Дар доираи ташаббуси 5 уми Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон оид ба эълон намудани соли 2025 ҳамчун “Соли байналмилалии ҳифзи пиряхҳо” Маркази омӯзиши пиряхҳои Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон дар якҷоягӣ бо Институти экология, ҳифзи муҳити зист ва захираҳои табиӣ ва Институти хатарҳои кӯҳӣ ва экологияи Академияи илмҳои Ҷумҳурии мардуми Чин бахшида ба 21 март- Рӯзи ҷаҳонии ҳифзи пиряхҳо ва соли 2025 ҳамчун “Соли байналмилалии ҳифзи пиряхҳо” Форуми ҷаҳонии олимон оид ба ҳифзи пиряхҳоро дар шаҳри Чендуи Чин баргузор кард.

Ассотсиатсияи илмҳои криосфераи Чин, Институти синзяни экология ва география, Маркази экология ва муҳити зисти Осиёи Марказии Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон аз шарикони баргузории форум маҳсуб мегарданд.

Форуми мазкур аз 15 то 18 марти соли 2025 идома ёфта, дар он олимону коршиносон, намояндагони муассисаҳои илмии кишварҳои ҷаҳонро ҷиҳатии баррасии проблемаҳои таназулёбии пиряхҳо, таъсири онҳо ба иқлим устувориизахираҳои об ваидоракунии хатарҳои обшавии пиряхҳо ба ҳам овард.

Дар Форуми ҷаҳонии олимон оид ба ҳифзи пиряхҳо масъалаҳои таназулёбии пиряхҳо, омӯзиши фосилавии пиряхҳо, ҳамкориҳои илмиибайналмилалӣ дар самти илмҳои криосфера, пешгирии офатҳои табиӣ, нақши ташкилотҳои байналмилалӣ дар ҳамоҳангсозии фаъолиятҳо дар самти ҳифзи пиряхҳо, конфронси пиряхҳо дар шаҳри Душанбе: натиҷа ва умедвориҳо баррасӣ гардиданд.

Дар доираи баррасиҳои илмӣ олимону коршиносони сатҳи ҷаҳонӣ ба ташаббусҳои ҷаҳонии Пешвои миллат Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон баҳои баланд дода, онҳоро ҳамчун роҳнамо барои фаъолиятҳои илмию таҳқиқотии олимон дар самти истифодабарии оқилона ва ҳифзи захираҳои об ва омӯзишу ҳифзи пиряхҳо тавсиф намуданд.

Ҳадафи асосии форум ин баланд бардоштани огоҳии ҷомеъаи ҷаҳонӣ оид ба проблемаҳои обшавии пиряхҳо ва оқибати он, инчунин андешидани чораҳо ва таҳияи чорабиниҳои муаасир барои ҳифзи онҳо, мубодилаи дастовардҳои илмӣ, баррасии ҳали инноватсионии ҳифзи пиряхҳо ва экосистемаҳои онҳо мебошад.

Боиси ёдоварист, ки 14 декабри соли 2022 Маҷмааи Умумии Созмони Милали Мутҳид зимни ҷаласаи 77 уми худ дар заминаи пешниҳоди Пешвои миллат Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон соли 2025ро ҳамчун “Соли байналмилалии ҳифзи пиряхҳо”, 21 мартро ҳамчун Рӯзи байналмилалии ҳифзи пиряхҳо эълон намуда, Фонди боварии баййналмилалӣ барои ҳифзи пиряхҳоро таъсис дод. Инчунин дар қатънома дар шаҳри Душанбе баргузории Конференсияи байналмилалии сатҳи баланд оид ба ҳифзи пиряхҳо ба нақша гирифта шудааст, ки он 29-31 майи соли 2025 баргузор мегардад.

16 март сафари расмии Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба Федератсияи Русия бо ворид шуданашон ба шаҳри Москва оғоз ёфт.

