Таджикская Автономная Советская Социалистическая Республика была образована в 1924 году в составе Узбекской ССР. Столицей АССР стал город Душанбе, образовавшийся в результате слияния трёх селений (Сари-Осиё, Шохмансур и Душанбе). Ряд представителей таджикской интеллигенции и партийных деятелей Таджикской АССР на протяжении нескольких лет активно работали с целью преобразовании таджикской автономии в полноценную союзную советскую социалистическую республику, самостоятельную от Узбекской ССР, и 16 октября 1929 года из Таджикской АССР была образована самостоятельная Таджикская Советская Социалистическая Республика (Таджикская ССР), которая 5 декабря того же года вошла в состав СССР на правах союзной республики, став 7-й по счёту союзной республикой. Со дня образования Таджикской Автономной советской социалистической республики и до сегодняшнего дня прошло более 100 лет…
С точки зрения истории - один миг, но рассматривая ход исторических событий и судьбы людей, живших в течении этих десятилетий, тысячи судьбоносных событий и историй конкретных личностей и простых людей, создавших историю страны.
Борьба с басмачеством, укрепление позиций Советской власти, изменения сознания народа, массовое искоренение безграмотности населения, вовлечение женщин в активную жизнь страны и повышение самосознания, коллективизация и создание колхозов, индустриализация… Все это нелегкий путь развития страны и таджикского народа.
И вот новое тяжелейшее испытание для только-только развивающегося советского государства - начало страшной войны - нападении Германии на СССР. Во время Великой Отечественной войны, в среднеазиатские республики, в частности в Таджикскую ССР были эвакуированы жители регионов страны, подвергавшиеся военным действиям и последующему голоду, в том числе жители блокадного Ленинграда, западной России, опустошённые войной жители Беларуси и Украины. В Таджикистан были эвакуированы не менее ста тысяч человек, свыше 10 тысяч из которых были осиротевшие дети. Беженцы были обеспечены местным населением жильём, одеждой, едой, многие таджикские семьи приняли на воспитание осиротевших детей. После окончания войны, большинство из эвакуированных остались в республике, трудоустроившись и получив жильё. Таджикская ССР отправляла в годы войны на фронт шерсть, зерно, мясо, лошадей. На средства республики были произведены свыше 3 тысяч грузовиков, несколько сот танков и 100 тысяч тракторов-тягачей для нужд армии на фронте. Свыше 30 предприятий из охваченной войной западной части СССР были эвакуированы в Таджикистан. Кроме того, свыше 20 заводов, фабрик и цехов в республике для нужд армии были открыты с нуля. В 1941—1945 годах из Таджикской ССР на войну было призвано свыше 289 тысяч человек. Также, около 45 тысяч человек работали в тылу, 290 тысяч было призвано и ушло добровольцами на фронт.
Главной специализацией Таджикской ССР в годы советской власти была хлопковая промышленность. Между тем, в 1960—1970-е годы были созданы новые отрасли экономики — машиностроительная, текстильная, электротехническая и химическая промышленности, а также гидроэнергетика.
После распада Советского Союза в начале 1990-х в Таджикистане происходит ряд преобразований, связанных с установлением независимости, сопровождающихся столкновениями противоборствующих группировок внутри страны. Таджикистан, как и другие республики бывшего Советского Союза, прошел через сложный путь к обретению независимости. Этот процесс был обусловлен как внутренними процессами в СССР, так и глобальными геополитическими изменениями. Важным этапом стало провозглашение независимости 9 сентября 1991 года, которое ознаменовало начало нового этапа в истории страны.
Сегодня мы отмечаем 34-ю годовщину Независимого Таджикистана! И молодой независимой Таджикской Республике есть чем гордиться.
Благодаря самоотверженным усилиям Президента Республики Эмомали Рахмона была остановлена кровопролитная гражданская война. В результате сложнейших переговоров сотни беженцев были возвращены в родные места. Разрушенная гражданской войной и разграбленная большим оттоком людей буквально из экономических руин возрождалась молодая таджикская республика.
Благодаря мудрой политике Президента Республики Таджикистан, Основателя мира и национального единства — лидера нации Эмомали Рахмона, сегодня Таджикистан – суверенное государство, которое активно развивается. Страна стремится к укреплению своей экономики, развитию образования и культуры, а также к поддержанию мира и стабильности в регионе. Во внешней политике Душанбе использует многовекторное взаимодействие с разными странами мира, особенное внимание уделяя России, Китаю, ЕС, США и Ближнему Востоку. Страна заключила договор о стратегическом партнерстве с Китаем, РФ, Узбекистаном и Казахстаном. Как член Содружества Независимых государств (СНГ) Таджикистан постоянно поддерживает добрососедские отношения со странами региона, обмениваясь на постоянной основе экономическими и культурными достижениями.
