Рӯзи 24-уми ноябр, ки ҳамчун Рӯзи Парчами давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон таҷлил мегардад, дар раванди таҳкиму тақвият бахшидани худшиносии миллӣ, эҳёи давлатдорӣ, боло бурдани ҳуввияти миллӣ ва мустаҳкам намудани пояҳои идеявии Истиқлоли давлатии мо аҳамияти фавқулода сиёсӣ, фарҳангӣ ва таърихӣ дошта, ин сана ҳамчун яке аз рамзҳои муҳими муттаҳидсозандаи ҷомеа ва таҷассуми армонҳои деринаи халқи тоҷик ҷилвагар мегардад. Парчами миллӣ, ки дар се ранги худ таъриху фарҳанг, андешаву ормон ва ҳақиқату ҳувияти давлатдории тоҷиконро таҷассум менамояд, имрӯз ба рамзи устувории сулҳу ваҳдат, пояндагии давлат, бақобати миллат ва нуҳуфти рӯҳи миллии мардуми шарафманди тоҷик табдил ёфтааст.

Дар ҳамин замина, бо камоли эҳтиром бояд таъкид намуд, ки дар ҳамаи ин дастовардҳо, аз ҷумла зинда гардондани арзишҳои миллӣ, эҳёи рамзҳои давлатӣ, муаррифии мақому манзалати Парчами миллӣ дар арсаи байналмилалӣ ва табдил додани он ба рамзи ифтихори шаҳрвандӣ, нақш ва саҳми Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ, Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бениҳоят бузург, сарнавиштсоз ва таърихӣ мебошад. Маҳз бо орифонаандешӣ, хирадмандӣ, дурбинӣ ва иродаи қавии Пешвои муаззами миллат, ки бар пояи манфиатҳои миллӣ ва сиёсати давлати соҳибистиқлол асос ёфтааст, рамзҳои давлатӣ аз ҷумла Парчами миллӣ мақоми воқеии худро дар тарбияи насли наврас, таҳкими ваҳдати миллии ҷомеа, болоравии ҳисси ватандорӣ ва арҷгузорӣ ба муқаддасоти миллӣ пайдо намуданд.

Бо сиёсати хирадмандонаи Пешвои миллат, ки ба эҳёи давлатдорӣ, пойдории сулҳу субот, пешрафти иқтисодӣ, таҳкими истиқлоли сиёсӣ ва боло бурдани нуфузи байналмилалии кишвар равона гардидааст, Парчами давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон аз як рамзи ҳуқуқии давлат ба рамзи фарҳангӣ, маънавӣ, давлатӣ ва ҷаҳонии мардуми тоҷик табдил ёфт. Имрӯз дар ҳар гӯшаи диёри маҳбубамон аз дурдасттарин деҳаҳо то марказҳои бонуфузи сиёсиву иқтисодӣ парафшонии Парчами миллӣ ифодаи эҳтиром ба Истиқлол, нишонаи садоқат ба Пешвои муаззами миллат ва рамзи муттаҳидии ҷомеаи мо мебошад.

Яке аз намунаҳои барҷастаи эҳтироми давлатӣ ба Парчами миллӣ ин бунёди яке аз баландтарин пояҳои парчам дар ҷаҳон дар маркази шаҳри Душанбе мебошад, ки бо ташаббус ва хиради давлатсозонаи Пешвои муаззами миллат амалӣ гардида, ҳамчун рамзи эҳёи давлатдорӣ, ифтихори шаҳрвандӣ, устувории пояҳои сулҳу субот ва рушди босуботи Тоҷикистони азиз маъруф гардид. Ин пояи бошукуҳу муқаддас аз як тараф рамзи тавоноии давлатдории навини тоҷикон буда, аз ҷониби дигар ҷаҳонро бо иродаи устувор, қудрати созанда ва арзишҳои фарҳангиву сиёсие, ки Пешвои миллат шиносониданд, ошно намуданд.

Парчами миллӣ дар баробари дигар рамзҳои давлатӣ Нишон ва Суруди миллӣ на танҳо баёнгари ормонҳои ҳамешагии миллати тоҷик, балки таҷассумгари пояндагии сулҳу ваҳдати миллӣ, истиқлоли сиёсиву иқтисодӣ, амнияти давлатӣ ва иродаи мардуми тоҷик мебошад, ки бо роҳбарии хирадмандони Пешвои миллат ба даст омадааст. Маҳз ҳамин сиёсати пешвоёна буд, ки кишвари мо аз вартаи ҷанги таҳмилии шаҳрвандӣ раҳо ёфта, ба сӯи сулҳу суботи устувор, якпорчагии миллӣ, рушди иқтисодиву иҷтимоӣ ва бунёди ҷомеаи мутамаддину соҳибкори навин қадамҳои устувор гузошт.