Маросими истиқболи расмии меҳмони олиқадр, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон дар фурудгоҳи Внуково-2-и шаҳри Москва баргузор гардид.

Сарвари давлати мо муҳтарам Эмомалӣ Раҳмонро Муовини Раиси Ҳукумати Федератсияи Русия Марат Хуснуллин ва дигар намояндагони воломақом гарму самимӣ пазироӣ карданд.

Барои истиқболи шоиста майдони фурудгоҳ бо парчамҳои давлатии ду кишвар оро ёфта, Ротаи қаровули фахрии гарнизони ҳарбии Москва ва оркестри низомии асбобҳои нафасӣ саф ороста буд.

Баъди гузориши Фармондеҳи Ротаи қаровули фахрӣ ба меҳмони олиқадр сурудҳои миллии ду давлат навохта шуд.

Маросими истиқболи расмӣ бо гузаштани Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон аз назди ротаи фахрӣ, арзи эҳтиром ба Парчами давлатии Федератсияи Русия ва гузашти тантанавии қаровули фахрӣ аз назди меҳмони олимақом ба поён расид.

https://president.tj/event/news/50024

Ҷашни Наврӯз яке аз оинҳои бостонии ниёгони тамаддунпарвар ва соҳибфарҳанги мо аст, ки аз фаро расидани соли нави хуршедӣ ва навбаҳори зебову хуҷастапай мужда медиҳад. Ин пайки шодмонӣ ва шодкомӣ рамзи офариниши ҷаҳон, осмону ситорагон, гулу гиёҳ ва муҳимтар аз ҳама мавҷудияти инсон буда, ба зиндагӣ оғози нав ва накҳати тоза мебахшад.

Эмомалӣ Раҳмон

16 марти соли равон дар Китобхонаи миллии Тоҷикистон бо ташаббуси Кумитаи кор бо ҷавонон ва варзиши назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Муассисаи давлатии Маркази омӯзиши пиряхҳои Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон дар ҳошияи Фестивали ҷаҳонии “Наврӯзи ҷавонон” бахшида ба Соли байналмилалии ҳифзи пиряхҳо эълон гардидани соли 2025 конфронси сатҳи байналмилалӣ таҳти унвони “Ояндаи сабз дар дасти ҷавонон” баргузор гардид.

Дар конфронс олимону муҳаққиқони самти пиряхшиносӣ ва ҳифзи муҳити зист аз дохил ва хориҷи кишвар иштирок намуда, дар маърузаҳои хеш доир ба ҳали мушкилоти глобалии сайёра, тағйирёбии иқлим, обшавии пиряхҳо ва норасоии оби ошомиданӣ суханронӣ намуданд.

Гуфта шуд, ки давоми моҳи сентябр ва октябри соли сипаришуда дар пиряхи Ванҷях экспедитсияи байналмилалӣ бо мақсади гузаронидани корҳои инструменталии саҳроӣ дар қисмати ғизогирии пирях, муайян намудани хатсайри экспедитсионӣ барои таҳқиқотҳои минбаъда ва насби стансияи худкори мушоҳидаи шароитҳои метеорологии қисмати ғизогирии пирях гузаронидашуда ба роҳ монда шуд.

Бояд гуфт, ки бо пешниҳоди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон Маҷмааи Умумии Созмони Милали Муттаҳид бо Қатъномаи махсус Соли 2025 –ро ҳамчун «Соли байналмилалии ҳифзи пиряхҳо» эълон намуда, 21 –уми март ҳамчун «Рӯзи ҷаҳонии ҳифзи пиряхҳо» муқаррар шуда, солҳои 2025-2034 «Даҳсолаи амал барои илмҳои криосфера» эълон гардидааст.

