
Бардошт аз дидори НБО-и Роғун,01 ноябри 2024
Агар мо перомуни оғози офариниш андеша намоем, пас ибтидои онро ба шарофати нур метавон рабт дод. Яъне ибтидои ҳаёт аз рӯшноӣ маншаъ гирифта, пояи зиндагӣ ва ҷавҳарӣ ҳастӣ ба падид омадани ин унсури муборак асос мегирад.
Рушди давлатдории миллиамон дар марҳалаи нав тавъам ба пайкори созандаву ободиовари Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон Тоҷикистон буда, дар ин масир пеш гирифтани сохтмони чунин иншооти муҳим ва ояндаофари аср дар сиёсати давлатдорӣ падидаи бузург ва дастоварди барҷаста дар таърихи навини Тоҷикистон мебошад. Яъне, Неругоҳи барқӣ-обии Роғун воқеан кафили рушди босуботи Тоҷикистон буда, ба ин васила таъминкунандаи зиндагии босаодати мардуми кишвар арзёбӣ мегардад.
Возеҳ аст, яке аз вазифаҳои аввалиндараҷа ҳалли масъалаи энергетика ва таъмини кишвар бо неруи барқ ба ҳисоб меравад. Дар ин замина бунёди НБО Роғун шарафу номуси миллати куҳанбунёду тамадунпарвари тоҷик буда, аз сифати созандагии тоҷикон дарак медиҳад. Оғози ба кор андохтани НБО-и Роғун муҳимтарин рӯйдоди таърихи нави давлатдории халқи тоҷик буда, дар солномаҳои таърихӣ бо ҳарфҳои заррин сабт мегардад. Аз ҷониби дигар, бунёди Роғун истиқлолияти энергетии кишварро таъмин намуда, аз ояндаи дурахшон миллати тоҷикро башорат медиҳад.
Мувофиқи маълумотҳо бо мақсади расидан ба истқлолияти энергетикӣ ва истифодаи самарабахши неруи барқ дар даврони соҳибистиқлолӣ 287 неругоҳи барқи обии хурду бузург, 1,5 ҳазор километр хатҳои интиқоли барқи баландшиддат, 50 зеристгоҳи баландшиддати барқӣ бунёду таҷдид ва дар маҷмуъ, 75 дарсади инфрасохтори энергетикии кишвар навсозӣ шуд.
Аз ин рӯ, НБО «Роғун» ҳамчун бузургтарин иншооти гидроэнергетикии Тоҷикистон омили асосии рушди босуботи кишвар ва мақому нуфузи он дар минтақа ва ҷаҳон аст. Чуноне, Пешвои миллат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон зикр намудаанд «Роғун» манбаи нури ҳар хонадон, гармии қалби ҳар фарди Ватан, сарчашмаи иқболу сарбаландии мардуми тоҷик, кафолати рушди босуботи Тоҷикистон ва нуфузу обрӯи давлати соҳибихтиёри тоҷикон мебошад!».
