
Ба даст овардани ваҳдати миллӣ бузургтарин ва нодиртарин падидаи иҷтимоӣ буд. Рушди ҷомеа ва ноил гардидан ба ҳадафҳои стратегӣ ва баланд бардоштани сатҳи ҳаёти солим аз таҳкими ваҳдати миллӣ вобастагӣ дорад.
Дар раванди ноил гардидан ба ваҳдати миллӣ забони миллӣ нақши муҳим дорад. Забон унсури муҳимми фарҳанги ҳар як миллат аст. Муҳимтарин вазифаи забон дар он аст, ки фарҳангро ҳифз мекунад ва аз насл ба насл интиқол медиҳад. Ин аст, ки забон дар ташаккули ҳар як шахсият ва бақои миллат бо тамоми мероси фарҳангию маънавии он нақши муҳим дорад.
Ҳар як фарҳанги миллӣ, низоми забонии худро доро буда, бо ёрии он намояндагони як миллат метавонанд бо ҳамдигар муошират кунанд. Ин аст, ки шаклҳои гуногуни муоширати забониро воситаи шифоҳии муошират меноманд. Машҳуртарин воситаҳои шифоҳии муошират, пеш аз ҳама, нутқи инсон аст. Маҳз тавассути нутқ, одамон қисми зиёди иттилооти ҳаётан муҳимро қабул мекунанд ва интиқол медиҳанд.
Дар таҳқиқотҳои гуногуни илмӣ метавон таърифҳои зиёди «забон»-ро пайдо кард, аммо ҳама дар як чизи асосӣ мувофиқанд: «забон воситаи баёни фикр, воситаи муошират аст». Албатта, он вазифаҳои дигар низ дорад. Дар байни бисёр вазифаҳои забон вазифаи коммуникативӣ мақоми хосса дорад ва гӯё аз он аст, ки бидуни забон ягон шакли муоширати одамон дар ҷомеа ғайриимкон мегардад.
Забон берун аз фарҳанг вуҷуд дошта наметавонад. Ин яке аз муҳимтарин ҷузъҳои фарҳанг, шакли тафаккур, зуҳури фаъолияти инсон аст, ки худи он дар навбати худ мавҷудияти воқеии забон аст. Забон инъикоси ҷаҳон аст, бинобар ин, забон ҳама чизро инъикос мекунад: таърихи ҷомеа, иқлим, шароити зиндагӣ, мероси маънавӣ ва фарҳангӣ ва ғ.
Яке аз масъалаҳои асосии тадқиқотии илмҳои забоншиносӣ ва фарҳангшиносӣ хусусиятҳои забони миллӣ, нақши забон дар пайдоиш ва таҳаввули фарҳанги миллӣ ва инчунин падидаи муҳими дигар – гуфтугӯи фарҳангҳо (тамаддунҳо) мебошад. Забон имрӯз объекти омӯзиши фанҳои гуногун: забоншиносӣ, фарҳангшиносӣ, фалсафа, психология, мантиқ ва ғайра мебошад. Афзалияти инсон аз дигар махлуқот дар олам тавассути забон, яъне нутқ аст.
Алфред Норт Уайтхед (1861–1947) математик ва файласуфи англис доир ба нақши забон дар ҳаёти инсоният чунин меорад: “Тамаддуни башарӣ маҳсули забон аст ва забон маҳсули тамаддуни рӯ ба инкишоф аст”.[2] Яъне, инсон метавонад аз дастовардҳои тамаддуни даврони гузашта танҳо тавассути забон огоҳ шавад.
Бояд қайд кард, ки забон падидаи серҷанба ва беназири фарҳангӣ ба шумор меравад. Забон ва фарҳанг бо ҳам алоқаманд ва ногусастанӣ мебошанд. Гузашта аз ин, забон ва фарҳанг дар робитаи дуҷониба қарор доранд, забон берун аз фарҳанг вуҷуд дошта наметавонад ва фарҳанг бе забон. Моҳияти дарки робитаи забон ва фарҳанг аз печида будани ин мушкилот шаҳодат медиҳад, ки аҳамияти онро дар тӯли чандсад сол тасдиқ мекунад. Омӯзиши робитаи забон ва фарҳанг дар илм дар чаҳорчӯби бархӯрд ва назарияҳои мухталиф сурат мегирад.