Сегодня очень важно отметить и роль водной политики и дипломатии Таджикистана на мировой арене. «Республика Таджикистан является мировым лидером в вопросах отношения к водным ресурсам и защиты ледников. Таджикистан оказывает большое влияние и играет выдающуюся роль в работе Организации Объединенных Наций и в работе мирового сообщества в целом». - Антониу Гутерриш, Генеральный секретарь ООН, г. Душанбе, 2024 год.
Образование «Центра по изучению ледников» при Национальной Академии Республики Таджикистан - наглядное подтверждение важности водной дипломатии республики. Вопросы глобального потепления климата, сопровождающегося интенсивным таянием ледников, угрожающим устойчивому развитию, экономической стабильности и жизни миллионов людей, особенно в регионах, зависящих от ледниковых вод, являются важным аспектом мировой водной политики. Деятельность Центра и объявление Десятилетия действий по наукам о криосфере (2025–2034) подчеркивает ключевую роль Таджикистана как инициатора Десятилетия действий по наукам о криосфере.
Республика Таджикистан зарекомендовала себя как лидер в глобальных усилиях по сохранению криосферы и решению климатических вызовов, что в дальнейшем может служить примером для других стран, стремящихся к устойчивому развитию в условиях изменения климата.
Эти и другие достижения Республики Таджикистан стали возможны в условиях независимой и правильноймудрой политики руководителя страны, Лидера нации, уважаемого Эмомали Рахмона на протяжении более чем 30 лет существования независимого Таджикистана! День независимости является важным государственным праздником, который отмечается ежегодно 9 сентября.
Ф.К. Насырова - научный сотрудник отдела мониторинга ледников,
криосферы, гляциологии и ГИС-технологий

ОЛИМОНИ АКАДЕМИЯИ ИЛМҲО ВАЗИФАДОРАНД, КИ ДАР ИҶРОИ СЕ ҲАДАФИ СТРАТЕГИИ ДАВЛАТ – ТАЪМИНИ ИСТИҚЛОЛИЯТИ ЭНЕРГЕТИКӢ, РАҲОӢ АЗ БУНБАСТИ КОММУНИКАТСИОНӢ ВА ҲИФЗИ АМНИЯТИ ОЗУҚАВОРИИ МАМЛАКАТ НАҚШИ ФАЪОЛОНА ДОШТА БОШАНД.
Categories
Наворҳои видеоӣ
МАРОСИМИ РАСМИИ СУПОРИДАНИ НАМУНАИ ЯХ АЗ ҶОНИБИ ТОҶИКИСТОН БА ҶОМЕАИ БАЙНАЛМИЛАЛИИ ИЛМӢ
Имрӯз, 13 октябр дар идомаи Конференсияи байналмилалии илмӣ-амалӣ таҳти унвони “Криосфера, иқлим ва захираҳои обӣ: мушкилоти муосир ва ҳамкории байналмилалӣ” маросими расмии супоридани намунаи ях аз ҷониби Тоҷикистон ба ҷомеаи байналмилалии илмӣ, ки барои таҳлил ва ҳифзи дарозмуддат дар Анктартида таъин шудааст баргузор гардид.
Дар ин маросим президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, академик Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт ду намунаи яхро, ки дар натиҷаи экспедитсияи олимону муҳаққиқони дохиливу хориҷӣ аз Пиряхи рақами 3- и ҳавзаи Ховаркӯл гирифта шудаанд, ба ҷомеаи байналимилалии илмӣ супориданд.
Дар маросим зикр гардид, ки тадқиқоти мағзаи (керн) ях соҳаи мураккаб ва бисёрҷабҳа буда, таҷрибаву малакаи зиёдро талаб мекунад, бинобар ин дар ҳоли ҳозир амалӣ гардонидани он дар Ҷумҳурии Тоҷикистон имконнопазир аст, зеро сармояи бузург, озмоишгоҳи муҷаҳҳазонидаи махсус ва мутахассисони варзидаро талаб мекунад.
Аввалин намунаи (керн) яхе, ки дар Тоҷикистон ба даст оварда шуд, имкон медиҳад, ки олимони тоҷик дар таҳлили он дар солҳои наздик ширкат варзанд. Ҳадафи асосии мо аз он иборат аст, ки олимони тоҷик дар давоми 10 соли оянда таҷриба ва малакаҳои заруриро барои гузаронидани тадқиқоти илмии намунаи ях дар сатҳи байналмилалӣ сайқал диҳанд.