Ҳамин тавр, вобаста ба бунёди сохтмони НБО Роғун ва аз ҷараёни боздиди ин иншооти аср метавон чунин натиҷагӣрӣ намуд: дар марҳалаи нави давлатдории тоҷикон бунёди НБО Роғун воқеан арсаи номусу нанг ва мабдаи сафову саодати миллат аст; дар сурати сохтани Роғун давлатҳои Осиёи Миёна аз баҳрабардории муштарак ва имконоти энергетикӣ- обии ҳавзаи Омӯ ва Сир ба манфиат буда, сохтмони он ва бунёди обанборҳо дар дараҳои танги кӯҳӣ моро аз зарари зиёди бухоршавӣ раҳо карда, ба иқлим, экологияи муҳити атроф таъсири ҳадди ақал расонда, имкон медиҳад, ки дар якҷоягӣ масъалаҳои таъминоти нерую об дар минтақаи Осиёи Марказӣ ба таври умум барои ояндаи наздику дур ҳаллу фасл шаванд;
пурра ба кор даромадани НБО «Роғун» истиқлоли энергетикии Тоҷикистонро таъмин намуда, заминаи усувори гузаштан ба мамлакати саноатӣ – аграрии он хоҳад шуд; сохтмони сарбанди 335-метраи сангреза НОБ-и Роғунро ба баландтарин неругоҳи барқии обии ҷаҳон табдил медиҳад. Ва иқтидори он 3600 МВт бузургтарин дар Осиёи Марказӣ аст;
неругоҳи барқи обии Роғун метавонад Тоҷикистонро дар содироти неруи барқ нисбат ба кишварҳои ҳамсоя пешсаф гардонида, ба Тоҷикистон имкон медиҳад, ки аз ҷиҳати иқтисодӣ рушд кунад;
нерӯгоҳи «Роғун» омили таҳкими ваҳдати милллӣ ва дарки баланди ҳувиятнокӣ ва ватандӯстӣ аст. Зеро он ҳалқае, ки сотмончиёнро ба ҳам муттаҳид месозад, он шабеҳ ба ҳамон халқаи ваҳдату ба ҳам омадан ва муттаҳидона барои рушди кишвар саҳм доштанро инъикос менамояд;
ҳар як сокини кишварро мебояд аз раванди кор дар НБО Роғун дидан намояд. Ин ба он хотир буда метавонад, ки ҳини дидан кардан аз Роғун бемуҳобо ҳисси ватандӯстӣ ва ифтихор аз давлати миллат боло гирифта, инсон ғарқи таассуроти нек ва наҷиб мегардад; НБО Роғун дар системаи ҳамкориҳои хориҷииТоҷикистон нақши муҳим ва ва ҷойгоҳи хосса дорад. Зеро роҳандозии воҳидҳои он метавонад ба боло бурдани эътибори кишвар дар сатҳи минтақа ва ҷаҳон мусоидат намояд.
Ардамеҳр Ашуров - ходими пешбари илмии Институти омӯзиши масъалаҳои давлатҳои Осиё ва Аврупои Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон
ОЛИМОНИ АКАДЕМИЯИ ИЛМҲО ВАЗИФАДОРАНД, КИ ДАР ИҶРОИ СЕ ҲАДАФИ СТРАТЕГИИ ДАВЛАТ – ТАЪМИНИ ИСТИҚЛОЛИЯТИ ЭНЕРГЕТИКӢ, РАҲОӢ АЗ БУНБАСТИ КОММУНИКАТСИОНӢ ВА ҲИФЗИ АМНИЯТИ ОЗУҚАВОРИИ МАМЛАКАТ НАҚШИ ФАЪОЛОНА ДОШТА БОШАНД.
Навид
Categories
Имрӯз, 02 май дар Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон бо мақсади иҷрои дастуру супоришҳои Пешвои муаззами миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар соҳаи илм ҷалассаи навбатии васеи Раёсати Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон баргузор гардид.
Зимни ҷаласа президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, узви вобастаи АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт иброз дошт, ки дар Паёми имсоли хеш Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба соҳаи илм таваҷҷуҳи хоса зоҳир намуда, барои рушду пешрафти муассисаҳоии илмии ҷумҳурӣ дастуру супоришҳои махсус доданд.
Гуфта шуд, ки дар ин замина Раёсати Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон ва муассисаҳои зертобеи он фаъолияти самарабахши худро дар асоси ин дастуру супоришҳо ба роҳ монда, барои дар амал татбиқсозии он чораҳои зарурӣ меандешанд.
Дар идомаи ҷаласа саркотиби илмӣ доир ба натиҷаҳои асосии фаъолияти илмӣ ва илмиву ташкилии Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон дар шашмоҳаи аввали соли 2025 ҳисоботи мухтассар ироа намуда. Инчунин, раисони Шуъбаҳои назди раёсат доир ба фаъолияти илмию ташкилии муассисаҳои илмӣ таҳқиқотии Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон дар шашмоҳаи аввали соли 2025 ҳисоботи худро пешниҳод намуданд.
