
Маълум аст, ки ҷавонони Тоҷикистон ҷонибдори сулҳу ваҳдат ва сиёсати ваҳдатофари Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ Пешвои миллат Президенти кишвар муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон мебошанд. Бояд қайд кард, ки 27-уми июни соли ҷорӣ ба Ҷашни Ваҳдати миллии мо тоҷикон 28 – сол пур мешавад, ки ин намунаи барҷастаи пешгири намудани моҷароҳҳои мухталифӣ дохилии кишварамон ба ҳисоб меравад. Ба имзо расидани “ Созишномаи истиқрори сулҳ ва ваҳдати миллӣ” 27-уми июни соли 1997 , дар Москва ва масъалаи хотима ёфтани ҷанги таҳмилии шаҳрвандии байнитоҷикон як пайёми хеле муҳим дар арсаи байналмилалӣ буд.
Дар ин раванд Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон такондиҳандаи идеяи сулҳу салоҳ ва ташкилкунандаи ин чорабинии сиёсӣ ба ҳисоб меравад, ки то ҳанӯз ҷузъиёди асосии он ба таври лозима таҳқиқ наёфтааст. Вале дар маҷмуъ Ваҳдати миллии тоҷикон дар раванди муносибатҳои дуҷонибаю бисёрҷонибаи сиёсӣ як таҳаввулоти ҷиддӣ ба миён овард, ки обрӯ ва имиҷи тоҷиконро дар ҷаҳон хеле баланду боло бардошт. Сулҳи тоҷикон то ҳанӯз мисли як сармашқ барои ҳалли низоҳҳои дохилӣ ва хориҷмавриди таҳлилу баррасӣ қарор дорад ва онро ҳамчун намунаи беҳтарини ҳалли низоҳҳои муосир мавриди истифода қарор медиҳанд.
Бояд қайд кард, ки Мактаби сулҳофарии Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон намунаи барҷастаи фаъолиятест, ки бештар ба зеҳну тафаккури ҷавонони кишварамон таъсири мусбат мерасонад. Таҳлилҳо нишон медиҳанд, ки новобаста аз авзъи пуртаззоди ҷамъиятӣ дар ҷаҳони муосир, ҷавонони кишвари мо рӯҳияи баланди худшиносӣ, ягонагии миллӣ ва ватандӯстӣ доранд ва барои ҳифзи марзу буми кишварамон таваҷҷӯҳи зиёд зоҳир менамоянд.
Мавриди тазаккур аст, ки ҷавонон нерӯи созанда, эҷодкор ва навовари Тоҷикистони азиз ба ҳисоб мераванд. Имрӯз ваҳдати миллӣ ҳамчун такягоҳи бузурги ҷавонони кишвар , ҳама кашфиёту ихтироотҳо, дастоварду муваффақиятҳои нави илмию технологӣ ба меҳнати онҳо вобаставу пайваста мебошад. Аз ин рӯ, яке аз бузургтарин дастоварди замони сохибистиқлолӣ ин ваҳдати миллӣ, сулҳу салоҳ ва оромии Ватани азизамон ба шумор меравад. Бинобарин, шахсони калонсоли ҷомеа бояд нисбати тақдири имрӯзу фардои ҷавонон бетаваҷҷуҳ набошанд. Агар хоҳем, ки ҷавонон оянда барои мардум, кишвар ва ватани худ хизмат кунанд ва дар рушди Тоҷикистон саҳм гузоранд, бояд мо имрӯз ба онҳо роҳнамоӣ кунем, арзишҳои ваҳдати миллиро қадр карда, ташаббусу пешниҳодҳои ҷавононронро дастгирӣ ва онҳоро дар роҳи эҳтироми арзишу муқаддасоти миллӣ ва ҳисси ватандӯстию меҳнатдӯстӣ тарбия намоем.