ИШТИРОК ДАР ФОРУМИ ДУЮМИ КОРШИНОСИИ «ОСИЁИ МАРКАЗӢ - РУСИЯ: РӮЗНОМАИ РУШДИ МУШТАРАК»
Имрӯз, 11 октябр дар Китобхонаи миллии Тоҷикистон бо ташаббуси Маркази таҳқиқоти стратегии назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон Форуми дуюми коршиносии «Осиёи Марказӣ - Русия: рӯзномаи рушди муштарак» бо иштироки роҳбарон ва намояндагони марказҳои таҳлилии кишварҳои Осиёи Марказӣ ва Русия, коршиносону муҳаққиқон, доираҳои дипломатӣ, намояндагони вазорату идораҳо баргузор гардид.
Дар кори форум директори Маркази тадқиқоти стратегии назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Хайриддин Усмонзода ҳусни оғоз бахшида иброз дошт, ки «имрӯз муносибатҳои Русия бо тамоми кишварҳои минтақаи Осиёи Марказӣ хусусияти шарикии стратегӣ доранд. Сарфи назар аз равандҳои мураккаби солҳои охир, ба ҳеҷ кас муяссар нашуд, ки мамлакатҳои моро парешон кунад. Боварии дуҷонибаи сиёсӣ бар хилофи баъзе интизориҳо, ба рушди босуръати тиҷорат ва густариши муносибатҳои бисёрҷониба мусоидат мекунад».
Гуфта шуд, ки сарфи назар аз тағйирот дар вазъияти минтақавӣ ва байналмилалӣ, Русия ва кишварҳои Осиёи Марказӣ бо такя ба таҷрибаи пурарзиши се даҳсолаи охир эътимоди сиёсии сатҳи баланд, ҳамкории мутақобилан судмандро тавсеа бахшида, дар таъмини суботу амнияти минтақавӣ муштаракан нақши мусбат хоҳанд дошт.
Президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, академик Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт дар сухани ифтитоҳии хеш таъкид дошт, ки таърихи муносибатҳои Русия бо кишварҳои Осиёи Марказӣ пур аз намунаҳои ҳамкориҳои самаранок дар соҳаҳои илм, маориф ва фарҳанг мебошад. Ин робитаҳо заминаи устуворе шуданд, ки бар пояи он саҳифаи нави рушди муштараки мо ташаккул меёбад. Имрӯз, дар замоне ки башарият бо чолишҳои ҷаҳонӣ рӯ ба рӯ мешавад, илм ва навоварӣ ба забони умумие табдил ёфтаанд, ки роҳро ба сӯи тафоҳуми мутақобила ва ояндаи устувор мекушояд.
Таъкид гардид, ки дар замони муосир дониш, таҳқиқот ва технологияҳо аҳамияти стратегии бештар касб мекунанд. Онҳо марз надоранд ва мардумро бо ҳадафи расидан ба некӯаҳволӣ ва пешрафт муттаҳид месозанд. Ҳамкориҳои илмӣ ба як шакли хосси дипломатия табдил ёфтаанд — дипломатияи эътимод, ҳамдигарфаҳмӣ ва кӯшиши муштарак барои созандагӣ. Ҷойгоҳи махсусро дар кори муштараки мо масоили рушди устувор, ҳифзи муҳити зист, таъмини амнияти энергетикӣ ва озуқа, инчунин омодасозии насли нави муҳаққиқон ишғол мекунанд. Маҳз дар ҳамин соҳаҳо заминаҳои суботи дарозмуддат, сулҳ ва шукуфоии тамоми фазои Евразия гузошта мешаванд.
Зикр гардид, ки форуми «Осиёи Марказӣ – Русия: рӯзномаи рушди муштарак» на танҳо майдон барои мубодилаи афкор аст, балки рамзи талош барои дарёфти ҳалли муштарак низ мебошад. Бигзор ин вохӯрӣ қадами наве гардад дар роҳи таҳкими эътимод, тавсеаи тафоҳуми мутақобила ва амиқтар шудани дӯстӣ байни кишварҳо ва мардумони мо мусоидат намояд.