Дар давоми зиёда аз се даҳсола бо роҳбарии Пешвои муаззами миллат, Парчами давлатӣ ба унвони рамзи муаррифии Тоҷикистон дар майдонҳои байналмилалӣ шинохта шудааст. Имрӯз парчами мо дар созмонҳои бонуфузи ҷаҳонӣ аз ҷумла СММ, СААД, СҲШ, ЮНЕСКО, Бонки ҷаҳонӣ, Бонки осиёии рушд ва даҳҳо ниҳоди дигар парафшон буда, имконият медиҳад, ки Тоҷикистон бо сиёсатҳои башардӯстона, ғояҳои сулҳпарварона ва ташаббусҳои ҷаҳони худ боз ҳам бештар муаррифӣ гардад. Ҳамаи ин дастовардҳои назаррас натиҷаи сиёсати фаъоли байналмилалӣ, суботи дохилӣ, созандагии иқтисодӣ ва дӯстии байналмилалӣ мебошад, ки таҳти роҳбарии Пешвои миллат бо масъулияти бузург амалӣ мегардад. > Jasurbeksultonzoda_001: Имрӯз, Рӯзи Парчами давлатӣ, на танҳо санаи ҷашнӣ, балки ҷумлаи пурмазмунест, ки ҳар як шаҳрванди кишварро ба арҷгузории рамзҳои миллӣ, посдошти Истиқлол, гиромидошти сулҳу субот, ва эҳтироми хидматҳои фарзонаписари миллат Ҷаноби Олӣ муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон водор месозад. Парчам моро ба ваҳдат мехонад, ба созандагӣ даъват мекунад, ба пешрафти Ватан ҳидоят менамояд ва адолату ҷавонмардӣ, вафодориву муҳаббат ба давлату миллатро ба мо талқин мекунад.

Мо итминон дорем, ки бо парафшонии ин рамзи муқаддас ва бо пайравӣ аз сиёсати созанда, давлатсоз ва ваҳдатофарини Пешвои миллат, Тоҷикистон дар роҳи тараққиёти босубот, рушду созандагӣ, болоравии иқтидори иқтисодӣ, тавсеаи дипломатия ва таҳкими ҷойгоҳи байналмилалӣ боз ҳам мустаҳкамтар қадам мегузорад.

Султонов Ҷасурбек Давлатбоевич - магистранти курси 2 -юми ихтисоси идоракунии давлатии Институти иқтисодиёт ва демографияи Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон

Имрӯз, 21 ноябр дар Донишгоҳи давлатии тибии Хатлон Конференсияи ҷумҳуриявии илмӣ-амалӣ таҳти унвони «Дастовардҳо ва дурнамои рушди илм ва таҳсилоти тиббӣ дар Тоҷикистон» баргузор гардид, ки дар кори он ноиби президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон Ибодзода Саидмуқим Тилохуҷа иштрок ва суханронӣ намуданд.

Таъкид гардид, ки имрӯз, дар шароите ки ҷаҳони муосир бо суръати бесобиқа тағир меёбад, илм – хоса илми тиб – ба як нерӯи ҳалкунандаи рушди иҷтимоию иқтисодӣ табдил ёфтааст. Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон таъкид менамоянд, ки «ҳеҷ давлат бе такя ба илм, навоварӣ ва нерӯи зеҳнии инсон наметавонад ба пешрафти воқеӣ ноил гардад». Ин андеша, ки моҳияти сиёсати давлатӣ дар соҳаи тандурустӣ ва илмро инъикос мекунад, имрӯз ба як асоси калидии барномарезии стратегияҳои соҳа табдил ёфтааст.

Гуфта шуд, ки рушди илми тиби Тоҷикистон дар солҳои охир хеле назаррас гардида, муассисаҳо бо таҷҳизоти муосири ташхисӣ муҷаҳҳаз шуда, системаҳои рақамӣ, лабораторияҳои биотехнологӣ ва марказҳои нав таъсис ёфтаанд. Ин раванд имконият дод, ки ташхис, табобат ва идоракунии равандҳои клиникӣ ба сатҳи нави сифат бароварда шаванд.