Ба мо омӯзгорону устодони илмҳои ҷоеашиносӣ дар шароити пуртаззоди зиндагӣ, ҷангҳои байни кишварҳо, муқовимат ба терроризму экстремизм зарур аст, ки ба ҷавонон воқеияти имрӯзаи ҷаҳонро нишон дода тавонем, тафаккур ва ҷаҳонбинии илмии ҷавононро боло бардорем, қобилияти мустақилона фикр кардан ва баровардани қарорҳои дурустро омӯзонем. Дар раванди тарбияи маънавии ҷавонон бояд саҳми арзанда ва дар байни ҷавонон корҳои ташвиқотию фаҳмондадиҳиро тақвият бахшем. Дар сурати ба анҷом расонидани чунин тадбирҳо мо боварӣ ҳосил менамоем, ки онҳо ба доми ҳар гуна гурӯҳҳо ва шахсони алоҳидаи иғвоангезу манфиатпараст ва ифротгаро намеафтанд ва ба муқобили чунин гурӯҳҳо муқовимат мекунанд.
Маълум аст, ки ҷавонон нисбат ба дигар гурӯҳҳои иҷтимоӣ-демографӣ имкон, неруву тавон ва хусусиятҳои бештар доранд. Аз ин рӯ, Ваҳдати миллӣ барои онҳо ҳамчун такягоҳи бузурге мебошад, ки барои рушду нумуъи минбаъдаи кишварамон хизмат карда метавонад.
Бояд қайд намоям, ки сиёсати давлатии ҷавонон дар замни соҳибистиқлолӣ қисми таркибии сиёсати давлатӣ дар соҳаи рушди иҷтимоию иқтисодӣ, фарҳангӣ ва миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон буда, системаи ҷудонашавандаи ҳуқуқӣ, ташкилӣ ва идоракунӣ, молиявӣ ва иқтисодӣ, илмӣ, иттилоотӣ, барои фароҳам овардани шароити зарурӣ барои шаҳрвандони ҷавон барои интихоби роҳи зиндагии худ ба шумор меравад. Аз ин рӯ, Мактаби сулҳофарии Президенти кишвар, метавонад дар инкишофи минбаъдаи роҳҳои пешгирӣ намудани моҷароҳҳои мухталиф кумак расонад. Сулҳи тоҷикон, Ваҳдати тоҷикон намунаи беҳтарини ҳалли низоҳҳои ҷомеа буда, барои кӯшодани гиреҳҳои мушкили ҷамъиятӣ ба инсоният туҳфаи беҳтарин ва армуғоне бо номи “Ваҳдати миллист” Муборак бошад ваҳдати тоҷикӣ!
Фарзона Маҳмадова – сиёсатшинос, корманди Институти фалсафа, сиёсатшиносӣ ва ҳуқуқи ба номи А.Баҳоваддинови АМИТ
ОЛИМОНИ АКАДЕМИЯИ ИЛМҲО ВАЗИФАДОРАНД, КИ ДАР ИҶРОИ СЕ ҲАДАФИ СТРАТЕГИИ ДАВЛАТ – ТАЪМИНИ ИСТИҚЛОЛИЯТИ ЭНЕРГЕТИКӢ, РАҲОӢ АЗ БУНБАСТИ КОММУНИКАТСИОНӢ ВА ҲИФЗИ АМНИЯТИ ОЗУҚАВОРИИ МАМЛАКАТ НАҚШИ ФАЪОЛОНА ДОШТА БОШАНД.
Навид
- Мақолаҳо 16 ИЮН 25
Categories
“ПИРЯХҲО ВА ИЛМ” ДАР ҲОШЯИ КОНФРОНСИ БАЙНАЛМИЛАЛИИ САТҲИ БАЛАНД ОИД БА ҲИФЗИ ПИРЯХҲО
Имрӯз, 29 май дар Китобхонаи миллии Тоҷикистон дар ҳошияи Конфронси байналимилалии сатҳи баланд оид ба ҳифзи пиряхҳо бо ташаббуси Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон ва Институти экология ва географияи Синзяни Академияи илмҳои Хитой ҳамоиши байналмилалӣ баргузор гардид.
Ба кори ҳамоиш директори Маркази илмӣ-таҳқиқотии экология ва муҳити зисти Осиёи Марказӣ (Душанбе) узви вобастаи АМИТ Саидов Абдусаттор ҳусни оғоз бахшид.