Забони ҳар як халқ муҳимтарин воситаи ҳифз ва рушди мероси фарҳангӣ ва маънавии он мебошад. Махсусан ин ҳолат дар шароити муосир, ки ба мероси маънавию фарҳангии мо хатарҳои фарҳанги бегона ва ифротгароӣ таҳдид мекунанд. Эҳёи арзишҳои фарҳанги миллӣ, таваҷҷуҳ ба омӯзиш ва шинохти таърихи миллат ва баргузории чорабиниҳои маърифатӣ дар кишвар, маҳз бар зидии хатарҳои ҷаҳони муосир мебошад.
баён намуд:
- забони модарӣ моҳияти муттаҳидкунандагӣ ва ҳамгироикунандагӣ дорад, ки ҳомилони он - тоҷиконро муттаҳид мекунад;
- беҳтарин восита ва омили муттаҳидкунанда барои ҳамватанони бурунмарзӣ – тоҷикони дунё мебошад;
- забони модарӣ, омили муҳим барои таҳкими бақо ва тозагии забони давлатӣ аст;
- забони модарӣ, унсури муҳими худшиносӣ ва ҳувияти миллӣ мебошад;
- забони модарӣ, нишонаи асосии хотираи таърихӣ аст, ки далели қотеъи он мероси фарҳангӣ ва маънавии халқи тоҷик мебошад;
- забони модарӣ, нишонаи асосӣ ва муаррификунандаи давлатдории миллӣ дар сатҳи байналмилалӣ аст;
- забони модарӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳамчун забони давлатӣ эътироф гардидааст ва барои таҳкими давлатдории миллӣ заминаи боътимод ба шумор меравад.
Нусратулло Зокирзода - номзади илмҳои фалсафа
ОЛИМОНИ АКАДЕМИЯИ ИЛМҲО ВАЗИФАДОРАНД, КИ ДАР ИҶРОИ СЕ ҲАДАФИ СТРАТЕГИИ ДАВЛАТ – ТАЪМИНИ ИСТИҚЛОЛИЯТИ ЭНЕРГЕТИКӢ, РАҲОӢ АЗ БУНБАСТИ КОММУНИКАТСИОНӢ ВА ҲИФЗИ АМНИЯТИ ОЗУҚАВОРИИ МАМЛАКАТ НАҚШИ ФАЪОЛОНА ДОШТА БОШАНД.
Навид
Categories
Наворҳои видеоӣ
БОЗДИД АЗ ҶАРАЁНИ КОРҲО ДАР ЛОИҲАИ «БЕҲТАР НАМУДАНИ НИЗОМИ ГАРМИДИҲИИ ДЕКАРБОНАТӢ БО ИСТИФОДА АЗ ЗАХИРАҲОИ ГАРМИДИҲИИ ЗЕРИЗАМИНӢ»
Имрӯз, 01 август Сафири Фавқулода ва Мухтори Ҷопон дар Тоҷикистон хонум Фурута Кейко аз ҷараёни корҳо дар доираи лоиҳаи «Беҳтар намудани низоми гармидиҳии декарбонатӣ бо истифода аз захираҳои гармидиҳии зеризаминӣ», ки дар Маркази рушди инноватсионии илм ва технологияҳои нави Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон дар якҷоягӣ бо Донишгоҳи Акитаи Япония сохта мешавад, дидан намуданд.
Ҳангоми вохурӣ Президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, академики АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушва ба ҷониб ҷиҳати дастгириву ҳамкориҳо изҳори қаноатмандӣ намуда, таъкид карданд, ки барои рушди ҳамкориҳои илмӣ, техникӣ, инноватсионӣ ва технологияҳои рақамӣ боз ҳам кӯшиш ба харҷ додан лозим мебошад.