Боиси ёдоварист, ки Ҷумҳурии Тоҷикистон бо роҳбарии Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ҳамчун кишвари ташаббускор дар ҳалли масъалаҳои обу иқлим шинохта шудааст, ки қабул гардидани Соли байналмилалии «Оби тоза, соли 2003», Даҳсолаи байналмилалии амал «Об барои ҳаёт, солҳои 2005-2015», «Соли байналмилалии ҳамкорӣ дар соҳаи об, соли 2013» ва Даҳсолаи байналмилалии амал «Об барои рушди устувор, солҳои 2018-2028» далели бебаҳси ташаббускории кишвари мо мебошад.

16 – марти соли равон дар ҳошияи Маросими кушодашавии Фестивали ҷаҳонии ҷавонон "Наврӯзи ҷавонон" Маркази омӯзиши пиряхҳои Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон дастовардҳои ба дастовардаи кормандони Марказро дар Китобхонаи миллии Тоҷикистон, ки макони баргузории фестивали зикргардида аст, ба намоиш гузоштанд. Дар фестивал ҷавон аз тамоми давлатҳои дунё иштирок намуда, аз ин дастовардҳо дидан намуда, ба донишу маҳорат ва дастовардҳои кормандони Марказ баҳои баланд доданд.

Зимни муаррифии дастовардҳо кормандони Марказ зикр намуданд, ки олимону кормандони мо пайи таҳқиқ ва омӯзиши пиряхҳо машғул буда, бо эълон гардидани «Соли 2025 — Соли байналмилалии ҳифзи пиряхҳо», ки бо ташаббуси Пешвои муаззами миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон пешниҳод гардидаст ва мо иқдом дорем корҳои зиёдеро дар ин самт ба сомон расонем.

100 - солагии модари матбуоти тоҷик - рӯзномаи "Ҷумҳурият"- ро ба аҳли қалам ва ҳаводорони нашрияи рақами 1 - и Тоҷикистон самимона табрику таҳният мегӯем!

Воқеан ҳам имрӯз нашрияи "Ҷумҳурият" ҳамчун мактаби бузурги бедории миллӣ ва хештаниносӣ буда, дар муддати 100 соли фаъолияти пурсамар муҳимтарин масъалаҳои сиёсӣ, иҷтимоӣ ва фарҳангиро мавриди таҳлилу баррасӣ қарор додааст.

Чуноне, ки Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон аз таърихи нашрия иброз медоранд: "Аввалин рӯзномаи давлатии Ҷумҳурии Мухтори Тоҷикистон соли 1925 бо номи "Иди тоҷик" таъсис ёфта буд, ки имрӯз бо номи "Ҷумҳурият" нашр мешавад. Мо ифтихор дорем, ки устод Абулқосим Лоҳутӣ аз аввалин муҳаррирони рӯзномаи "Иди тоҷик" буд ва дар баробари эҷодиёти ниҳоят ғановатмандаш дар рушди матбуоти тоҷик низ хизматҳои шоёнро анҷом дод".

Рӯзнома аввалин бор 15 марти соли 1925 бо номи "Иди тоҷик" ба табъ расид. Баъдан номи худро ба "Бедории тоҷик" иваз намуд. Ва ин шумора дувумин шумораи рӯзномаи миллӣ ба ҳисоб мерафт, ки 5 - уми апрели соли 1925 аз чоп баромад.

Ҳаминтавр рӯзнома 8- уми октябри соли 1928 номи "Тоҷикистони сурх"- ро гирифт, ки ягона мақсадаш бедор кардани шуури инқилобии тоҷик ба ҳисоб мерафт. Рӯзномаи мазкур дар давоми фаъолити пурсамараш вобаста ба вазъияти онвақта табдили ном намуда, бо номҳои «Тоҷикистони сурх», «Тоҷикистони советӣ» ва «Тоҷикистони шуравӣ» ба табъ мерасид. Пас аз ба даст овардани истиқлоли комили сиёсӣ дар кишвар рӯзнома номи «Ҷумҳурият» -ро гирифт. Имрӯз нашрияи "Ҷумҳурият" дар тарғиби сиёсати Пешвои муаззами миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон, саҳми муассир мегузорад.

