданд. Ҷонибҳо барои дар оянда рушду инкишоф ёфтани корҳои илмӣ миёни ҳарду кишвар, аз ҷумла Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон ва муассисаҳои илмии Ҷопон, пайвасти илм бо истеҳсолот, муҳайё намудани шароити корӣ барои олимону муҳаққиқон дар ҳарду давлат барои андухтани таҷрибаи корӣ миёни кормандони илмӣ, олимону магистрантону докторантон ва умуман равобитҳои илмӣ - амалӣ ба мувофиқа расиданд.
Давлати Ҷопон яке аз кишварҳои пешрафта дар самти истеҳсоли техникаву технологияи муосир буда, дар ҷаҳон ҷойи намоёнро ишғол менамояд. Иҷрои корҳои илмӣ-таҳқиқотӣ бидуни технологияи муосир ғайри имкон аст. Мақсад аз вохӯрии президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, узви вобастаи АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт барои осон намудани кор дар ниҳодҳои илмӣ ба олимону муҳаққиқони ҷавони илмӣ аст.
Ёдовар шудан ба маврид аст, ки минбаъд магистрантону докторантон метавонанд барои сайқал додани корҳои илмӣ – таҳқиқотӣ ба давлати Ҷопон ташриф бурда, дар шароити хуби корӣ корҳои илмӣ-таҳқиқотияшонро гузаронда, натиҷаҳои дилхоҳ ба даст биёранд.
Ҳамчунин, зимни мулоқот таъкид гардид, ки муҳаққиқони давлати Ҷопон низ метавонанд, ба Ҷумҳурии Тоҷикистон омада, дар шароити хуби ниҳодҳои илмӣ – таҳқиқотӣ омоданамудаи Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон корҳои илмӣ – таҳқиқотияшонро гузаронида, натиҷаҳои дилхоҳ ба даст оранд.
Дар мулоқот гуфта шуд, ки Ҷопон бо таҷрибаи худ дар сейсмология бо Тоҷикистон барои таҳияи системаҳои назорати заминларза ва сохтани сохторҳои тобовар ба заминларза ҳамкорӣ мекунад.
БО ТАШАББУСИ ПРЕЗИДЕНТИ АМИТ 300- ДОНА КИТОБ БА МУАССИСАИ ТАҲСИЛОТИ МИЁНАИ УМУМИИ РАҚАМИ 70- И ДЕҲАИ ПОРВЕНИ ШАҲРИ ПАНҶАКЕНТ ТАҚДИМ КАРДА ШУД
Имрӯз (30.11.2024) бо ташаббуси президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, узви вобастаи АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт 300- дона китоб ба муассисаи таҳсилоти миёнаи умумии рақами 70- и деҳаи Порвени шаҳри Панҷакент тақдим карда шуд.
Воқеан ҳам Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба китоб ва илму дониш, таълиму тарбия ва маориф эътибори ҷиддӣ медиҳад ва аз ҷавонон пайваста даъват ба амал меорад, ки донишу маърифат омӯзанд ва дар ҷомеа мақоми хешро пайдо намоянд.
Бояд гуфт, ки иқдоми мазкур дар пайравӣ аз сиёсати маорифпарваронаи Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон роҳандозӣ гардида, барои баланд бардоштани савияи донишандӯзии насли наврас мебошад.
Китобҳои мазкур маҳсули эҷодиёти олимони Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон буда, яқин аст хонандагон бо хондани ин китобҳои илмю бадеӣ ҷаҳони маънавии хешро бойу рангин месозанд.
Муассисаи таълимии мазкур чанде пеш бо иштироки президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, узви вобастаи АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт мавриди ифтитоҳ қарор гирифта буд. Ин бинои нави муассисаи таълимӣ дорои 12 синфхона ва ҳуҷраҳои маъмурӣ буда, барои 320 нафар хонанда дар ду баст пешкаш гардидааст.
30 ноябри соли равон дар Сафорати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар Токио дар ҳошияи сафари кории президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, узви вобастаи АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт ба Ҷопон, бо донишҷӯён ва шаҳрвандони муқими Ҷопон вохурӣ баргузор гардид.
Зимни суханронӣ президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, узви вобастаи АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт оид ба сиёсати пешгирифтаи роҳбарият ва Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар самти илму маориф, таълиму тарбия ва соҳибкасб намудани наслҳои ҷавони кишвар, баланд бардоштани ҳисси ватандӯстӣ, хештаншиносӣ ва арҷ гузоштан ба арзишҳои миллӣ суҳбат намуд.
Таъкид гардид, ки бо шарофати Истиқлолияти давлатӣ ва заҳмату талошҳои Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон муносибатҳои дипломатӣ дар доираи сиёсати "Дарҳои боз" бо тамоми кишварҳои ҷаҳон рушду густариш ёфтаанд. Ҳамин аст, ки талошҳои Сарвари давлат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон барои имконият фароҳам овардан барои таҳсили ҷавонони кишвар дар бонуфузтарин донишгоҳҳои сатҳи ҷаҳонӣ қобили таҳсин аст.