Зикр гардид, ки истифодаи технологияҳои рақамӣ, моделсозии компютерии равандҳои физиологӣ, таҳқиқоти биомедикӣ ва усулҳои нави диагностика нишон медиҳанд, ки илми тибби тоҷик бо ҷаҳони муосир ҳамқадам аст. Ҷорӣ шудани базаҳои электронии маълумоти тиббӣ, системаҳои интеллектуалии мониторинг ва алгоритмҳои пешгӯии клиникӣ ба баланд бардоштани сифати хизматрасонӣ мусоидат мекунад.

Парчами давлатӣ яке аз муқаддастарин рамзҳои давлатдории миллӣ мебошад. Дар таърихи тамаддунҳои қадим низ парчам ҳамчун нишонаи муттаҳидӣ, ҳуввияти миллӣ ва арзишҳои олӣ хизмат кардааст. Дар Ҷумҳурии Тоҷикистон Парчами давлатӣ 24 ноябри соли 1992, дар Иҷлосияи XVI Шӯрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон қабул гардид. Айни ҳол бо Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи рамзҳои давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» соли 2007 тартиби афрохат, истифода бурдан ва эҳтиром гузоштан ба он танзим карда мешавад.

Парчами давлатии Тоҷикистон аз се рахи ранги афлатонии ранга иборат аст: рахи боло – ранги сурх (рамзи муборизаи халқ барои озодӣ ва истиқлолият); рахи миёна – ранги сафед (рамзи покию сафо, ояндаи дурахшон ва сулҳу субот); рахи поён – ранги сабз (рамзи сарсабзии табиат, неъмати Ватан ва умед ба фардои обод).

Дар миёни ранги сафед тасвири тоҷи тиллоӣ ва болои он ҳафт ситораи панҷгӯшаи тиллоӣ ҷой гирифтааст. Тоҷ рамзи давлатдории қадимаи тоҷикон, идомаи мероси Сомониён ва ҳокимияти қонунии халқ мебошад. Ҳафт ситора бошад, дар фарҳанги ниёгони мо маънои амиқи фалсафӣ дорад: рақами 7 дар анъанаи ориёӣ нишонаи комилият, бахту саодат ва ҳафт осмони пурситора мебошад.

Бояд таъкид намуд, ки рангу тасвирҳои парчами мо тасодуфӣ интихоб нашудаанд. Онҳо реша дар таърихи чандинҳазорсолаи миллати тоҷик доранд. Ранги сурх моро ба парчамҳои даврони Сомониён ва хотираи шуҷоати ниёгони муборизамон дар роҳи ҳифзи Ватан мебарад. Ранги сафед рамзи покии ахлоқии мардуми тоҷик ва орзуи зиндагии осоишта аст. Ранги сабз бошад, пайванди ногусастанӣ бо табиати нотакрори Тоҷикистон – кӯҳҳои осмонбӯс, дарёҳои пуртуғён ва водиҳои сарсабзро таҷассум мекунад.

Парчами давлатӣ на танҳо рамзи сиёсии давлат аст, балки симои маънавии миллат мебошад. Он дар дили ҳар як шаҳрванди Тоҷикистон эҳсоси ватандӯстиро бедор месозад ва масъулияти нигоҳ доштани арзишҳои миллиро ба зиммаи мо мегузорад. Дар замони ҷаҳонишавӣ, ки хатари аз байн рафтани ҳуввияти миллӣ вуҷуд дорад, парчами давлатӣ ҳамчун сипари маънавӣ хизмат мекунад ва моро водор месозад, ки мероси фарҳангии ниёгонро ҳифз намоем.

Аз ин рӯ, эҳтиром ба парчами давлатӣ – ин эҳтиром ба таърихи наҷот, ба забони модарӣ, ба фарҳанги ғанӣ ва ба ояндаи фарзандони мост. Ҳар як шаҳрванди Тоҷикистон вазифадор аст, ки парчамро муқаддас шуморад, онро дар ҷойҳои муносиб насб намояд ва дар рӯзҳои идона бо ифтихор онро барад.

Дар интиҳо метавон гуфт, ки парчами давлатии Тоҷикистон – ин на танҳо матои рангин, балки ҷони миллат, рамзи зиндаи ифтихори миллӣ ва нишонаи роҳи дурахшони мо ба сӯи фардои обод аст. Бигузор ин парчам ҳамеша болои Ватани азизамон парафшон бошад ва ҳар як тоҷикистонӣ бо дидани он дили пур аз ифтихор дошта бошад.