Дар навбати худ ҷаноби Сафир, хонум Фурута Кейко миннатдории худро ба роҳбарият ва олимони Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон изҳор намуда, ҳозиринро ба ҳамкории илмии дуҷониба даъват намуд. Инчунин саҳми Академияи миллии илмҳои Тоҷикистонро дар рушди муносибатҳои Тоҷикистону Япония аъло арзёбӣ гардид.
Директори Маркази рушди инноватсионии илм ва технологияҳои нави Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, доктори илмҳои техникӣ Қодиров Анвар аз ҷараёни лоиҳаи «Беҳтар намудани низоми гармидиҳии декарбонатӣ бо истифода аз захираҳои гармидиҳии зеризаминӣ» ҳамагонро ошно намуда, қайд карданд, ки ҳоло корҳо дар ин самт идома дорад, як қисмати системаи гармидиҳӣ насб шуда, дар ҳолати санҷиш қарор дорад. Инчунин сохтори тайёр намудани намунаҳои об ва як қисми анализаторҳо ба кор дароварда шудааст, қисмати дигар дар ояндаи наздик насб карда мешавад.
Ёдовар мешавем, ки роҳандозии лоиҳаи «Беҳтар намудани низоми гармидиҳии декарбонатӣ бо истифода аз захираҳои гармидиҳии зеризаминӣ» ниҳоят муҳим буда, ба ҳалли як қатор масъалаҳои муҳими энергетикӣ, экологӣ ва иҷтимоии Тоҷикистон мусоидат мекунад.
Таъмини гармидиҳӣ дар шароити иқлими кӯҳӣ ва зимистонҳои сард, махсусан дар манотиқи дурдаст, яке аз масъалаҳои доғ боқӣ мемонад. Ҳоло қисмати зиёди хонаҳо, муассисаҳои таълимӣ ва тиббӣ бо истифода аз ангишт, ҳезум ва гази моеъ гарм карда мешаванд. Ин на танҳо хароҷоти зиёдро талаб мекунад, балки ба муҳити зист низ зарар мерасонад, чунки боиси тавлиди партовҳои гази карбон (CO₂) ва дигар моддаҳои ифлоскунанда мегардад.
Истифодаи манбаъҳои гармии зеризаминӣ дар шакли насоси гармии зеризаминӣ (GSHP – Ground Source Heat Pump) имконият медиҳад, ки гармидиҳӣ бо хароҷоти камтар ва партовҳои карбонӣ қариб ба сифр расонда шавад. Ин технология бо истифодаи ҳарорати устувори қабатҳои зеризаминӣ кор мекунад ва метавонад дар тамоми фаслҳои сол самаранок бошад.
Ин лоиҳа на танҳо ба коҳиши истеъмоли сӯзишвории муқарарӣ мусоидат мекунад, балки як намунаи хуби гузариш ба технологияҳои тоза ва барқароршаванда мебошад. Аз ҳама муҳим, татбиқи чунин система метавонад мустақилияти энергетикиро дар маҳалҳо тақвият бахшад, хароҷоти аҳолӣ ва муассисаҳоро кам кунад ва муҳити зистро муҳофизат намояд.
Дар шароити Тоҷикистон, ки дорои захираҳои гуногуни геотермалӣ ва иқлими мувофиқ мебошад, чунин лоиҳа метавонад ҳамчун намуна барои минтақаҳои дигар низ хизмат кунад ва ба татбиқи стратегияҳои миллии рушди устувор, истифодаи оқилонаи захираҳо ва мутобиқшавӣ ба тағйирёбии иқлим мусоидат намояд.
НИШАСТИ МАТБУОТӢ: АКАДЕМИЯИ МИЛЛИИ ИЛМҲОИ ТОҶИКИСТОН ДАР ОСИЁИ МИЁНА АВВАЛИН МУАССИСАИ ИЛМИЕ, КИ АККРЕДИТАТСИЯИ БАЙНАЛМИЛАЛИИ МУАССИСАВИРО ГУЗАШТ
Имрӯз, 01 август дар толори Раёсати Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон бо иштироки роҳбарону намояндагони сохторҳои гуногуни академия ва наздик ба 30 нафар рӯзноманигорони телевизиону радио ва нашрияҳои ҷумҳурию шабакаҳои иҷтимоӣ нишасти матбуотӣ баргузор гардид.