Ёдовар мешавем, ки форуми мазкур дар доираи сафари давлатии Президенти Федератсияи Русия ба Ҷумҳурии Тоҷикистон, ҳамчунин дар ҳошияи Саммити «Осиёи Марказӣ — Русия» ва ҷаласаи Шурои сарони давлатҳои Иттиҳоди Давлатҳои Мустақил, ки 9–10 октябри соли равон дар шаҳри Душанбе доир гардиданд, баргузор шуд.
Имрӯз, 10 октябр дар толори Институти физикаю техникаи ба номи С.У.Умарови Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон Конференсияи илмӣ-амалии байналмилалӣ таҳти унвони “Масъалаҳои мубрами физика ва техника” бо иштироки олимони дохилӣ ва хориҷи кишвар баргузор гардид. Ба кори конфронс директори Институти физикаю техникаи ба номи С.У.Умарови Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон Зарифзода Афзалшоҳ ҳусни оғоз бахшид.
Президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, академик Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт дар суханронии муқадимавии хеш иброз дошт, ки баргузории ин форум дар толори Институти физикаю техникаи ба номи С.У.Умарови Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон рӯйдоди муҳими ҳаёти илмии кишвари мо буда, инъикосгари таваҷҷуҳи амиқе мебошад, ки давлат ва ҷомеа ба рушди таҳқиқоти бунёдӣ ва амалӣ дар соҳаҳои физика, техника ва технологияҳои муосир зоҳир менамоянд.
Таъкид гардид, ки ташкили ин конференсия ба як марҳалаи муҳими таърихи илми ватанӣ рост меояд — давраи навсозии фаъолонаи самтҳои илмӣ, муосиргардонии зерсохтори таҳқиқотӣ ва таҳкими робитаҳои байналмилалӣ. Имрӯз, илмҳои физика ва техникӣ саҳми ҳалкунанда дар рушди устувори иқтисодиёт, энергетика, коммуникатсия, технологияҳои иттилоотӣ, тиб ва ҳифзи муҳити зист мегузоранд. Маҳз дар ҳамин соҳаҳо чолишҳои калидии асри XXI тамаркуз ёфтаанд, ки барои ҳалли онҳо зарурати муттаҳидсозии кӯшишҳои зеҳнии олимони кишварҳои гуногун пеш меояд.
Гуфта шуд, ки мероси илмии Тоҷикистон дорои анъанаҳои ғанист. Оғози таҳқиқоти физикӣ ва техникӣ дар кишвари мо ба миёнаи асри XX рост меояд, замоне ки бо ибтикори олимони барҷастаи бунёдгузори Академияи илмҳои Ҷумҳурии Шӯравии Сотсиалистии Тоҷикистон лабораторияҳо ва шуъбаҳои аввалин дар соҳаҳои физикаи ҷисми сахт, радиофизика, электроника ва геофизика таъсис дода шуданд. Яке аз марказҳое, ки дар ташаккул ва рушди ин самтҳо нақши ҳалкунанда бозидааст, Институти физикаю техника ба номи академик Султон Умарович Умаров мебошад — олими барҷаста ва ташкилотчии илми тоҷик, ки номи ӯ бо ифтихор мавқеи вижа дар таърихи мактаби илмии Тоҷикистонро ишғол мекунад.
Қайд гардид, ки аз замони таъсисёбӣ, Институти физикаю техника ба як мактаби воқеии омодасозии кадрҳо барои муассисаҳои олии таълимӣ ва марказҳои илмии ҷумҳурӣ табдил ёфта, маркази ташаккули самтҳои нави илмӣ ва татбиқи дастовардҳои техникӣ дар хоҷагии халқи кишвар гардид. Дар ин ҷо аз давраҳои аввали фаъолият таҳқиқот дар соҳаҳои физикаи ядроӣ ва радиатсионӣ, физикаи ҷисми сахт, акустика, оптика, масолеҳшиносӣ ва гармидониш (теплофизика) ба роҳ монда шуда, то ба имрӯз идома доранд. Натиҷаҳои ин тадқиқот дар соҳаҳои энергетика, сохтмон, тиб ва мониторинги муҳити зист мавриди истифода қарор гирифтаанд.
Зикр гардид, ки таваҷҷуҳи махсуси Институт ба таҳқиқоти бунёдӣ равона шудааст, зеро бе онҳо пешрафти устувори илмҳои амалӣ имконнопазир аст. Маҳз дар ҳамин ҷо асосҳои офариниши технологияҳои нав, такмили низомҳои энергетикӣ, коркард ва таҳияи масолеҳи нав ва усулҳои ченкунии ҷавобгӯ ба меъёрҳои ҷаҳонӣ гузошта мешаванд.