Тоҷикистон – ифтихори ман!

Парчам – рамзи сарфарозии ман!

Шарифзода Сурайё - раиси Шӯрои бонувони раёсати Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, сармутахассиси шуъбаи кор бо мактаббачагони Раёсати АМИТ

Имруз мо дар арафаи тачлили иди пуршукуҳ, яъне рузи Қабули яке аз рамзҳои давлати, Парчами давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон Қарор дорем. Воқеан ҳам давлати соҳибистиқлолро бе доштани рамзҳои давлати аз ҷумла Парчами давлати тасавур кардан ғайриимкон аст.

Бояд қайд намуд, ки қабули Парчами давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон таърихи худро дорад. Парчами нави давлатии Ҷумҳурии соҳибистиқлоли Тоҷикистон дар сессия Шурои Олӣ 24-ноябри соли 1992 тасдиқ карда шудааст. Барои таҳияву пешниҳод намудан ва қабули рамзҳои нави Тоҷикистони соҳибистиқлол муддати ду сол қувваҳои эҷодиву ҷустуҷуи сарф шудааст.

Аввалҳои соли 1990 аз ҷониби Шурои Олии Республикаи Советии Сотсиалистии Тоҷикистон барои таҳия намудани рамзҳои нави давлатӣ, озмун эълон карда шуд ва дар ин озмун тахминан 250 нафар ширкат варзиданд. Вобаста ба таҳия намудани рамзҳои нави давлати комиссияи махсус ташкил карда шуд, ки сарварии ин комиссияро президенти ҳамонвақтаи Акадамеяи илмҳои Тоҷикистон академик Муҳаммад Осимӣ ба уҳда доштанд. Аз муалифон ва коллективҳои эҷодии тамоми минтақаҳои ҷумҳури зиёда аз дусад адад пешниҳодҳо вобаста ба лоиҳаи рамзҳои нави давлати ворид гардида буд.

Вобаста ба таҳияи рамзҳои давлатии Ҷумҳурии Точикистон, ҳамчунин аз тарафи Донишкадаи таърих, Донишкадаи астрофизика ва кумитаи Ҷумҳурияви оид ба терминология лоиҳаҳои рамзҳои давлатии Тоҷикистон пешниҳод карда шуда буданд. Дар охири озумн аз байни санъатшиносон ва рассомон вобаста ба таҳияи рамзҳои давлати гурӯҳ интихоб карда шуд, ки аз он ҷумла рассоми халқии Тоҷикистон Зуҳур Ҳабибуллоев-ро роҳбар ва лоиҳакаш, Лариса Додхудоева-рассом ва санъатшинос номзади илмҳои санъатшиноси, Анатолий Заневсий – президенти иттифоқи дизайнерҳои Тоҷикистон ва Ирина Игнатушина – санъатшинос ходими хизматнишондодаи санъати Точикистон шомил буданд.

Аз тарафи муаллифон лоиҳаи Парчами давлатӣ, ҳамчун матои росткунҷаи се рахаи рангаи уфуқи, иборат аз ранги сурх, сафед ва сабз пешниҳод шуд, ки рахи ранги сафед якуним баробари рахҳои ранги сурх ва сабзро ташкил мекард ва бари матоъ бошад якуним баробари дарозии онро ташкил мекард. Дар аввал ба сифати ангораҳои асоси муаллифон дар Парчами давлати нақши шер, тоҷ ва ситораҳоро нақшнигори намуданд. Нақши шер аз анъанаҳои форсу-тоҷик сарчашма гирифта ҳамчун рамзи боақли, часури ва адолатро ифода менамояд. Баъд аз ин гуруҳи кори дар

Парчами давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон ба ҷои нақши шер нақши тоҷ ва ҳафт ситораро ҷой намуданд. Қайд кардан зарур аст, ки нақши тоҷ, ки дар Парчами давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷой дода шуд, ин рамзи давлатдории халқи тоҷдори тоҷик, яъне тоҷ таҷассумгари муттаҳидсозии давлату миллатро ифода менамояд. Дар баробари нақши тоҷ дар Парчами давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон нақши ҳафт ситора дар қисми болои тоҷ дар шакли нимдоира ҷой карда шуд, ки ифодагари рақами ҳафт ҳамчун рақами муқаддас ва оварандаи хушбахти маънидод карда шуд. Дар аввал ба ақидаи муаллифони Парчами давлатӣ, ҳафт ситора ҳамчун ифодагари ҳафт шоири барҷастаи форсу точик маънидод шуда буд.