Дар оғоз президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, академик Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт ҳузури намояндагони васоити ахбори оммаро ба академия хайрамақдам гуфта, бо сухани муқадимавии хеш ба кори нишаст оғоз бахшид.
Зимни нишаст дар ҳузури намояндагони васоити ахбори омма президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, академик Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт мухтасар дар бораи корҳои анҷомёфтаи Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон ва муассисаҳои илмию таҳқиқотӣ дар нимсолаи аввали соли 2025 ҳисоботи муфассал пешниҳод намуд.
Гуфта шуд, ки дар нимсолаи аввали соли 2025 дар Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон корҳои муҳими илмию таҳқиқотӣ ва созандагиву бунёдкорӣ ба роҳ монда шуданд.
Ҳамчунин дар ин давра Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон ҳамкориҳои байналмилалии худро бо муассисаҳои илмию таҳқиқотии кишварҳои ҷаҳон густариш дода, чандин созишномаҳои тарафайнро ба имзо расонидаанд. Дар ин давра як зумра олимону академикони муассисаҳои илмию таҳқиқотии кишвраҳои ҷаҳон аз Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон дидан намуда, бо иштироки онҳо симпозиум ва конференсияҳои муҳими сатҳи байналмилалӣ баргузор гардиданд.
Вобаста ба баргузор намудани семинар ва чорабиниҳои илмию сиёсӣ Раёсати Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон як зумра корҳои муҳимро анҷом додааст. Дар ин давра дар Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон чорабиниҳои муҳими сиёсӣ бахшида ба ҷашнҳои миллию давлатӣ баргузор гардиданд.
Инчунин дар нимсолаи аввали соли 2025 бо ташаббусҳои президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, академик Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт бо мақсади таҳким ва рушди заминаи илмию таҷрибавии муассисаҳои илмию таҳқиқотии АМИТ 8 озмоишгоҳи нав дар муассисаҳои илмию таҳқиқотии зерини АМИТ аз ҷумла Институти химияи ба номи В.И. Никитин (3 адад), Институти физикаю техникаи ба номи С. У. Умаров (1 адад) ва Институти биологии Помир ба номи Х. Юсуфбеков (2 адад), Маркази омӯзиши пиряхҳо (2 адад) мавриди истифода қарор дода шуданд.
Қайд кардан зарур аст, ки 15 феврали соли 2025 Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон расман аккредитатсияи байналмилалии муассисавиро ба муҳлати се сол гузашта, хулосаи мусбии Агентии мустақили аккредитатсия ва рейтинг (IAAR)-ро, ки яке аз муассисаҳои пешбари аккредитатсионӣ дар минтақа мебошад, дарёфт намуд. Қарори мазкур дар ҷаласаи Шурои аккредитатсионӣ, ки 12-феврали соли 2025 баргузор гардид (протоколи №92), бар асоси хулосаи Комиссияи коршиносони беруна қабул шуд. Дар рафти арзёбӣ тамоми самтҳои калидии фаъолияти Академия - аз таҳияи барномаҳои таълимӣ то фаъолияти илмӣ ва рақамикунонӣ мавриди таҳлил қарор гирифтанд.
Таъкид гардид, ки дар ҳошияи эълон гардидани солҳои 2025-2030 «Солҳои рушди иқтисоди рақамӣ ва инноватсия» дар Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон бо ташаббуси президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, академик Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт нашрияи расмии Академияи илмҳо бо номи “Илм ва инноватсия” таъсис дода шуда, шумораи нахустини он ба нашр расонида шуд.
Имрӯз, 25 июл президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, академик Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт бо президенти Академияи илмҳои Муғулистон, академик Самбуугийн Дэмберел мулоқот анҷом дод.