Бори дигар ба тамом ҳайати эҷодии рӯзномаи "Ҷумҳурият" ин санаи фархундаро шодбош мегӯем.

14 марти соли равон дар толори Раёсати Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон бо иштироки муовини якуми Раиси Ҳизби Халқии Демократии Тоҷикистон Маликшоҳ Неъматзода ҳамоиши ҳизбӣ таҳти унвони “Ҳамсояги нек ҳадафи Пешвои миллат” оид ба кушодашавии сарҳади Тоҷикистону Қирғизистон баргузор гардид.

Нахуст, ба кори ҳамоиш президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, узви вобастаи АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт ҳусни оғоз бахшид.

Дар идома муовини якуми Раиси Ҳизби Халқии Демократии Тоҷикистон Маликшо Неъматзода зимни суханронии хеш таъкид дошт, ки ташабусҳои сулҳофаронаи Президенти маҳбубу мардумии мамлакат, Пешвои муаззами миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар таҳким бахшидани амнияти минтақавию ҷаҳонӣ ва робитаҳои дӯстии мардумони кишварҳо беназир мебошад. Барқарор намудани муносибатҳои некӯҳамсоягӣ ва шарикии Тоҷикистон, кушодани гузаргоҳҳо байни ду кишвари ҳамсоя, инчунин густариши муносибатҳо дар бахшу самтҳои мухталиф барои рушди бемайлони Тоҷикистону Қирғизистон нақши муассир ва мусбат хоҳад гузошт. Ҳамзамон муносибатҳои некӯҳамсоягӣ дӯстӣ ва бародарии мардуми ҳарду кишварро таҳким бахшида, як қадами созанда барои ҳамзистии осоишта мебошад.

Дар идома президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, узви вобастаи АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт суханронӣ намуда, оид ба қаҳрамониҳои Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмрмалӣ Раҳмон ибрози ақида намуда, қад намуданд, ки таҷрибаи сулҳофарию сиёсатмадорӣ ва давлатдории Президенти муҳтарамамонро сиёсатмадорони сатҳи байналмилалӣ омӯхта баҳои баланд додаанд. Ҳамин аст, ки дар ҳамоишҳои сатҳи байналмилалӣ Президенти мамлакатамон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон садрнишин буда, мақому манзалати хос дорад. Масъалагузориҳои байналмилалии Сарвари давлат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар самти илму иқлим об аз ҷониби созмонҳои бонуфуз дастгирӣ ёфтан ҳам исботи гуфтаҳои волост. Дар баланд бардоштани обрӯву нуфузи миллату давлатамон саҳми бузургу бесобиқаи Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмрмалӣ Раҳмон ниҳоят бузург аст, ки боиси аҳсану офарин аст.

Дар идома директори Институти омӯзиши масъалаҳои давлатҳои Осиё ва Аврупои АМИТ ва мудири Шуъбаи иттиҳоди давлатҳои мустақили институти зикршуда Зафар Саидзодаву муовини раиси КИИ “Хирадмандон” Қурбонова Ширин баромад намуда, аз таърихи давлатдориамон ва қаҳрамониҳои Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар бораи давлатсозиву сулҳпарварӣ, сиёсатмадорӣ ва ҷоннисориҳои ин марди бузурги арсаи таърих дар пешрафту шукуфоии давлатамон кушодани роҳҳои сулҳу ваҳдат бо давлатҳои ҳамсоя аз ҷумла Ҷумҳурии Қирғизистон суханронӣ намуданду ба қаҳрамониву сулҳофарии ин марди Худо аҳсан хонданд.

Имрӯз, 14 - уми марти соли равон дар Институти фалсафа, сиёсатшиносӣ ва ҳуқуқи АМИТ бо ташаббуси шуъбаи фалсафаи фарҳанг дар мавзуи “Наврӯз - рамзи эҳёи табиат ва ташаккули фарҳанги ахлоқӣ-зебоипарастӣ” семинари илмӣ-назариявӣ баргузор гадид.