ИФТИТОҲИ ДУ ОЗМОИШГОҲ: ИНСТИТУТИ КИМИЁИ АМИТ ПУРРА БО БАЗАИ МОДИВУ ТЕХНИКӢ ТАЪМИН ГАРДИД
02 июни соли равон дар доираи дастуру супоришҳои Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бо ташаббуси президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, узви вобастаи АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт дар заминаи Институти химияи ба номи В.И.Никитини Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон 2 озмоишгоҳи замонавии “Усулҳои таҳкиқоти физикавӣ ва химиявии пайвастагиҳои табии ва синтетикӣ” ва озмоишгоҳи “Коркарди комплексии маъданҳо”-устувор бо асбобу технологияҳои муосир мавриди истифода қарор дода шуд.
Бояд гуфт, ки таъсиси озмошигоҳҳои наву замонавӣ ва муҷҷаҳазгардонии онҳо бо техника ва технологияҳои муосир дар ҳошияи дастуру супоришҳои Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар мулоқот бо аҳли илм ва маорифи кишвар, ки санаи 30-юми майи соли 2024 баргузор гардида буд амалӣ гардида истодаанд. Дар ин росто имрӯз бо ташаббуси роҳбарияти академия дар заминаи якчнд муассисаҳои илмӣ-таҳқиқотии Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон озмоишгоҳҳои наву замонавӣ бо асбобу технологияҳои муосир ба истифода дода шудаанд.
Ёдовар мешавем, ки пас аз ба истифода додани озмоишгоҳҳои мазкур Институти химияи ба номи В.И.Никитини Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон пурра бо базаи моддиву техникӣ таъмин мегардад.
Таъкид гардид, ки озмоишгоҳи мазкур охирон маротиба соли 1987 ташкил ёфта, аз он замон то инҷониб бо базаи модиву техникӣ муҷҷаҳаз нагардида буд. Маврид ба зикр аст, ки дар замони соҳибистиқлолӣ маҳз нахустин маротиба бо ташаббусҳои роҳбарияти академия дар заминаи муассисаҳои илмӣ-таҳқиқотӣ озмоишгоҳҳо аз нав таҷдид гардида, бо асбобу технологияҳои наву замонавӣ муҷҷаҳаз гардонида мешаванд. Ин сеюмин озмоишгоҳ аст, ки дар заминаи Институти химияи ба номи В.И.Никитини Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон бо асбобу технологияҳои наву замонавӣ муҷаҳҳаз гардонида мешавад.
Зимни ифтитоҳ иттилоъ дода шуд, ки самти асосии тадқиқоти илмии озмоишгоҳҳо таҳқиқоти ашёҳои табиию синтетикӣ таҳияи ва таҳқиқи маъданҳои захирагоҳҳои минералии ватанӣ маҳсуб меёбанд, ки имконияти асосҳои назариявӣ ва технологии таҳқиқи пайвастагиҳои табиию синтетикӣ ва коркарди технологии конҳои минералии кишварро фароҳам сохта, дар эътимоднок сохтани натиҷаҳои илмӣ баҳри рушди соҳаи саноати дорусозӣ ва саноати коркарди маъданҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон саҳми боризро хоханд гузошт.
Президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, узви вобастаи АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт борҳо дар баромадҳои хеш оиди бунёди озмоишгоҳҳои замонавӣ дурнамои онҳо дар рушди соҳаи илм ва амалисозии ҳадафи чоруми Ҳукумати ҶТ – саноатикунониии кишвар ибрози ақида намуда, рушди соҳаҳои илми кишварро дар замони истиқлоли давлатӣ маҳз бо дастгириҳои Ҳукумати мамлакат, махсусан Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон маҳсуб дониста, дастовардҳои боэътимоди соҳаҳои илмро асоси рушди босуботи саноатии кишвари азизамон арзёби намудаанд.