Дар мулоқот президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, академик Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт меҳмонони олиқадрро бо хушнудӣ истиқбол намуда, дар робита ба ҳамкориҳои илмии дуҷониба ва самтҳои афзалиятноки фаъолияти илмии Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон маълумоти муфассал дод.
Зимни мулоқот ҷонибҳо доир ба масъалаҳои таҳлил ва муайян намудани самтҳои афзалиятноки корҳои муштараки илмӣ, мусоидат ба ҳамгироии самараноки илмӣ дар кишварҳои Тоҷикистону Муғулистон, таҳия ва лоиҳаҳои нав илмӣ, ташкил ва гузаронидани экспедитсияҳои якҷояи илмӣ дар самти архиалогия, мусоидат ба паҳн намудани таҷрибаи истеҳсолот дар соҳаи илм дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Муғулистон бо мақсади баланд бардоштани сифати тайёр намудани кадрҳои илмӣ мубодилаи афкор намуданд.
Таъкид гардид, ки дар дар доираи сафари давлатии Президенти Муғулистон Ухнаагийн Хурэлсух ба Ҷумҳурии Тоҷикистон Ёддошти тафоҳум оид ба ҳамкории илмӣ ва технологияҳо миёни Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон ва Академияи илмҳои Муғулистон ба имзо расонида шуд.
Дар мулоқот таъкид шуд, ки дар доираи ин ёддошт ҷонибҳои ҳамкориҳои худро дар оянда дар самти илмҳои табиӣ, аз ҷумла физика, кимиё, ҷуғрофия, тағйирёбии иқлим, таназзули муҳити зист, инчунин илмҳои гуманитарӣ, аз ҷумла таърих, археология, этнология, фарҳанг, забоншиносӣ ва дар самти илмҳои кишоварзӣ, аз ҷумла технологияи плантатсионӣ, биотехнологияи ғизо, рушди гуногунии меваҷот густариш хоҳанд дод.
Ҷонибҳо зимни мулоқот вобаста ба масъалаҳои мубодилаи иттилооти илмию техникӣ ва нашрияҳо, ташкили таҳқиқот ва таҷрибаҳои мутақобила, ташкили конфронсҳои муштарак, семинарҳо ва симпозиумҳо дар мавзӯъҳои мавриди таваҷҷуҳи тарафайн, инчунин мубодилаи донишҷӯён, кормандони ҷавони илмӣ ва омӯзгорон барои иштирок дар фаъолиятҳои гуногуни таҳқиқотӣ ва/ё омӯзгорӣ ва такмили ихтисос, дастгирии озмоишгоҳҳои муштарак, пойгоҳҳои илмӣ ва марказҳои илмӣ низ ба мувофиқа омаданд.
ДУШАНБЕ, 25.07.2025 /АМИТ «Ховар»/. 24 июл дар доираи сафари давлатии Президенти Муғулистон Ухнаагийн Хурэлсух ба Ҷумҳурии Тоҷикистон ва пас аз мулоқоту музокироти сатҳи олӣ байни Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон ва Академияи илмҳои Муғулистон Ёддошти тафоҳум оид ба ҳамкории илмӣ ва технологияҳо ба имзо расид.
Тавре ба АМИТ «Ховар» аз Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон хабар доданд, ҳадафи асосии ёддошт васеъ намудан ва инкишоф додани ҳамкории мутақобили судманди муассисаҳои илмии ҷонибҳо ва мусоидат ба пешрафти илмию техникӣ мебошад.
Дар доираи ин санад ҷонибҳо дар самтҳои мубодилаи иттилооти илмию техникӣ ва нашрияҳо, ташкили таҳқиқот ва таҷрибаҳои мутақобил, ташкили конфронсҳои муштарак, машваратҳо ва симпозиумҳо дар мавзуъҳои мавриди таваҷҷуҳи ҷонибҳо, мубодилаи донишҷӯён, кормандони ҷавони илмӣ ва омӯзгорон барои иштирок дар фаъолияти гуногуни таҳқиқотӣ, дастгирии озмоишгоҳҳои муштарак, пойгоҳҳои илмӣ ва марказҳои илмӣ ба мувофиқа расиданд.