Дар солҳои охир, бо ибтикори Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон, соҳаҳои илм ва маориф ҳамчун самтҳои афзалиятноки сиёсати давлатии кишвар муайян гардидаанд. Президенти мамлакат борҳо таъкид кардаанд, ки: «Ояндаи Тоҷикистон аз сатҳи донишу касбият ва иқтидори илмии шаҳрвандони он вобаста аст». Албатта ин суханон ба як самти стратегии рушди тамоми низоми академикӣ табдил ёфта, моро ба рушди фаъоли зерсохтори инноватсионӣ, муосирсозии марказҳои таҳқиқотӣ ва таҳкими захираҳои инсонӣ раҳнамоӣ мекунанд.
Дар идомаи конфронс олимони дохил ва хориҷи кишвар профессор Холмуродов Холмирзо, директори Институти физикаю техникаи ба номи С.У.Умарови Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон Зарифзода Афзалшоҳ, котиби илмии Институти физикаи ядроии Академияи илмҳои Узбекистон Мухторов Одил, сарходими илмии Институти физикаю техникаи ба номи С.У.Умарови Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, узви вобаста Мадвалиев Умархон, сардори шуъбаи Институти марказии аэрогидродинамикии ба номи профессор Н.Е. Жуковского, профессор Таковицкий Сергей Александрович маъруза намуданд.
МУЛОҚОТ БО ГУРӮҲИ КОРИИ БАЙНАЛМИЛАЛИИ ЭКСПЕРТӢ ОИД БА РУШДИ ЗАМИНАИ МИЛЛИИ ДАЛЕЛҲО ДАР СОҲАИ ТАНДУРУСТӢ
9 октябри соли 2025 дар Шуъбаи тиббӣ ва фарматсевтии АМИТ вохўрии ноиби Президенти АМИТ, раиси шуъба, д.и.т., профессор Ибодзода С.Т. ва мудирони шуъба бо Карина Юрьевна Москоленко, намояндаи Гурӯҳи кории байналмиллалии экспертӣ оид ба рушди заминаи миллии далелҳо дар соҳаи тандурустӣ, биоэтика ва бехатарии биологии кишварҳои ИДМ вохурӣ баргузор гардид.
Дар рафти мулоқот масъалаҳои таҳкими ҳамкориҳо бо Федератсияи Русия ва ИДМ оид ба тадқиқоти муштарак дар соҳаҳои гуногун, аз ҷумла: эндокринология, онкология, акушерӣ- гинекологӣ андрология, дорусозӣ, гинетика, иммунология-вирусология, тибби профилактикӣ, барқарорсозии асаб, пешгирии диабети қанд баррасӣ гардиданд ва инчунин Маркази миллии тадқиқоти тибби ба номи В. А. Алмазов таваҷҷӯҳ зоҳир карда шуд.
Дар миқёси ИДМ имконияти гузаронидани лоиҳаҳои муштарак оид ба системаи идоракунии соҳаи тандурустӣ ва сифати хизматрасонии (Қазоқистон), арзёбии миллӣ ва мониторинги сифати хизматрасонӣ (ТУТ), офиятбахшии тибби иҷтимоӣ (Қирғизистон, Олмон ва ғайра), биоэтика ва бехатарии биологӣ (Ӯзбекистон), рақамикунонӣ ва ғайра мувофиқи мақсад аст.
Ташкиоти умумиҷаҳонии тандурустӣ нақша дорад, ки дар моҳи июни соли 2025 Конгресси дуюми лоиҳаҳои сармоягузориро дар шаҳри Остонаи Қазоқистон баргузор намояд. Имконияти пешниҳод намудани лоиҳаҳои Шумо ба он мавҷуд аст ва мо метавонем дар ҳама марҳила дар тарҳрезӣ ва татбиқи онҳо кумак расонем.
9 октябр дар Бӯстонсарои шаҳрии Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон таҳти раёсати Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон Ҳамоиши Осиёи Марказӣ-Русия баргузор шуд.
Дар макони чорабинӣ - Кохи ҳамоишҳо Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон сарони давлатҳои иштирокдори ҳамоишро як-як гарму самимӣ истиқбол гирифтанд.
Барои иштирок дар ин ҳамоиш сарони давлатҳои Осиёи Марказӣ ва Русия Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон, Президенти Ҷумҳурии Қазоқистон муҳтарам Қосим-Жомарт Токаев, Президенти Ҷумҳурии Қирғизистон муҳтарам Садир Жапаров, Президенти Федератсияи Русия муҳтарам Владимир Путин, Президенти Туркманистон муҳтарам Сердар Бердимухамедов ва Президенти Ҷумҳурии Узбекистон муҳтарам Шавкат Мирзиёев ба ҳам омаданд.