Бояд донишҷӯён аз ин имкониятҳои мавҷуда самаранок истифода намуда, савияи дониши худро сайқал диҳанд ва дар оянда ба ватани худ баргашта, дар пешрафти соҳаҳои гуногуни фаъолияти мамлакати хеш саҳми арзишманд гузоранд.
ШУРОИ ОЛИМОНИ ҶАВОНИ АМИТ
Боиси тазаккур аст, ки бо роҳнамоӣ ва ташаббуси Президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон узви вобастаи АМИТ, муҳтарам Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт дар доираи фаъолияти Шурои олимони ҷавони АМИТ курси “Роҳбарони сиёсӣ” ба роҳ монда шудааст.
Вобаста ба ин, санаи 29 ноябри соли 2024 зимни нишасти сеюмини ин иқдом дар толори Шурои олимони Институти омӯзиши масъалаҳои давлатҳои Осиё ва Аврупои АМИТ бо иштироки академики АМИТ Маҳмудзода Маҳкам Аъзам дар мавзуи “Маърифати ҳуқуқӣ - шарти асосии ҷамеаи демократӣ” хониши сиёсӣ баргузор гардид.
Дар раванди ҷамъомад, директори Институти омӯзиши масъалаҳои давлатҳои Осиё ва Аврупои АМИТ профессор Ҳайдарзода Рустам Ҷӯра ва Раиси Шурои олимони ҷавони АМИТ, н.и.ф., Зиёев Субҳиддин оид ба ҷанбаҳои гуногуни маърифати ҳуқуқӣ ва баланд бардоштани ҳисси ватандӯстӣ, ҳувияти баланди миллӣ, дарки хештаншиносӣ ва эҳтиром гузоштан ба санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ сухан гуфта, аз ҳузури меҳмон истиқболи нек намуданд.
Академик Маҳмудзода Маҳкам ниҳоят маърӯзаи саривақтӣ ва муҳиму пурмуҳтаво ироа доштанд, ки аз ин сӯҳбат ҳозирин ва олимони ҷавони АМИТ бардоштҳои муфиди ҳуқуқӣ ва илмиву фарҳангӣ гирифтанд. Аз ҷумла, академик М.А. Маҳмудзода иброз намуданд, ки муҳимтарин арзишҳои демократӣ барои шаҳрвандони Тоҷикистон озодӣ, ҳуқуқи инсон ва сулҳу суботи давлат маҳсуб меёбанд. Аз ин рӯ, эҳтироми ҳуқуқи инсон заминаи асосии фаъолияти субъектони ҷомеаи демократӣ буда, чунин ҷомеа бидуни эҳтиром ва риояи ҳуқу вуҷуд дошта наметавонад. Зеро, дар ҷомеаи ҳуқуқбунёд ва демократӣ риоя, амалӣ ва истифодаи меъёрҳои ҳуқуқӣ ниҳоят муҳим аст.
Ҳамин тариқ, дар замони Истиқлоли давлатӣ моро зарур аст, ки дар пешрафту тариққиёт ва муаррифии кишвари азизамон саҳмгузор бошем. Пеш аз ҳама дониш омӯзем, ҷаҳонбинӣ ва зеҳнияту тафаккури илмиамонро тақвият бахшем, ба муқаддасоти миллӣ арҷ гузорем, аз таъриху фарҳангу забони пурғановатамон бархурдор бошем ва ҳамеша барои ҳифзи манфиатҳои давлатӣ, марзу буми кишвар, Истиқлолу Ваҳдати миллиамон омода бошем.15:49
Тибқи ҷадвали баргузории маҳфили илмию адабии “Хирад” – и Раёсати АМИТ имрӯз (29.11.2024) бо иштироки академики Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон Илолов Мамадшо Илолович маҳфил баргузор карда шуд.
Дар баргузории маҳфил академикон олимону магистрантон ва дӯстдорони илмҳои математикаву техника иштирок доштанд.
Нахуст ба кори маҳфил саркотиби АМИТ Қосимшо Искандаров ҳусни оғоз бахшида, суханро ба академик Илолов Мамадшо Илолович доданд, мавсуф зимни баромади хеш ҷамъомадагонро хайрамақдам гуфта, аз зиндагиномаи хеш каме маълумот дода, зикр намуд, ки сабаби илм омӯхтану тарбияи воло гирифтанам падару модарам буданд, чунки падарам омӯзгори фанни забон ва адабиёти тоҷик ва модарам донандаи хуби илми муҳосибӣ буданд, таъсири дониши модарам сабаб шуду ман майл ба омӯхтани илмҳои математика намудам.