Дар асоси ёддошт ҷонибҳо дар ҳамаи соҳаҳои илм, ҳам таҳқиқоти бунёдӣ ва ҳам амалӣ ҳамкорӣ менамоянд. Он соҳаҳои табиатшиносӣ, муҳандисӣ ва илмҳои ҳаётро дар бар гирифта, бо онҳо маҳдуд намешавад.
Ёддошти тафоҳум бо роҳи муттаҳид кардани кӯшишҳои муҳаққиқони ҳарду ҷониб дар мубодилаи дастовардҳои илмӣ татбиқ карда мешавад.
Тарафҳо ҳамкории илмию техникиро дар асоси принсипҳои баробарҳуқуқӣ ва нафъи тарафайн мувофиқи қонунгузории худ амалӣ мегардонанд.
Ёддошти тафоҳум ба муҳлати панҷ сол ба имзо расонида шудааст.
Аз 23 то 27 июли соли 2025 дар шаҳри Чжэнчжоуи музофоти Хэнани Чин нишасти расонаҳо ва марказҳои таҳлилии СҲШ баргузор гардид, ки ин чорабинии байнамилалии сатхи баланд таҳти сарпарастии Дафтари иттилоотии Шӯрои Давлатии ҶХХ, аз ҷониби хабаргузории Синхуа, Академияи илмҳои ҷамъиятшиносии Чин ва ҳукумати музофоти Хэнан якҷоя ташкил карда шуд.
Дар ин ҳамоиш беш аз 400 намоянда аз наздик ба 200 расонаи хабарӣ, марказҳои таҳлилӣ, ниҳодҳои давлатӣ, сафоратхонаҳо дар Чин, инчунин созмонҳои байналмилалӣ ва минтақавӣ аз кишварҳои узви СҲШ, кишварҳои нозир ва шарикони муколама ширкат карданд, то табодули амиқи афкор дар мавзӯи “Паҳн кардани рӯҳи Шанхай, ояндпӯаи зеборо якҷоя созем”. СҲШ аз замони таъсиси худ ҳамеша ғояҳои «бовари ва нафъи мутақобила, баробарӣ, машварат, эҳтиром ба гуногунии тамаддунҳо ва талош барои рушди муштарак»-ро роҳбарӣ менамояд. Ин ташкилот аллакай намунаи дурахшони бунёди муносибатҳои навъи нави байналмилалӣ ва пешбурди ҳамкориҳои минтақавӣ дар арсаи ҷаҳонӣ гардид ва ҳамчун пул ва пайванде, ки одамонро ба ҳам мепайвандад ва ба ҳамдигарфаҳмӣ мусоидат мекунад, ВАО ва марказҳои таҳлилӣ дар табодули таҷриба ва расидан ба тавофуқ байни кишварҳои СҲШ нақши муҳим доранд.
Дар кори ин ҳамоиш дар қатори дигар намояндагони ВАО ва марказҳои таҳлилии илмии Тоҷикистон ноиби президенти АМИТ Саломиён Муҳаммадовуд ва мудири шӯъбаи равобити илмии АМИТ Мирвайсов Маъмурҷон иштирок доштанд.
Зимни суханронии ифтитоҳӣ дар қисмати пленарии чорабинӣ ноиби президенти НАСТ профессор Саломиён М. яке аз самтҳои асосии фаъолияти СҲШ – ҳамкориҳои башардӯстона ва илмиро, ки ба таҳкими робитаҳои фарҳангӣ, илмӣ, маориф ва башардӯстона байни кишварҳои узв равона шудааст, қайд намуд. Барои Тоҷикистон, ки дорои мероси ғании фарҳангӣ ва манобеъи маънавӣ мебошад, ин ҳамкорӣ имкониятҳои нав мекушояд:
- таҳкими мубодилаи фарҳангӣ ва маърифатӣ;
- иштирок дар лоиҳаҳои тадқиқотӣ;
- рушди забоншиносӣ ва тадқиқотӣ.