Қабл аз оғози ҳамоиш маросими аксбардории хотиравӣ доир шуд.
Сипас, дар толори бошукуҳи Саразм Ҳамоиши дуюми Осиёи Марказӣ - Русия таҳти раёсати Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба кори худ оғоз кард.
Нахуст, Сарвари давлати мо муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон иштирокдорон - меҳмонони воломақомро самимона ба Тоҷикистон хайрамақдам гуфта, изҳори бовар намуданд, ки натиҷаҳои ҳамоиш ба таҳким ва густариши минбаъдаи ҳамкории судманди бисёрҷониба дар қолаби Осиёи Марказӣ - Русия мусоидат менамояд.
Роҳбари давлати мо муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон таъкид намуданд, ки рӯзномаи нишаст масоили муҳимми ҳамкории минтақавиро дар бар мегирад.
Густариши робитаҳои тиҷоративу иқтисодӣ, мусоидат ба афзоиши сармоягузорӣ, рушди ҳамкории гуманитарӣ ва таҳкими амнияти минтақавӣ, аз ҷумлаи самтҳои афзалиятнок номида шуд.
Изҳори итминон карда шуд, ки қарорҳои аз рӯйи натиҷаҳои муҳокима қабулшаванда ба таҳкими руҳияи ҳамбастагӣ ва ҳамдигарфаҳмӣ миёни кишварҳои иштирокдори қолаби Осиёи Марказӣ - Русия замина мегузорад.
Президенти кишвари мо муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон иброз доштанд, ки иштироки фаъоли сарони давлатҳо ва ниҳодҳои дахлдори онҳо ҳадафмандии ҷонибҳоро ба рушди муколама ва таҳкими ҳамкории стратегӣ миёни кишварҳои минтақа ва Федератсияи Русия нишон медиҳад.
Дар идома ба масъалаҳои таҳкими робитаҳои тиҷоративу иқтисодӣ, сармоягузорӣ ва гуманитарӣ, инчунин ба саъю кӯшишҳои муштарак баҳри таъмини субот ва амнияти минтақавӣ таваҷҷуҳи махсус зоҳир карда шуд.
Дар идомаи ҳамоиш сарони ҳамаи давлатҳои иштирокдор сухан ронда, доир ба мавзуъҳои мубрами матраҳ изҳори андеша карданд.
Дар фарҷом кори Ҳамоиши Осиёи Марказӣ - Русияро Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ҷамъбаст карда, ба иштирокдорони он барои кори созандаву судманд изҳори сипос намуданд.
Аз рӯйи натиҷаи кори ҳамоиш Эъломияи ҷамъбастии Ҳамоиши Осиёи Марказӣ – Русия ва Нақшаи амали якҷоя барои солҳои 2025-2027 қабул гардид.
ИДОМАИ КОНФРОНСИ БАЙНАЛМИЛАЛӢ 80-СОЛАГИИ ҒАЛАБАИ БУЗУРГ: САҲМИ ТАЪРИХИИ МАРДУМОНИ РУСИЯ ВА ТОҶИКИСТОН ВА ДУРНАМОҲОИ ШАРИКӢ ДАР СОҲАҲОИ ИЛМ ВА МАОРИФ
Нимаи дуюми рӯз дар толори Маркази мероси хатии назди Раёсати Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон Конфронси байналмилалии илмӣ-амалӣ таҳти унвони «80-солагии Ғалабаи Бузург: саҳми таърихии мардумони Русия ва Тоҷикистон ва дурнамоҳои шарикӣ дар соҳаҳои илм ва маориф» бо иштироки олимон, муҳаққиқон ва намояндагони муассисаҳои илмӣ ва таҳсилоти олии Тоҷикистон ва Федератсияи Русия идома ёфт.
Дар конфронс олимону муҳаққиқони равияи ҷаъмиятшиносӣ аз Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон ва Академияи илмҳои Россия доир ба 80-солагии Ғалаба дар Ҷанги дуюми ҷаҳон ва саҳми ҷумҳуриҳои собиқ Шӯравӣ дар ҷанг маъруза намуданд. Зимни чорабинӣ масъулини КИИ “Хирадмандон”- и ҲХДТ дар АМИТ аксияи ҳизбӣ доир намуданд.