Воқен дар дунёи муосир, ки рушди илм ва технология ҳар рӯз қадамҳои бузург мебардорад, захираҳои табиӣ дигар наметавонанд танҳо дар шакли ашёи хом истифода шаванд. Яке аз самтҳои муҳими рушди саноатӣ ва иқтисодӣ — **коркарди мукаммали маъданҳои мураккаб** мебошад. Дар Тоҷикистон низ як маркази илмӣ-тадқиқотие мавҷуд аст, ки даҳсолаҳо боз дар ин самт фаъолият мекунад ва дастовардҳои он қобили таҳсину таваҷҷуҳи хосаанд. Мо дар бораи Озмоишгохи коркарди комплексии ашёи минералӣ ва партовҳо сухан мегӯем — яке аз марказҳои пешсафи илмии кишвар.
Захираҳои бой, вале мураккаб
Ҷумҳурии Тоҷикистон дорои маъданҳои гуногуни табиӣ мебошад, ки дар таркиби онҳо моддаҳои бисёр пурарзиш, ба монанди бор, алюминий, кремний ва дигар унсурҳои муҳим мавҷуданд. Аз ҷумла, маъданҳои **боросиликатию алюмосиликатӣ** дар табиати кишвар фаровонанд ва захираи бузурге ташкил медиҳанд. Аммо мушкил дар он аст, ки ин маъданҳо дорои таркиби мураккаб мебошанд ва ҷудо кардани унсурҳои арзишманд аз онҳо бо роҳҳои оддӣ ғайриимкон аст.
Ҳамин сабаб шудааст, ки зарурати таҳияи **технологияҳои муосир, камхарҷ ва самараноки коркард** ба миён ояд. Маҳз ҳамин масъала ҳадафи асосии фаъолияти ин лаборатория мебошад.
Яке аз вазифаҳои муҳими лаборатория — таҳияи усулҳое мебошад, ки ба муҳити зист зарари камтар расонида, **иқтисодӣ ва бепартов** бошанд. Имрӯз тамоми ҷаҳон ба коркардҳои “сабз” рӯ овардааст. Лабораторияи мо низ дар ин самт фаъолона тадқиқот мебарад. Ҳадаф он аст, ки ҳатто **партовҳои пас аз коркард**, ки дар гузашта ба табиат партофта мешуданд, ба маҳсулоти фоиданок табдил ёбанд. Масалан, боқимондаҳои маъдан метавонанд дар сохтмон, истеҳсоли масолеҳи сохтмонӣ ва ҳатто дар кишоварзӣ ҳамчун нуриҳои минералӣ истифода шаванд.
02 июни соли равон пеш аз кушодашавии озмоишгоҳ дар толори Институти кимиёи ба номи В.И.Никитини Академияи милии илмҳои Тоҷикистон бо иштироки президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, узви вобастаи АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт, роҳбарони муассисаҳои илмӣ ва дигар зерсохторҳо машварати корӣ баргузор гардид.
Дар оғоз президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, узви вобастаи АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт қайд намуд, ки мо бояд дар партави сиёсати маорифпарваронаи Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон амал намуда, дар рушд ва пешрафти соҳаи илми кишвар талош намоем.
Таъкид гардид, ки аз ҷониби Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон “Солҳои 2020 – 2040 – Бистсолаи омӯзиш ва рушди фанҳои табиатшиносӣ, дақиқ ва риёзӣ дар соҳаи илму маориф” эълон гардидааст. Вобаста ба ин Раёсати Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон барои дар амал татбиқ намудани Амри Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон кӯшиш ба харҷ дода, дар ин самт як қатор корҳои муҳимро ба анҷом расонида истодаанд.
Инчунин барои дар амал татбиқ намудани «Бистсолаи омӯзиш ва рушди фанҳои табиатшиносӣ, дақиқ ва риёзӣ дар соҳаи илму маориф» корҳои муҳимро ба сомон расонида, барои омода намудани олимони ҷавон дар ин самт пеш аз ҳама шароити корӣ ва озмоишгоҳҳои наву замонавиро ташкил намоем.