Ҳоло бошад ҳафт ситора, ин ифодагари ҳафт минтақаи таърихию мадании кишвари азизамон Тоҷикистон мебошад, яъне Суғд, Зарафшон, Ҳисор, Рашт, Вахш, Хатлон ва Бадахшон. Дар давраи кори комиссия оид ба пешниҳоди лоиҳаи рамзҳои давлатии, Ҷумҳурии Тоҷикистон 9 – сентябри соли 1991 соҳибистиқлолии худро ба даст овард, ки муаллифон бо дарназардошти ташкилшавии давлати навини тоҷикон ва ба даст овардани истиқлолият, арзишҳои миллӣ, таърихӣ, фарҳангии халқамонро ба назар гирифта ранги сурхро, ки дар Парчами давлати чой дода шудааст, ҳамчун ифодагари- мубориза ва ҷоннисориҳои халқ дар роҳи озодӣ ва истиқлолият, ранги сафед- бахту иқболи сафед, нияти неки халқамон ва ранги сабз- саъю кушиш ва заҳмату меҳнати халқ, ки аз он кишварамон сабзу хурам мешавад маънидод карда шуд.

Дар таърихи 24-ноябри соли 1992 гурӯҳи кори оид ба таҳияи рамзҳои нави давлати соҳибистиқлоли Тоҷикистон, ба сессияи 16-уми Шурои Олии Тоҷикистон дар шаҳри Хуҷанд Парчами нави давлатиро ба муҳокимаи вакилони халқ пешниҳод намуданд. Ҳамон лоиҳаи Парчами давлати, ки таҷҷасумгари, таърих, фарҳанг ва арзишҳои миллии халқамон мебошад ва имруз мо онҳоро дар Парчами давлати Ҷумҳурии Тоҷикистон мебинем, дар сессия 16-уми Шурои Олии Тоҷикистон дар шаҳри Хуҷанд бо сарварии раиси нав интихобгардидаи Шурои Олии Тоҷикистон муҳтарам Эмомали Раҳмон, аз ҷониби вакилони халқ якдилона барои қабул намудани он ҳамчун Парчами давлатии чумҳурии Точикистон овоз дода шуд.

Рузи дигар, яъне 25-ноябри соли 1992 рамзи нави давлати соҳибистиқлоли Тоҷикистон- Парчами давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон ба толори Шурои Олӣ ворид карда шуд ва аввалин маротиба раиси тозаинтихоби ҳамонвақтаи Шурои Олии Тоҷикистон муҳтарам Эмомали Раҳмон дар назди Парчами давлати сари таъзим фуруд оварда қасам ёд намуд. Бояд қайд намуд, ки баъди ин Парчами давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар болои бинои қасри «Арбоб» дар шаҳри Хуҷанд, ки дар он ҷо сессияи таърихии 16-уми Шурои Олии Тоҷикистон баргузор гардида буд, барафрохта шуд.

Эҳтироми арзишҳои миллӣ, аз ҷумла Конститутсия, Нишон, Парчам ва Суруди миллӣ ҳамчун ифодагари ифтихори миллӣ, пойдории давлат ва арҷ гузоштан ба арзишҳои миллию таърихи ба ҳисоб меравад. Вазифаи мо насли имрузаи миллат, барои дар руҳияи эҳтиром доштану ру овардан ба арзишҳои миллӣ ва арҷ гузоштан ба онҳо, тарбия намудани ҷавонону наврасони миллатамон мебошад.

Бояд қайд намоям, ки вобаста ба тартиби истифодабарии Парчами давлатии Тоҷикистон 11-декабри соли 1992 «Низомнома дар бораи Парчами давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон» ва 12-майи соли 2007-ум Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи рамзҳои давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон Қабул карда шуд. Бо мақсади боз ҳам зиёдтар эҳтиром доштани арзишҳои миллӣ ва ру овардан ба ин арзишҳо 19 – ноябри соли 2009 – ум аз ҷониби Президенти Чумҳурии Точикистон муҳтарам Эмомали Раҳмон Қонуни Чумҳурии Тоҷикистон «Оид ба ворид намудани иловаҳо» ба Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи рузҳои ид» ба имзо расид, ки мувофиқи он ҳар сол 24-ноябр ҳамчун рузи Парчами давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон бо тантана ҷашн гирифта мешавад. Бинобар ҳамин ҳам ҳамаи мардуми Тоҷикистонро ба ин иди муқаддаси миллӣ, рузи қабули Парчами давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон самимона шодбош мегуям.