Дар идома ноиби президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон Амонзода Илҳом Темур изҳор дошт, ки чорабинии “Пиряхҳо ва илм” як руйдоди муҳиме мебошад, ки дар ҳошияи Конфронси байналмилалии сатҳи баланд оди ба ҳифзи пиряхҳо баргузор гардида истодааст. Гуфта шуд, ки чорабинии имрӯза ба омӯзиши пиряхҳо ва нақши онҳо дар раванди иқлимию экологии минтақаи Осиёи Марказӣ бахшида шудааст.
Таъкид гардид, ки пиряхҳо дар ин минтақа ҷузъҳои калидии системаҳои гидрологӣ буда, дар таъмини захираҳои обӣ, ғизодиҳии дарёҳо ва кӯлҳо нақши муҳим доранд, ки ба экосистема ва иқтисоди кишварҳои Осиёи Марказӣ таъсир мерасонанд.
Зикр шуд, ки дар шароити муосир Осиёи Марказӣ таъсири назарраси тағйирёбии иқлимро аз сар мегузаронад. Баланд шудани ҳарорати ҳаво ва кам шудани пиряхҳо дар қаторакӯҳҳои Помир, Ҳиндкуш ва Тиёншон дар таъмини об тағйироти ҷиддӣ ба бор меорад. Бояд гуфт, ки ин ба соҳаи кишоварзӣ, бо об таъмин намудани аҳолӣ ва амнияти энергетикии минтақа таъсири мусбат дорад.
Гуфта шуд, ки тадқиқоти пиряхҳо барои беҳтар фаҳмидани таъсири тағйирёбии иқлим ба захираҳои об маълумоти арзишманд медиҳад ва ба рушди он мусоидат хоҳад кард.
Ҳамзамон директори генералии Институти экология ва географияи Синзяни Академияи илмҳои Хитой профессор Юанмин Чжан дар суханронии хеш изҳор дошт, ки пиряхҳои Осиёи Марказӣ дар таъмини беш аз 70 миллион аҳолии ин минтақа бо заҳираҳои обӣ нақши калидӣ доранд. Пастшавии босуръати онҳо боиси норасоии об мегардад, ки боиси мушкилоти ҷиддии аҳолӣ, экосистема ва иқтисодиёт мегардад. Маҳз ин мушкилот омӯзиши амиқи илмӣ, таҳияи стратегияҳои мутобиқшавӣ ва рушди устуворро тақозо мекунад.
Дар идома олимону муҳақиқон аз кишварҳои Осиёи Марказӣ доир ба аҳамияти байналхалқӣ ва ҳифзи пиряхҳо дар шароити тағйирёбии иқлим маъруза намуданд.
МИЗИ МУДАВВАР БО МАҚСАДИ АМАЛИСОЗИИ БАРНОМАИ БИСТСОЛАИ ОМӮЗИШ ВА РУШДИ ФАНҲОИ ТАБИАТШИНОСӢ, ДАҚИҚ ВА РИЁЗӢ
Имрӯз, 29 май дар толори Кохи Ваҳдат ҷаласаи навбатии Шурои ҷамъиятии Ҷумҳурии Тоҷикистон бо мақсади татбиқи қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи эълон намудани “Бистсолаи омӯзиш ва рушди фанҳои табиатшиносӣ, дақиқ ва риёзӣ” баргузор гардид.
Дар кори ҷаласса котиб ва аъзоёни шуро, мудири бахши раёсати маориф, фарҳанг ва иттилооти Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Бобозода Фаридун Толибҷон, ноиби президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон Саломиён Муҳаммаддовуд, муовини Вазири маориф ва илми Ҷумҳурии Тоҷикистон Каримзода Равшан, муовини аввали расис Кумитаи оид ба таҳсилоти ибтидоӣ ва миёнаи касбии назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон Давлатзода Баҳрулло ишитрок ва суханронӣ намуданд.