Қайд гардид, ки таъсиси озмошигоҳҳои наву замонавӣ ва муҷҷаҳазгардонии онҳо бо техника ва технологияҳои муосир дар ҳошияи дастуру супоришҳои Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар мулоқот бо аҳли илм ва маорифи кишвар, ки санаи 30-юми майи соли 2024 баргузор гардида буд амалӣ гардида истодаанд. Дар ин росто имрӯз бо ташаббуси роҳбарияти академия дар заминаи якчнд муассисаҳои илмӣ-таҳқиқотии Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон озмоишгоҳҳои наву замонавӣ бо асбобу технологияҳои муосир ба истифода дода шудаанд.
Гуфта шуд, ки пас аз ба истифода додани озмоишгоҳҳои мазкур Институти химияи ба номи В.И.Никитини Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон пурра бо базаи моддиву техникӣ таъмин мегардад.
Все реакции:
3030
Имрӯз, 30 май дар ҳошияи баргузори Конфронси сатҳи баланд оид ба ҳифзи пиряхҳо президенти Академяи миллии илмҳои Тоҷикистон, узви вобастаи АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт бо ҷонишини мудири бахши илмии Маркази пажуҳишӣ ва машваратии TRENDS ҷаноби Абдулазиз Аҳмад Ашеҳӣ мулоқот намуд.
Зимни мулоқот роҳбари академия меҳмононро бо хушнудӣ истиқбол намуда, ҳамзамон доир ба фаъоляти илмию таҳқиқотии Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон маълумоти муфассал дод. Дар мулоқот ҷонибҳо барои дар оянда ба роҳ мондани ҳамкориҳои бисёрҷониба ва барои ба имзо расонидани ёдошти тафоҳум ба мувоффиқа омаданд.
Гуфта шуд, ки пас аз ба имзо расидани ёдошти тафоҳум байни Маркази пажуҳишӣ ва машваратии TRENDS ва Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон ҳамкориҳо дар самти илмҳои гуманитарӣ, иқтисодӣ ва инноватсия тақвият дода мешаванд.
Таъкид гардид, ки дар доири ин ёдошти тафоҳум ҳамкориҳои ҷонибҳо дар самти омода намудани мутахассисони баландсоҳа аз ҳисоби муҳаққиқони ҷавон ва магистрантону докторантон ва ҷалби онҳо ба муассисаҳои тарафайн афзалият дода мешавад.
Зикр гардид, ки дар доираи ин ҳамкориҳо дар оянда мо метавонем олимони соҳаи тарафайнро барои чопи китобҳо, мақолаҳои илмӣ ва монографияҳо ва инчунин барои пеш бурдани пажуҳишҳои илмӣ ҷалб карда бошем.
Гузаронидани маҳфилу нишастҳои илмию фарҳангӣ ва мубоҳисоти фалсафӣ дар марказ ва пажуҳишгоҳҳои Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон ба ҳукми анъана даромадааст ва чанд соли ахир дар Раёсати АМИТ Маҳфили илмии “Хирад” таъсис ёфта, дар доираи он бо ҳузури донишмандону муҳаққиқон, магистрону коршиносону донишҷӯён силсиласуҳбату гузоришҳои хуби илмӣ ироа мегарданд.
30-юми майи соли ҷорӣ дар маҷлисгоҳи Раёсати Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон дар чаҳорчӯби маҳфили илмии “Хирад”-и Раёсати АМИТ бо ҳузури доираҳои илмию академӣ ва адабию маданӣ (аз ҷумла, академик Кароматулло Олимзода, академик Собит Неъматуллоев, файласуфи миллӣ устод Комил Бекзода, узви вобастаи АМИТ Абдураҳмон Маҳмад ва дигарон) нишасти махсуси илмӣ таҳти унвони “Ҷойгоҳи антропология дар системаи илмҳо”, ки ба ифтихори 50-солагии фаъолияти илмию эҷодии доктори илми фалсафа, профессор, узви вобастаи АМИТ устод Муҳаммадалӣ Музаффарӣ ихтисос дода шуд, баргузор гардид.