Мирвайсов Маъмурҷон дар ҷаласаи гурӯҳи коршиносони марказҳои таҳлилии кишварҳои узви СҲШ дипломатияи илмиро омили асосии таҳким ва тавсеаи ҳамкориҳои кишварҳои узв арзёбӣ кард. Дар рафти вохӯрӣ ва чорабиниҳои марбута бо намояндагони ҷомеаи илмии кишварҳои хориҷи наздик ва дур робитаҳои нав роҳандозӣ гардиданд.
Имрӯз дар доираи сафари давлатии Президенти Муғулистон Ухнаагийн Хурэлсух ба Ҷумҳурии Тоҷикистон ва пас аз мулоқоту музокироти сатҳи олӣ Ёддошти тафоҳум оид ба ҳамкории илмӣ ва технологияҳо миёни Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон ва Академияи илмҳои Муғулистон ба имзо расонида шуд.
Имрӯз, 21 июл дар толори Китобхонаи миллии Тоҷикистон ҷаласаи 4- уми комиссияи Тоҷикистон ва Хитой оид ба ҳамкории илмӣ ва техникӣ бо иштироки президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, академик Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт ва муовини Вазири илм ва технологияҳои Ҷумҳурии Халқии Хитой Чен Жиачанг ва олимону муҳақиқони самтҳои гуногуни илмии тарафайн баргузор гардид.
Ба кори ҷаласа президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, академик Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт ҳусни оғоз бахшида иброз дошт, ки мулоқоти имрӯза на танҳо идомаи ҳамкориҳои судманди мо, балки як қадами муҳим дар самти таҳкими шарикии стратегии Тоҷикистон ва Ҷумҳурии Мардумии Чин дар соҳаи илм, технология ва инноватсия мебошад.
Таъкид гардид, ки Ҷумҳурии Мардумии Чин яке аз аввалин кишварҳое буд, ки беш аз 30 сол пеш Истиқлолияти давлатии Тоҷикистонро ба расмият шинохт ва дар моҳи марти соли 1992 миёни кишварҳо расман равобити дипломатӣ барқарор шуд. Тайи солҳои барқарории муносибатҳои дипломатӣ беш аз 200 созишномаи байнисоҳавӣ ба имзо расид, ки ҷанбаҳои гуногунҷанбаи муносибатҳои дуҷонибаи Тоҷикистону Чин, аз ҷумла дар соҳаи илму техникаро дар бар мегиранд.
Гуфта шуд, ки Ёддошти тафоҳум байни Вазорати илм ва технологияи Чин ва Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, ки 31 августи соли 2017 ба имзо расида буд, инчунин протоколҳои ҷаласаҳои комиссияи байниидоравӣ, ки заминаи формати шарикии устувор ва системавиро гузоштанд, барои рушди минбаъдаи ҳамкорӣ аҳамияти хоса доштанд.
Зикр шуд, ки Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон ҳамчун мақоми пешбари ҳамоҳангсози соҳаи илм сиёсати давлатиро дар соҳаи илм ва техника тибқи стратегия ва барномаҳои дарозмуддат амалӣ менамояд. То имрӯз дар кишвар зиёда аз 20 самти афзалиятноки илмӣ, аз ҷумла: идоракунии устувори табиат ва ҳифзи муҳити зист, биотехнология ва фармасевтика, амнияти энергетикӣ ва захираҳои об, табдили рақамӣ, аз ҷумла зеҳни сунъӣ ва технологияҳои геоинформатсионӣ, нигахдории тандурустӣ ва тадқиқоти биотиббӣ муайян карда шудааст.