Конфронс. 80-СОЛАГИИ ҒАЛАБАИ БУЗУРГ: САҲМИ ТАЪРИХИИ МАРДУМОНИ РУСИЯ ВА ТОҶИКИСТОН ВА ДУРНАМОҲОИ ШАРИКӢ ДАР СОҲАҲОИ ИЛМ ВА МАОРИФ
Имрӯз, 8 октябр дар ҳошияи баргузории Саммити роҳбарони давлатҳои аъзои Иттиҳоди Давлатҳои Мустақил дар толори Раёсати Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон Конфронси байналмилалии илмӣ-амалӣ таҳти унвони «80-солагии Ғалабаи Бузург: саҳми таърихии мардумони Русия ва Тоҷикистон ва дурнамоҳои шарикӣ дар соҳаҳои илм ва маориф» баргузор гардид. Дар конфронси мазкур олимон, муҳаққиқон ва намояндагони муассисаҳои илмӣ ва таҳсилоти олии Тоҷикистон ва Федератсияи Русия иштирок ва суханронӣ намуданд.
Ба кори конфронс президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, академик Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт ҳусни оғоз бахшида зикр дошт, ки иқдоми баргузории ин конфронси сатҳи баланд тасоддуфӣ набуда балкӣ бомақсад роҳандозӣ гардидааст. Зеро имсол Ҷумҳурии Тоҷикистон раисикунандаи Иттиҳоди Давлатҳои Мустақил (ИДМ) мебошад. Дар ҳошияи ин, соли 2025 дар фазои кишварҳои узви ИДМ Соли сулҳ ва ваҳдат дар мубориза бо фашизм эълон гардидааст, ки ба 80-солагии Ғалаба дар Ҷанги дуюми ҷаҳон бахшида мешавад.
Бояд гуфт, ки бо ташаббуси Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ — Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон, бори аввал 27 августи соли 2025 аз ҷониби Маҷмаи Умумии Созмони Милали Муттаҳид Қатънома таҳти унвони «Ҳамкорӣ байни Созмони Милали Муттаҳид ва Иттиҳоди Давлатҳои Мустақил» қабул гардид, ки аз ҷониби Тоҷикистон дар давраи раисии худ дар Иттиҳоди Давлатҳои Мустақил пешниҳод шуда буд.
Қатъномаи мазкур, ки дар соли ҷашнии ҳаштодумин солгарди таъсиси Созмони Милали Муттаҳид қабул гардид, ҳадаф дорад, ки ҳамкориҳоро байни Иттиҳоди Давлатҳои Мустақил ва Созмони Милали Муттаҳид, аз ҷумла бо сохторҳои гуногуни он ҷиҳати татбиқи Ҳадафҳои рушди устувор тақвият бахшида, амиқтар намояд.
Таъкид гардид, ки дар ҳамин рӯзҳо дар пойтахти кишварамон — шаҳри Душанбе, баргузории Саммити роҳбарони давлатҳои аъзои Иттиҳоди Давлатҳои Мустақил, Саммити “Осиёи Марказӣ – Русия”, инчунин сафари давлатӣ ва расмии Президенти Федератсияи Русия муҳтарам Владимир Владимирович Путин ба Ҷумҳурии Тоҷикистон дар назар аст.
Гуфта шуд, ки Ҷанги дуюми ҷаҳон — ҷанги умумӣ, Ғалабаи умумӣ ва хотираи муштараки ҳамаи мардумони Иттиҳоди Шӯравии собиқ, аз ҷумла халқи Тоҷикистон мебошад. Имсол, 9 май дар Тоҷикистон дар фазои ботантана 80-солагии Ғалаба дар Ҷанги дуюми ҷаҳонро таҷлил намуданд — ғалабае, ки бо қаҳрамониҳо ва талафоти бузурги мардумони мо ба даст омадааст. Ин санаи таърихӣ ба як рамзи муҳим ва самти асосӣ дар сиёсати ташаккули хотираи таърихӣ барои насли имрӯза дар ҳамаи ҷумҳуриҳои собиқ Шӯравӣ табдил ёфтааст.
Қайд кардан ба маврид аст, ки хотираи Ғалаба дар Ҷанги дуюми ҷаҳон дар Тоҷикистон на танҳо дар сиёсати дохилӣ ва хориҷии давлат мақоми баланд дорад, балки ҳангоми ташкили таҳқиқоти илмӣ дар соҳаҳои таърих, таърихнигорӣ ва дигар илмҳои ҷамъиятӣ ва гуманитарӣ низ мавриди арҷгузорӣ қарор мегирад.