Дар маҳфил ба истиснои сухани ифтитоҳию ихтитомии ноиби Президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон доктори илмҳои филологӣ, профессор Маҳмаддовуд Саломиён, 2 суханронии илмӣ (суханронии директори Маркази антропологияи назди Раёсати АМИТ, доктори илми фалсафа, профессор, узви вобастаи АМИТ Муҳаммадалӣ Музаффарӣ дар мавзуи “Ҷойгоҳи антропология дар системаи илмҳо”, гузориши устоди Донишгоҳи миллии Тоҷикистон адабиётшиноси варзида Ҳафиз Раҳмон таҳти унвони “Ҷаҳони фалсафии устод Музаффарӣ”, мулоҳизоту музокироту бардошту хотироти дӯстону ҳампешагону ширкаткунандагон дар назар гирифта шуда буд.
Ба ин тартиб, маҳфили илмиро ноиби Президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон доктори илмҳои филологӣ, профессор Маҳмаддовуд Саломиён ифтитоҳ карда, роҷеъ ба шахсияти илмӣ-фалсафии Муҳаммадалӣ Музаффарӣ гузориши илмии ҷолибе ироа намуд. Мавсуф зимни гузориш бар он ишора фармуд, ки устод Музаффарӣ аз соли 1970 интараф дар Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон фаъолият мекунад ва дақиқан 50 соли ҳаёташро дар муҳити академии ҷумҳурӣ сарфи таҳқиқу пажуҳиш намудааст. Зимнан, узви вобастаи АМИТ, профессор Музаффарӣ солҳои тулонӣ дар муҳити академии кишвар, махсусан дар ниҳодҳои зертобеи Раёсати Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон дар симати раҳбарӣ ва ходими илмӣ фаъолияти пурсамар карда, дар рушди илми ватанӣ саҳми муносиб гузоштааст. Гузашта аз ин, устод Музаффарӣ поягузори антропологияи миллӣ маҳсуб шуда, дар ин замина ҷустуҷӯҳои зиёди илмӣ анҷом дода, китобу мақолот ва матолиби илмӣ-таҳқиқӣ ба табъ расонидааст.
Баъдан, бо такя ба барномаи маҳфил ноиби Президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон доктори илмҳои филологӣ, профессор Маҳмаддовуд Саломиён суханро ба гузоришгарони асосӣ вогузошт. Ба ин тартиб, директори Маркази антропологияи назди Раёсати АМИТ, доктори илми фалсафа, профессор, узви вобастаи АМИТ Маҳмадалӣ Музаффарӣ дар мавзуи “Ҷойгоҳи антропология дар системаи илмҳо”, устоди Донишгоҳи миллии Тоҷикистон Ҳафиз Раҳмон сари мавзуи “Ҷаҳони фалсафии устод Музаффарӣ”, гузоришҳои хуби илмӣ ироа карданд. Устод Музаффарӣ зимни суханронӣ бар он тазаккур дод, ки барои муайян намудани ҷойгоҳи антропология дар системаи илмҳо ҷиддӣ ба омӯзиши таърихи таснифоти илмҳо пардохта, дар ин самт ба дастоварди илмие дар таснифоти системавии дониш ва илм ноил гардидааст. Дар натиҷаи таҳқиқу пажуҳишҳо, ҷойгоҳи антропология дар системаи илмҳо муайян гардида, дар коркарди таснифоти илму дониш дастоварди беназиреро ба даст омадааст. Гузоришгари баъдӣ - устоди Донишгоҳи миллии Тоҷикистон Ҳафиз Раҳмон таъкид кард, ки аз овони донишҷӯйӣ хислатҳои наҷиби устод Музаффариро ба ёд дорад ва файласуф-антропологи ватанӣ устод Муҳаммадалӣ илми атропология (инсоншиносӣ)-ро ба унвони илми мустақил ба ҳавза ва муҳитҳои академӣ ва донишгоҳии миллӣ ворид карда, бемуҳобо, метавон ӯро асосгузори илми антропология ва ягона мутахассиси ҳирфаӣ дар ҷумҳурӣ номиду муаррифӣ намудааст.