Дар идома муовини Вазири илм ва технологияҳои Ҷумҳурии Халқии Хитой Чен Жиачанг аз ҳамкориҳои илмии вусъатбахши муассисаҳои илмии Тоҷикистон ва Хитой изҳори қаноатмандӣ намуда, доир ба дурнамои рушди ҳамкориҳои илмӣ дар оянда андешаҳои худро иброз дошт. Зикр дошт, ки мо бояд ҳамкориҳои худро дар сатҳи сифатан нав ба роҳ монда, дар самти илмҳои дақиқ ва риёзӣ иқдомҳои наҷибро роҳандозӣ намоем, то дар ин самт ба дастовардҳои арзишманд ноил гардем.
Инчнунин, дар ҷаласа президенти Академияи илмҳои кишоварзӣ Салимзода Амонулло Файзулло, ноиби президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон Амонзода Илҳом Темур, сардори Раёсати байналмилалии Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон Қурбонов Қобилҷон, узви вобастаи АМИТ Саидов Абдусатор ва аз ҷониби Чин як зумра аз олимон доир ба самтҳои афзалиятноки соҳаи илми тарафайн фикру андешаҳои худро баён доштанд.
Дар анҷоми ҷаласа байни Вазорати илм ва технологияи Чин ва Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон Ёддошти тафоҳум дар шакли сифатан нав ба имзо расонида шуд.
Имрӯз, 21 июл дар толори Раёсати Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон бо мақсади иҷрои дастуру супоришҳои Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон аз маҷлиси васеи Кумитаи иҷроияи марказии Ҳизби Халқии Демократии Тоҷикистон машварати корӣ баргузор гардид.
Дар машварат президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, академик Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт он дастуру супоришҳое, ки дар маҷлиси васеи Кумитаи иҷроияи марказии Ҳизби Халқии Демократии Тоҷикистон Раиси Ҳизби Халқии Демократии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба кумитаҳои иҷроияи ҳизб вогузоштанд ба саҳми олимон расониданд.
Таъкид гардид, ки Раиси Ҳизби Халқии Демократии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар суханронии хеш ба кумитаҳои иҷроияи ҳизб дастур доданд, ки фаъолиятро дар самти густариш бахшидани худшиносиву худогоҳии миллӣ, ҳисси ватандӯстиву ватандории мардум, баланд бардоштани маърифати сиёсиву ҳуқуқии аҳолии кишвар, бахусус, наврасону ҷавонон тақвият бахшанд.
Раиси Ҳизби Халқии Демократии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон изҳор доштанд, ки шахсони масъул манфиатҳои миллию давлатиро мунтазам ҳимоя намуда, кор бо мардумро тавре ба роҳ монанд, ки ҳар як шаҳрванди кишвар худро дар раванди давлатдорӣ масъул ҳисобад, моҳият ва ҳадафи хатарҳоеро, ки ба давлатдории мо ва истиқлолу озодии он таҳдид мекунанд, амиқ дарк намояд ва вазифаи худро дар татбиқи ҳадафҳои давлат ва ҳукумати кишвар мустақилона муайяну мушаххас карда тавонад.
Гуфта шуд, ки Раиси Ҳизби Халқии Демократии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар анҷоми маҷлис бори дигар иброз доштанд, ки дар шароити имрӯзаи Тоҷикистони озоду соҳибистиқлол, ки бо мардуми ватандӯсти он бо қадамҳои устувор ва дилу нияти нек ба суи пешрафту шукуфоӣ ҳаракат менамоянд, ҳамаи роҳбарону масъулини ҳизбро лозим аст, ки тамоми қувва ва маҳорату истеъдоди аъзоёнашро барои тавсеа ва тақвият бахшидани ваҳдати миллӣ, суботи сиёсӣ ва амният, волоияти қонун, муборизаи беамон бар зидди коррупсия ва гардиши ғайриқонунии маводи мухаддир, таъмини рушди устувори кишвар бо истифодаи васеъ аз дастовардҳои илмию технологии муосир сафарбар намояд.
Дар анҷоми машварат президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, академик Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт аз олимони кишвар даъват ба амал оварданд, ки ин дастуру супоришҳои Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмонро сармашқи кори худ намуда барои амалисозии онҳо тамоми кушишҳоро ба харҷ диҳанд.