Зимни суханрониҳои хеш масъулин доир ба амалишавии “Бистсолаи омӯзиш ва рушди фанҳои табиатшиносӣ, дақиқ ва риёзӣ дар соҳаи илму маориф барои солҳои 2020-2040” дар муассисаҳои илмӣ ва таҳсилоти миёнаи касбӣ фикру ақидаҳои хешро баён дошатанд.
Таъкид гардид, ки имрӯз бе илму инноватсия, технологияҳои иттилоотиву коммуникатсионӣ ва ташаккули ҷаҳонбинии техникӣ қадаме ба пеш гузошта намешавад. Мо дар доираи рушди илмҳои муосир саноатикунонии босуръати кишварро ҳадафи чоруми стратегии мамлакат эълон намудем.
Гуфта шуд, ки бояд истифодаи технологияҳои муосирро дар тамоми соҳаҳои иқтисоди миллӣ густариш дода, тафаккури техникии аҳолӣ, дар навбати аввал, ҷавононро тақвият бахшем, барои пешрафти илмҳои бунёдӣ ва техникиву технологӣ фазои мусоид фароҳам оварем. Маҳз бо ҳамин мақсад мо солҳои 2020-2040-ро Бистсолаи омӯзиш ва рушди фанҳои табиӣ, дақиқ ва риёзӣ эълон кардем ва бовар дорем, ки ин иқдом ба рушди тафаккури техникӣ ва тавсеаи ҷаҳонбинии илмии ҷомеа такони ҷиддӣ мебахшад.”
Дар идомаи ҷаласа аз ҷониби аъзоён ба баромадкунандагон саволҳо пешниҳод гардида, инчунин музокираҳо сурат гирифт. Бояд гуфт, ки дар фарҷоми ҷаласа бо ташаббуси президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, узви вобастаи АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт як зумра аз аъзоёни Шуро бо “Ифтихорнома”- и Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон сарфароз гардонида шуданд.
28 май дар шаҳри Москва Раиси Маҷлиси миллии Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Раиси шаҳри Душанбе муҳтарам Рустам Эмомалӣ дар доираи сафари расмӣ дар Федератсияи Россия бо Раиси Шӯрои Федератсияи Маҷлиси Федералии Федератсияи Россия муҳтарам Валентина Ма
28 май дар шаҳри Москва Раиси Маҷлиси миллии Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Раиси шаҳри Душанбе муҳтарам Рустам Эмомалӣ дар доираи сафари расмӣ дар Федератсияи Россия бо Раиси Шӯрои Федератсияи Маҷлиси Федералии Федератсияи Россия муҳтарам Валентина Матвиенко мулоқот намуданд.
Сафари расмии Раиси Маҷлиси миллии Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Раиси шаҳри Душанбе муҳтарам Рустам Эмомалӣ дар Федератсияи Россия бо гузоштани гулчанбар дар назди оромгоҳи Сарбози номаълум дар боғи Александри шаҳри Москва оғоз гардид. Раиси Маҷлиси
Сафари расмии Раиси Маҷлиси миллии Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Раиси шаҳри Душанбе муҳтарам Рустам Эмомалӣ дар Федератсияи Россия бо гузоштани гулчанбар дар назди оромгоҳи Сарбози номаълум дар боғи Александри шаҳри Москва оғоз гардид. Раиси Маҷлиси миллии Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Рустам Эмомалӣ таҳти садои мусиқии маросимӣ дар назди Гулхани абадӣ гулчанбар гузошта, бо дақиқаи хомӯшӣ хотираи қаҳрамонони Федератсияи Россияро пос доштанд. Дар ин маросим Раиси Маҷлиси миллии Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Рустами Эмомалиро намояндагони воломақоми Шӯрои Федератсияи Федератсияи Россия ҳамроҳӣ намуданд.
Имрӯз, 26 май бо иштироки президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, узви вобастаи АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт ҳамоиши илмӣ – амалӣ байналмилалӣ оид ба Ҳифзи пиряхҳо баргузор гардид. Дар ҳамоиши илмӣ - амалӣ намояндагони Агентии байналмилалии нерӯи атомӣ (МАГАТЕ) низ ширкат доштанд.