Зикр гардид, ки Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон Рӯзи Ғалабаро як санаи муҳими таърихӣ мешуморанд — рӯзе барои арҷгузорӣ ба қаҳрамонӣ ва ҷоннисориҳои халқҳои мо дар мубориза бар зидди фашизм. Ин сана, ҳамзамон, ҳамчун хотиррасон ба тамоми башарият дар бораи он ҷанги даҳшатовар хизмат мекунад, ки ҳамчун саҳифаи сиёҳ дар таърих ва фоҷиаи бузург барои бисёр халқҳои ҷаҳон, бахусус барои мардуми ҷумҳуриҳои собиқ Шӯравӣ ба ҳисоб меравад.
Маҳз ба ҳамин далел Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳамеша ба сарнавишти шумораи ками иштирокчиён ва собиқадорони Ҷанги дуюми ҷаҳон, кормандони ақибгоҳ ва аъзои хонаводаи онҳо ғамхории доимӣ зоҳир менамояд. Инчунин, бо эҳтиром ба хотираи фарзандони шаҳидшудаи Ҷумҳурии Тоҷикистон ва дигар ҷумҳуриҳои собиқ Шӯравӣ, Сарвари давлатамон дар қатори роҳбарони беш аз бист кишвари хориҷӣ дар паради ҳарбӣ бахшида ба 80-солагии Ғалаба дар Ҷанги дуюми ҷаҳонӣ, ки 9 майи соли 2025 дар Майдони Сурхи шаҳри Москва баргузор гардид, иштирок намуданд.
Таъкид гардид, ки рӯзи Ғалаба на танҳо фурсатест барои арҷгузорӣ ба корномаи фарзонагони гузашта, балки ёдовариест аз аҳамияти нигоҳдории хотираи таърихӣ, хусусан дар миёни насли наврас. Дар шароити муосир, вақте ки ҳақиқати таърихӣ зери хатари таҳрифи мақсаднок қарор дорад, ҳифзи хотираи Ғалабаи Бузург ба вазифаи муштараки ҳамаи халқҳои ҷумҳуриҳои собиқ Шӯравӣ табдил меёбад — бахусус барои намояндагони доираҳои илмӣ ва зиёиёни эҷодкор.
Дар идомаи конфронс ноиби президенти Академияи илмҳои Русия академик Руденко Виктор Николаевич ва дигар олимону муҳаққиқони тарафайн маъруза намуда, саҳми шаҳравандони Ҷумҳурии Тоҷикистон ва дигар ҷумҳуриҳои собиқ Шӯравиро дар Ғалабаи бузурги Ҷанги дуюми ҷаҳон муҳим арзёбӣ намуданд.
БОЗДИДИ ОЛИМОНУ МУҲАҚҚИҚОНИ АКАДЕМИЯИ ИЛМҲОИ РУСИЯ АЗ НАМОИШИ ДАСТОВАРДҲОИ ОЛИМОНИ АМИТ
Имрӯз, 8 октябр қабл аз баргузории Конфронси байналмилалии илмӣ-амалӣ таҳти унвони «80-солагии Ғалабаи Бузург: саҳми таърихии мардумони Русия ва Тоҷикистон ва дурнамоҳои шарикӣ дар соҳаҳои илм ва маориф» олимону муҳаққиқони Академияи илмҳои Русия аз намоиши дастовардҳои олимону пажуҳишгарони муассисаҳои илмӣ таҳқиқотии Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон дидан намуда, зимнан ба дастовардҳои олимону муҳаққиқони муассисаҳои илмии Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон баҳои баланд доданд.
Зимни боздид меҳмононро президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, академик Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт ва дигар олимон ҳамроҳӣ намуданд. Қайд кардан ба маврид аст, ки муассисаҳои илмии таҳқиқотии Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон дар тули солҳои соҳибистиқлолии кишвар дар пешбурди корҳои илмию таҳқиқотӣ саҳми назаррас гузошта, дар самтҳои гуногун дастовардҳои арзишмандро ба даст овардаанд.
Ёдовар шудан ба маврид аст, ки натиҷаи ҳамаи ин дастовардҳо маҳз таваҷҷуҳи бевоситаи Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон аст, ки барои олимону пажуҳишгарон тамоми шароиту имкониятҳои мавҷударо фароҳам овардаанд.
Бояд гуфт, ки аз рӯзҳои нахустини сари ҳокимият омаданашон Президенти мамлакат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба ин қишри пешбаранда ва муаррифкунандаи илм таваҷҷуҳи хосса зоҳир намуда, барои пешрафт ва шароити модиву техникии олимон корҳои муҳимро ба анҷом расонидаанд.