Ҳамзамон бо суханони пурмуҳтаво баромад намуда, оид ба илми математика ва технологияи инноватсионӣ ва умуман самти илмҳои техникӣ маълумот дода, шогирдонро ба омӯхтани илмҳои дақиқ даъват намуданд.
Дар идома олимону академикон низ суханронӣ намуда, ҷавононро барои истифода намудан аз донишу малакаи академик Мамадшо Илолович тавсеаҳо дода роҳнамоӣ намуданд.
ТАҲЛИЛУ БАРРАСИИ ҲИСОБОТИ СОЛОНА ДАР ИНСТИТУТИ ОМӮЗИШИ МАСЪАЛАҲОИ ДАВЛАТҲОИ ОСИЁ ВА АВРУПОИ АМИТ
29 ноябри соли равон дар толори Шӯрои олимони Институти омузиши масъалаҳои давлатҳои Осиё ва Аврупои АМИТ баррасии ҳисоботи солонаи Институт таҳти мудирияти ноиби Президенти АМИТ, доктори илмҳои филологӣ Саломиён Муҳаммаддовуд ҷаласаи умумӣ баргузор гардид.
Ба кори ҷаласа директори Институти омузиши масъалаҳои давлатҳои Осиё ва Аврупои АМИТ Ҳайдарзода Рустам Ҷӯра ҳусни оғоз бахшид. Дар идома ҳисоботи муфассал аз ҷониби муовини директор оид ба илм ва таълими Институт Раҳмонзода Азимҷон доир ба фаъолияти илмӣ-таҳқиқотӣ ва илмӣ-ташкилии институт дар давоми соли 2024 ироа гардид. Баъдан ҳар як мудир ва ходимони илмии Институт аз руи нақшаи инфиродии худ ҳисобот пешниҳод карданд.
Дар маҷмуъ соли 2024 аз ҷониби Институт 20 монографияи илмӣ,85 мақола дар маҷаллаҳои тақризшаванда ва 322 мақолаи илмӣ-оммавӣ ба нашр расид ва дар муқоиса бо соли 2023 ин нишондодҳо 15% баландтар шудааст.
Ташкили мизи мудаввар дар доираи “Нақшаи кории Шуроҳои диссертатсионии миллии муассисаҳои илмӣ-таҳқиқотии назди Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон барои солҳои 2024-2026” дар Институти ботаника, физиология ва генетикаи растании АМИТ
Мувофиқи банди 5-и “Нақшаи кории Шуроҳои диссертатсионии миллии муассисаҳои илмӣ-таҳқиқотии назди Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон барои солҳои 2024-2026” дар таърихи 28-уми ноябри соли 2024 дар толори Маркази илмӣ-таҳқиқотии экология ва муҳити зисти Осиёи Марказӣ (Душанбе) вохӯрии ҳайати Шурои диссертатсионии 6D.KOA-033 дар назди Институти ботаника, физиология ва генетикаи растании АМИТ бо магистрантон, докторантони анъанавӣ, докторантони (PhD), аспирантҳо, унвонҷӯёни макотибҳои олӣ ва муассисаҳои илмӣ ҷиҳати фаҳмондани муқаррароти Дастурамал оид ба тартиби барасмиятдарории диссертатсия ва автореферати диссертатсия (қарори Раёсати Комиссия аз 31 марти соли 2022, №3) дар самти омода намудани диссертатсия, монография ва мақолаҳои тақризшаванда гузаронда шуд.
Дар вохурӣ докторантон, докторантони (PhD), аспирантҳо, унвонҷӯёни Институти ботаника, физиология ва генетикаи растанӣ, Институти зоология ва паразитология ба номи Е.Н.Павловский, Институти биологии Помир ба номи Х.Юсуфбеков (ба таври маҷозӣ), Донишгоҳи давлатии омӯзгории ба номи С.Айнӣ ва Донишгоҳи миллии Тоҷикистон иштирок намуданд. Инчунин дар гузаронидани Мизи мудаввар намоянда аз Академии миллии илмҳои Тоҷикистон, номзади илмҳои иқтисод, масъули бахши Шуроҳои диссертатсионии АМИТ Аҳамадов Ф.М. иштирок намуд.
Раиси Шурои диссертатсионӣ д.и.б., профессор Носирова Ф.Ю., муовини раиси Шуро, узви вобастаи АМИТ, д.и.б. Саидов А.С. ва дигар аъзоёни Шуро бо олимони ҷавон суҳбат гузаронда, раванди барасмиятдарорӣ ва таҳияи рисолаҳои илмӣ маслиҳатҳои муфид доданд.
Дар охир Муовини раиси Шурои диссертатсионӣ, узви вобастаи АМИТ, доктори илмҳои биологӣ Саидов Абдусаттор Самадович дар мавзӯи “Истифодабарии методикаи дурусти таҳқиқот” - ро ба таври рӯнамо ба олимони ҷавон пешниҳод намуданд.