Ба кори ҳамоиш Мирсаидов Илҳом – директори Агентии амнияти химиявӣ, биологӣ, радиатсионӣ ва ядроии Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон ҳусни оғоз бахшида, дар бораи ташаббусҳои сатҳи ҷаҳонии ҷониби Тоҷикистон ибрози ақида намуд.
Президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, узви вобастаи АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт дар сухани муқадимавии хеш таъкид дошт, ки бо пешниҳоди Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон соли 2025 “Соли ҳифзи пиряхҳо” дар тамоми давлатҳои узви СММ эълон гардидааст ва барои дар амал татбиқ намудани пешниҳоди навбатӣ мо олимони АМИТ вазифадорем, ки тамоми паҳлуҳои ин мавзуъро омӯзиш гузаронида, дар ин самт натиҷаҳои дилхоҳ ба даст орем.
Дар ин силсила ташаббусҳо эълон шудани соли 2025 ҳамчун Соли байналмилалии ҳифзи пиряхҳо, ки ба шарофати дипломатияи фаъол ва роҳбарияти илмии Тоҷикистон имконпазир гардид, ҷои махсусро ишғол мекунад. Қатъномаи дахлдорро Маҷмаи Умумии Созмони Милали Муттаҳид 14 декабри соли 2022 якдилона қабул кард. 21 март низ расман Рӯзи ҷаҳонии пиряхҳо эълон шудааст, ки ҳамасола ба ҷомеаи ҷаҳонӣ аҳамияти ҳифзи ин экосистемаҳои осебпазир ҳамчун манбаи асосии оби тозаро хотиррасон мекунад.
Гуфта шуд, ки дар ҳошияи иҷрои ин иқдом аз 29 то 31 майи соли ҷорӣ дар шаҳри Душанбе Конфронси байналмилалии сатҳи баланд оид ба ҳифзи пиряхҳо ҷараён дорад. Яке аз ҳадафҳои конфронс таҳияи асноди стратегӣ, харитаи роҳ ва таҳкими ҳамкориҳои байналмилалӣ дар соҳаи омӯзиш, мониторинг ва ҳифзи пиряхҳо мебошад.
Таъкид гардид, ки ҳамкории мо намунаи муҳими ҳамкории самарабахши байналмилалӣ барои рушди устувор, пешрафти илм ва ҳифзи муҳити зист мебошад. Бигзор ин шарикӣ таҳким ва густариш ёбад ва ҳифзи ин экосистемаҳои ноустувор, вале ҳаётан муҳимро барои наслҳои ҳозира ва оянда таъмин кунад.
БА ИСТИФОДА ДОДАНИ ОЗМОИШГОҲИ СИФАТИ ОБ, САНИТАРИЯ ВА ИЗОТОПҲО ДАР МАРКАЗИ ОМӮЗИШИ ПИРЯХҲО
26 майи соли равон президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, узви вобастаи АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт дар Муассисаи давлатии Маркази омӯзиши пиряхҳо Озмоишгоҳи сифати об, санитария ва изотопҳоро мавриди истифода қарор доданд.
Зимни ифтитоҳ иттилоъ дода шуд, ки дар заминаи ҳамкориҳои муштараки сохторҳои Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон бо созмонҳои байналмилалӣ заминаи моддиву техникӣ такмил ёфта, сифати корҳои илмӣ ва натиҷаи онҳо беҳтар мешавад.
Гуфта шуд, ки дар доираи ин ҳамкорӣ бо дастгирии Агентии байналмилалии неруи атомӣ ба Маркази омӯзиши пиряхҳои Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон дастгоҳи PICARRO дастрас карда шуд, ки он яке аз дастгоҳи гаронарзиш ва нодир ба ҳисоб меравад.
Ёдовар мешавем, ки яке усулҳои таҳқиқ ва муосири омӯзиши пиряхҳо ва ҳифзи захираҳои обӣ дар Озмоишгоҳи сифати об, изотопҳо ва санитарияи Маркази омӯзиши пиряхҳои АМИТ истифодаи таҳлили устувори изотопӣ бо истифода аз дастгоҳи лазерии PICARRO мебошад.