Ноиби Президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон доктори илмҳои филологӣ, профессор Маҳмаддовуд Саломиён маҳфилро ҷамъбаст намуда, бар он ишора фармуд, ки мо ҳамагӣ муваззафем, ки дар шароити феълии бархурдҳои фикрию тамаддунӣ ва муҳронҳои амиқи ҳувиятию ахлоқӣ дар самти ташаккули ҷаҳоншиносии илмӣ-фалсафӣ ва тафаккури миллӣ саъю талоши фаровон варзем.
Ба ин тариқ, маҳфили илмӣ дар фазои муътадили фикрию эҷодӣ ҷараён гирифт.
“ПИРЯХҲО ВА ИЛМ” ДАР ҲОШЯИ КОНФРОНСИ БАЙНАЛМИЛАЛИИ САТҲИ БАЛАНД ОИД БА ҲИФЗИ ПИРЯХҲО
Имрӯз, 29 май дар Китобхонаи миллии Тоҷикистон дар ҳошияи Конфронси байналимилалии сатҳи баланд оид ба ҳифзи пиряхҳо бо ташаббуси Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон ва Институти экология ва географияи Синзяни Академияи илмҳои Хитой ҳамоиши байналмилалӣ баргузор гардид.
Ба кори ҳамоиш директори Маркази илмӣ-таҳқиқотии экология ва муҳити зисти Осиёи Марказӣ (Душанбе) узви вобастаи АМИТ Саидов Абдусаттор ҳусни оғоз бахшид.
Дар идома ноиби президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон Амонзода Илҳом Темур изҳор дошт, ки чорабинии “Пиряхҳо ва илм” як руйдоди муҳиме мебошад, ки дар ҳошияи Конфронси байналмилалии сатҳи баланд оди ба ҳифзи пиряхҳо баргузор гардида истодааст. Гуфта шуд, ки чорабинии имрӯза ба омӯзиши пиряхҳо ва нақши онҳо дар раванди иқлимию экологии минтақаи Осиёи Марказӣ бахшида шудааст.
Таъкид гардид, ки пиряхҳо дар ин минтақа ҷузъҳои калидии системаҳои гидрологӣ буда, дар таъмини захираҳои обӣ, ғизодиҳии дарёҳо ва кӯлҳо нақши муҳим доранд, ки ба экосистема ва иқтисоди кишварҳои Осиёи Марказӣ таъсир мерасонанд.
Зикр шуд, ки дар шароити муосир Осиёи Марказӣ таъсири назарраси тағйирёбии иқлимро аз сар мегузаронад. Баланд шудани ҳарорати ҳаво ва кам шудани пиряхҳо дар қаторакӯҳҳои Помир, Ҳиндкуш ва Тиёншон дар таъмини об тағйироти ҷиддӣ ба бор меорад. Бояд гуфт, ки ин ба соҳаи кишоварзӣ, бо об таъмин намудани аҳолӣ ва амнияти энергетикии минтақа таъсири мусбат дорад.
Гуфта шуд, ки тадқиқоти пиряхҳо барои беҳтар фаҳмидани таъсири тағйирёбии иқлим ба захираҳои об маълумоти арзишманд медиҳад ва ба рушди он мусоидат хоҳад кард.
Ҳамзамон директори генералии Институти экология ва географияи Синзяни Академияи илмҳои Хитой профессор Юанмин Чжан дар суханронии хеш изҳор дошт, ки пиряхҳои Осиёи Марказӣ дар таъмини беш аз 70 миллион аҳолии ин минтақа бо заҳираҳои обӣ нақши калидӣ доранд. Пастшавии босуръати онҳо боиси норасоии об мегардад, ки боиси мушкилоти ҷиддии аҳолӣ, экосистема ва иқтисодиёт мегардад. Маҳз ин мушкилот омӯзиши амиқи илмӣ, таҳияи стратегияҳои мутобиқшавӣ ва рушди устуворро тақозо мекунад.