Нахуст, муовини директори Институти фалсафа, сиёсатшиносӣ ва ҳуқуқи ба номи А.Баҳоваддинови АМИТ, доктори илмҳои фалсафа, профессор Хуршед Зиёӣ суханронӣ карда, изҳор дошт, ки ҷашни Наврӯз падидаи бузурги фарҳангии тоҷикон мебошад, ки дар тӯли таърихи беш аз 7 ҳазор сол тавонистааст, ки пойдору ҷовидон бимонад ва ҳамчунин дар осори назмиву насрии миллати тоҷик нақши боризи худро гузорад. Хушбахтона, бо шарофти истиқлоли кишвар ва сиёсати хирадмандонаи Пешвои муаззами миллат ҷашни Наврӯз дар кишвар расман ҷашн гирифта мешавад ва бо талошу кушишҳои Пешвои миллат ҷашни Наврӯз ҷашни байналмилалӣ гардид.

Дар идомаи семинар Н.Раҳматуллоев (Назри Яздон) номзади илмҳои фалсафа, ходими пешбари илмии шуъбаи фалсафаи фарҳанги ИФСҲ дар мавзуи “Наврӯзи ҷовидона – ободкору фараҳбол” баромад карда, аз ҷумла изҳор дошт, ки Наврӯз ҳам ормон аст, ҳам арзиш аст, аз назари мубрам будани ваҳдати миллӣ дар гузашта, аммо хусусан дар имрӯзи рӯзгори мо шоҳсутуни тамаддуни ориёнӣ аст. Наврӯз натанҳо барои Тоҷикистон хосияти баракатбори ваҳдатсозӣ дорад, балки барои тамоми қавмҳои табори ориёӣ ҳамин гуна ваҳдатсоз аст. Гузашта аз ин ба сабаби ҷаҳонӣ эълон шудани Наврӯз ин ҷашни зебоӣ, ободкорӣ, баҳамоварандаи ҳама гуна инсон сарфи назар аз дину ҳизбу рангу нажоду... ваҳдатсози тамоми ҷаҳон хоҳад шуд.

Мавсуф пешниҳод кард, ки унвони Наврӯз дар шароити бархурди тамадунҳо чунин бошад; “Навруз намоди сулҳи башарӣ” ин пешниҳод ҳам чолиби таваҷҷуҳ аст, ки армуғонҳои дастрас ба монанди футболкаҳо бо нишони Наврӯзи Тоҷикистон зиёд пешниҳод шавад.

Ҳамзамон, ходими илмии шуъбаи фалсафаи фарҳанги ИФСҲ Зоҳири Сайфулло дар мавзуи “Нақш ва ҷойгоҳи Наврӯз дар осори классикии тоҷику форс” баромад кард ва номбурда қайд кард, ки то имрӯз ба таври бояду шояд ҷойгоҳ ва аносири Наврӯз дар адабиёти классик таҳқиқу пажуҳиш нагардидааст. Бояд атрофи ин нукта жарф андедишаву пажуҳиш карда шавад, ки заминагузории адабиёти классики тоҷик маҳз Наврӯз аст ва дар ин росто адабиёти классики тоҷику форс меросбари маънавии Наврӯз маҳсуб меёбад.

Унвонҷӯи шуъбаи фалсафаи фарҳанги ИФСҲ Садаф Ҷангибековна низ дар мавзуи “Вижагириҳои фалсафаи Наврӯз дар таҳаввули ҳаёти иҷтимоии инсоният” баромад карда, тазккур дод, ки Наврӯз барномарезиҳои зиндагии инсонро дуруст карда, инсонро ба зиндагии шоиста даъват мекунад ва Наврӯз инсонҳоро ба ҳам васл мекунад.