Бояд гуфт, ки дастгоҳи мазкур дар чаҳорчубаи лоиҳаи “Ташаккули иқтидори миллӣ барои арзёбии ҳолати пиряхҳо ва қабати барф дар шароити тағйирёбии иқлим” (TAD 7004, 2022-2025 бо дастгирии Агентии амнияти химиявӣ, биологӣ, радиатсионӣ ва ядроии Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон оид ба татбиқи лоиҳаҳои ҳамоҳангсозӣ Агентии байналмилалӣ нерӯи атомӣ (МАГАТЕ) дастрас шудааст.
Имрӯз, 26 май бо ишитироки президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, узви вобастаи АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт ва олимону коршиносон дар Муассисаи давлатии Маркази омӯзиши пиряхҳои Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон Озмоишгоҳи низоми иттилоотии пиряхҳои Тоҷикистон мавриди истифода қарор дода шуд.
Ёдовар мешавем, ки таъсиси озмоишгоҳи мазкур бо мақсади иҷрои дастуру супоришҳои Асосогузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон, иҷрои нақшаи чорабиниҳои қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 31 августи соли 2023, № 407 дар бораи амалигардонии қатъномаи Маҷмааи умумии Созмони Милали Муттаҳид дар бораи эълон намудани Соли байналмилалии ҳифзи пиряхҳо ва ба истиқболи Конференсияи байналмилалии сатҳи баланд оид ба ҳифзи пиряхҳо равона гардидааст.
Зимни ифтитоҳ ба роҳбари академия иттилоъ дода шуд, ки Озмоишгоҳи низоми миллии иттилоотии пиряхҳои Тоҷикистон бо истифода аз аксҳои моҳворагии сифати баланд ва дақиқияти боло пиряхҳо таҳқиқ намуда, масоҳати онҳоро дар давраи интихобшуда барои ҳар як ҳавзаи пиряхӣ муайян менамояд. Инчунин аз рӯи муқоиса маълумоти сарфи об ва маълумоти метеорологии боришот ва ҳарорат равандҳои ташаккулёбӣ ва таназулёбии пиряхҳо муайян карда мешаванд.
Гуфта шуд, ки дар озмоишгоҳи мазкур равандҳои динамикии пиряхҳои набзонии Тоҷикистон ва кӯдҳои пиряхӣ таҳқиқ шуда, моделронии ташаккулёбии минбаъдаи онҳо амалӣ карда мешавад. Ҳамзамон бо мақсади дақиқ муайян кардани равандҳои криосфера бо истифода аз дастгоҳҳои худпарвозӣ бесарнишин ва таҳқиқоти саҳроӣ низ чорабиниҳои илмӣ-таҳқиқотӣ амалӣ карда мешаванд.
Имрӯз, 26 май дар толори Раёсати Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон бо ташаббуси Шуъбаи илмҳои тиббӣ ва фарматсевтӣ ҳамоиши илмӣ ба муносибати таҷлили 1045- солагии фарзанди халқи тоҷик Абуалӣ ибни Сино таҳти унвони “Нақши Ибни Сино дар ташаккул ва рушди илми тиб” баргузор гардид.
Ба кори ҳамоиш ноиби президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон Ибодзода Саидмуқим Тиллохуҷа ҳусни оғоз бахшида, доир ба ҳаёту фаъолият ва нақши Ибни сино дар рушду ташаккули илми тиб маъруза намуд.
Президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, узви вобастаи АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт дар суханронии муқадимавии хеш изҳор доштанд, ки Шайхурраис ибни Сино яке аз бузургтарин мутафаккирони асри XI мебошад, ки на танҳо дар доираи илми тиб, балки дар фалсафа, мантиқ ва илмҳои табии ба баландтарин сатҳ расидааст. Осори ӯ, аз ҷумла «Қонуни тиб» ва «Китоби Шифо», то имрӯз яке аз сарчашмаҳои бунёдӣ ва муътамади илми тиб дар ҷаҳон маҳсуб мешаванд. Ин китобҳо бо забони арабӣ навишта шудаанд, аммо дар қалбҳои ҳазорсолаҳои насли донишмандон реша давондаанд ва барои равнақи илми тиб хазинаи гаронбаҳо ба ҳисоб мераванд.