Дар идома олимону муҳақиқон аз кишварҳои Осиёи Марказӣ доир ба аҳамияти байналхалқӣ ва ҳифзи пиряхҳо дар шароити тағйирёбии иқлим маъруза намуданд.
МИЗИ МУДАВВАР БО МАҚСАДИ АМАЛИСОЗИИ БАРНОМАИ БИСТСОЛАИ ОМӮЗИШ ВА РУШДИ ФАНҲОИ ТАБИАТШИНОСӢ, ДАҚИҚ ВА РИЁЗӢ
Имрӯз, 29 май дар толори Кохи Ваҳдат ҷаласаи навбатии Шурои ҷамъиятии Ҷумҳурии Тоҷикистон бо мақсади татбиқи қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи эълон намудани “Бистсолаи омӯзиш ва рушди фанҳои табиатшиносӣ, дақиқ ва риёзӣ” баргузор гардид.
Дар кори ҷаласса котиб ва аъзоёни шуро, мудири бахши раёсати маориф, фарҳанг ва иттилооти Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Бобозода Фаридун Толибҷон, ноиби президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон Саломиён Муҳаммаддовуд, муовини Вазири маориф ва илми Ҷумҳурии Тоҷикистон Каримзода Равшан, муовини аввали расис Кумитаи оид ба таҳсилоти ибтидоӣ ва миёнаи касбии назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон Давлатзода Баҳрулло ишитрок ва суханронӣ намуданд.
Зимни суханрониҳои хеш масъулин доир ба амалишавии “Бистсолаи омӯзиш ва рушди фанҳои табиатшиносӣ, дақиқ ва риёзӣ дар соҳаи илму маориф барои солҳои 2020-2040” дар муассисаҳои илмӣ ва таҳсилоти миёнаи касбӣ фикру ақидаҳои хешро баён дошатанд.
Таъкид гардид, ки имрӯз бе илму инноватсия, технологияҳои иттилоотиву коммуникатсионӣ ва ташаккули ҷаҳонбинии техникӣ қадаме ба пеш гузошта намешавад. Мо дар доираи рушди илмҳои муосир саноатикунонии босуръати кишварро ҳадафи чоруми стратегии мамлакат эълон намудем.
Гуфта шуд, ки бояд истифодаи технологияҳои муосирро дар тамоми соҳаҳои иқтисоди миллӣ густариш дода, тафаккури техникии аҳолӣ, дар навбати аввал, ҷавононро тақвият бахшем, барои пешрафти илмҳои бунёдӣ ва техникиву технологӣ фазои мусоид фароҳам оварем. Маҳз бо ҳамин мақсад мо солҳои 2020-2040-ро Бистсолаи омӯзиш ва рушди фанҳои табиӣ, дақиқ ва риёзӣ эълон кардем ва бовар дорем, ки ин иқдом ба рушди тафаккури техникӣ ва тавсеаи ҷаҳонбинии илмии ҷомеа такони ҷиддӣ мебахшад.”
Дар идомаи ҷаласа аз ҷониби аъзоён ба баромадкунандагон саволҳо пешниҳод гардида, инчунин музокираҳо сурат гирифт. Бояд гуфт, ки дар фарҷоми ҷаласа бо ташаббуси президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, узви вобастаи АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт як зумра аз аъзоёни Шуро бо “Ифтихорнома”- и Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон сарфароз гардонида шуданд.
28 май дар шаҳри Москва Раиси Маҷлиси миллии Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Раиси шаҳри Душанбе муҳтарам Рустам Эмомалӣ дар доираи сафари расмӣ дар Федератсияи Россия бо Раиси Шӯрои Федератсияи Маҷлиси Федералии Федератсияи Россия муҳтарам Валентина Ма
28 май дар шаҳри Москва Раиси Маҷлиси миллии Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Раиси шаҳри Душанбе муҳтарам Рустам Эмомалӣ дар доираи сафари расмӣ дар Федератсияи Россия бо Раиси Шӯрои Федератсияи Маҷлиси Федералии Федератсияи Россия муҳтарам Валентина Матвиенко мулоқот намуданд.