Дар Тоҷикистон беш аз 400 намуди парандагон паҳн гардиданд, ки беш аз 180 намуди он парандагони муқимӣ ва зиёда аз 200 намуди онҳо парандагони кӯчанда ва муваққатан воридшаванда ба ҳудуди Тоҷикистон маҳсуб меёбанд. Аз ин шумора 45 намуд ҳамчун парандаи нодир ва дар зери тахдиди маҳвшавӣ қарордошта ба нашри сеюми «Китоби сурхи Ҷумҳурии Тоҷикистон» дохил карда шудаанд. Ҳиссаи парандагони ба «Китоби сурх» воридкардашуда аз шумораи умумии ҳайвоноти нодири мамлакат, ки 242 намудро дар бар мегиранд 18%-ро ташкил медиҳанд.
Ҳамасола чун анъана дар охири сол барои интихоби парандаи сол ҷамъомади интихоби парандаи соли Тоҷикистон баргузор карда мешавад. Ҷиҳати интихоби параднаи сол тибқи қоида аз ҷониби мутахассисони соҳа 10 парандае, ки ба таваҷҷуҳи омаи васеъ ниёз дорад ҳамчун номзад барои интихоб пешниҳод карда мешавад.
Соли 2024 барои интихоби «Парандаи сол» аз ҷониби иштирокчиёни озмун бо гирифтани шумораи бештари овозҳо дугдоғи зебо ҳамчун парандаи соли 2025 инитхоб карда шуда буд. Дар овоздиҳии соли гузашта ҳамчунин бедона, дуроҷи сиёҳ ва чил низ бо гирифтани шумораи зиёди овозҳо бартарӣ доштанд.
Ёдовар мешавем, ки озмуни «Парандаи сол» дар Тоҷикистон аз соли 2008 инҷониб бо ҷалб ва тавсияи коршиносони муассисаҳои илмии Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон дар ҳамкорӣ бо Ташкилоти Ҷамъиятии «Иттиҳодияи ҳифзи гуногунии биологии Тоҷикистон» баргузор карда мешавад. Интихоби яке аз парандаҳои нодири Тоҷикистон ба сифати парандаи сол бо мақсади барқарор ва афзун намудани саршумори он дар табиат мебошад. Интихоби парандаи сол ба фароҳам овардани заминаи муносиб барои афзоиши он ва муаррифии бештари парандаи интихобгардида мусоидат менамояд.
Дар рафти баргузории озмуни «Парандаи сол» дар баробари олимону мутахассисони Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон ҳамчунин кормандони масъули Агентии хоҷагии ҷангали назди Ҳукумати ҶТ, Кумитаи ҳифзи муҳити зисти назди Ҳукумати ҶТ, Академияи илмҳои кишоварзии Тоҷикистон, Муассисаҳои олии касбии кишвар, ташкилотҳои ҷамъиятии ҳифзи табиат ва доираи васеи дӯстдорони табиат ширкат меварзанд. Дар доираи ин ҷамъомад назари мутахассисон вобаста ба гуногунии биологӣ, ҳолати кунунии гурӯҳҳои алоҳидаи парандагон, омилҳои таҳдидкунанда ба ҷамоаи табии онҳо ва чораҳои ҳифзи онҳо шунида мешаванд.
Дар асоси интихоб, парандае ба сифати «Парандаи соли 2026» интихоб мешавад, ки дар баробари нашри тақвим ҳамчунин як қатор чорабиниҳои дигар аз қабили семинару вохӯриҳо, мизи мудаввар ва дигар корҳои ташвиқотию тарғиботӣ ҷиҳати пешгирӣ ва ҳалли мушкилоти вобаста ба ҳифзи онҳо иҷро карда шавад.
Саидов Комилҷон Хурсандқулович
муовини директор оид ба илм ва таълими Институти зоология ва паразитологияи ба номи Е.Н. Павловскийи АМИТ