Гуфта шуд, ки Абӯалӣ ибни Сино на танҳо табиби варзида ва олим буд, балки як файласуфи пурқудрат ва маърифати ниҳоят амиқ дошт. Ӯ илми тибро на ҳамчун як фан, балки ҳамчун як санъати ҳаёт ва ифодаи тамомияти инсон медид. Тиб барои ӯ ҳеҷ гоҳ танҳо ҷустуҷӯи дору ва табобат набуд, балки шинохти амиқи муносибати инсон бо муҳити атроф ва нигоҳдории саломатии ҷисму равон буд. Ин хел равиш ба тиб моро ҳоло низ вазифадор месозад, ки ба илми тиб ҳамчун санъат ва илм, ба ҳамзамон аз нигоҳи илмӣ ва инсонӣ нигоҳ кунем.
Таъкид гардид, ки вақте инсоният бо мушкилоти муосири тиббӣ ва ҷаҳонии саломатӣ, ба мисли бемориҳои сироятӣ, тағйироти генетикӣ, бемориҳои музмин ва таъсири манфии тағйирёбии муҳити зист рӯбарӯ аст, нақши мероси Ибни Сино беш аз ҳарвақта равшан мешавад. Илми тиби муосир бояд роҳҳои нави пешгирӣ, ташхис ва табобатро бар асоси таҷриба ва хирадҳои ниёгони бузург, ба мисли Абӯалӣ ибни Сино ва бо истифода аз технологияҳои пешрафта таҳия намояд.
Муҳаққиқи маъруфи рус Сергей Фёдорович Оловников дар таҳлили осори Абӯалӣ ибни Сино гуфтааст: «Абӯалӣ ибни Сино, ба ҷои он ки танҳо табиби амалист, дар ҳақиқат рӯҳоният ва маърифати тиб аст. Ӯ аввалин нафарест, ки илми тибро бо усули илмӣ ва фалсафӣ якҷоя карда, онро ба сатҳи ҷаҳонӣ баровардааст.»
Дар Тоҷикистон, ки мероси пурғановати илмӣ ва адабӣ дорад, мақоми Абӯалӣ ибни Сино дар таърихи илми тиб ва фарҳанги миллии мо басо муҳиму таърихист. Осори ӯ заминаи асосии барномаи таълимии донишгоҳҳои тиббӣ ва марказҳои тадқиқотии кишвар ба шумор меравад.
Суханҳои Пешвои миллат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон, ки фармудаанд: «Таълим ва илми тиб бояд ҳамеша бо эҳтироми ҳаёт ва инсонӣ ҳамроҳ бошад, зеро бе ин арзишҳо рушди воқеии илми тиб ғайриимкон аст,» моро дар ин роҳ раҳнамоӣ мекунад.
Аз ин лиҳоз, Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон вазифадор аст, ки омӯзиши мероси Шайхурраисро ҳамчун бахши аслии таълим ва тадқиқот дар соҳаи тиб тақвият бахшад ва ҳамзамон бо роҳбарии ҳукумат ва ҳамкории байналмилалӣ барои пешрафти илми тиб дар кишвар кӯшишҳои ҷиддӣ намояд.
Дар айни замон, зарурати ворид кардани равияҳои нави тадқиқотӣ ба илми тиб — аз қабили биотехнология, геномика, тибби персоналӣ ва таҳқиқоти байнисоҳавӣ бо илми фалсафа ва ахлоқ — аз мероси ниёгони бузург бармеояд. Ин равиш моро водор месозад, ки на танҳо ба ҷустуҷӯи усулҳои муолиҷа, балки ба фарогирии тамомияти инсон ва муҳити зиндагӣ таваҷҷуҳ кунем.