Акрамзода Рустами Ҷурахон. Доктор (PhD) ходими калони илмии озмоишгоҳи “Маводшиносӣ”-и Институти кимиёи ба номи В.И. Никитини АМИТ.

Парчам ҳамчун яке аз муқаддасоти миллӣ дар таърихи давлатдории миллати тоҷик ҷойгоҳи хоса дошта, садсолаҳо боз рамзи озодӣ, истиқлолият, нангу номус, ифтихори ватандорӣ ва худшиносии миллӣ маҳсуб меёбад. Дар ҳар марҳилаи таърих, сарфи назар аз ҳолатҳои сиёсиву иҷтимоӣ, парчам ҳамчун рамзи ҳастӣ ва пойдории давлатдорӣ эҳтиром ва арҷгузории хоса ёфтааст. Миллати тоҷик, ки дорои таърихи куҳанбунёд ва фарҳанги бисёрсарват аст, дар тули асрҳо ба рамзҳои давлатӣ, аз ҷумла ба парчам, ба чашми муқаддас менигарист ва онро ҳамчун ҷавҳари пояҳои маънавии давлатдорӣ ҳифз менамуд. Дар даврони муосир низ, ки Ҷумҳурии Тоҷикистон ба сифати як давлати соҳибистиқлол дар арсаи байналмилалӣ ҷойгоҳи шоистаро ишғол намудааст, парчами давлатӣ ҳамчун аломати расмӣ ва рамзи асосии ҳувияти давлату миллат эътироф гардидааст.

Парчами давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон 24 ноябри соли 1992 дар Иҷлосияи таърихии XVI Шӯрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки дар шаҳри Хуҷанд баргузор гардид, қабул гардид. Ин рӯйдод дар марҳилаи бисёр ҳассоси ташаккули давлати ҷавони тоҷик сурат гирифт. Қабули парчами миллӣ дар он шароити пуртазод, ки кишвар ба мушкилоти сиёсӣ, иқтисодӣ ва иҷтимоӣ рӯбарӯ буд, қадами бузург ва таърихсоз ба ҳисоб мерафт. Парчам рамзи оғози давлати нави тоҷикон, нишонаи эҳёи ҳувияти миллӣ ва орзуву ормонҳои мардум гардид. Аз ин рӯ, 24 ноябр ҳамчун Рӯзи Парчами давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳамасола таҷлил шуда, дар тақвими расмии кишвар мақоми хосса пайдо кардааст. Ин рӯз на танҳо ҷашни як рамз, балки ҷашни эҳёи давлатдорӣ, арҷгузорӣ ба арзишҳои миллӣ ва истеҳкоми ваҳдати миллӣ мебошад.

Тарҳи парчами давлатии Тоҷикистон дорои маъниҳои амиқи рамзӣ мебошад, ки дар он таърихи миллати тоҷик, фарҳанг ва ҷаҳонбинии ориёӣ таҷассум ёфтааст. Ранги сурхи парчам рамзи муборизаву ҷасорат, далерии ниёгон, инчунин нишонаи истиқлолияти давлатӣ мебошад. Дар фарҳанги тоҷик ранги сурх ҳамчунин ба рамзи нуру гармӣ, ҳаётбахшӣ ва шуҷоат маънидод мешавад. Ранги сафед рамзи покӣ, садоқат, ҳақиқат, ҳидоят ва рӯшноӣ буда, ҳамзамон роҳи бунёдкориву осоиштагиро ифода мекунад. Ин ранг ба мардуми тоҷик ҳамчун миллате, ки аз фарҳанги бостонии инсондӯстона бархӯрдор аст, хос мебошад. Ранги сабз бошад, маънои ҳаёт, ободкорӣ, табиат ва кишоварзиро дорад, ки он аз рӯйи хусусиятҳои ҷуғрофӣ ва фарҳангии мардуми тоҷик хеле мувофиқ аст. Тоҷикон ҳамчун халқи созанда, меҳнатдӯст ва табиатдӯст сабзро ҳамчун рамзи зиндагиофарӣ ва мубориза барои зиндагии шоиста қабул намудаанд.

Дар маркази парчам нишони тилоранг бо ҳафт ситора ҷой гирифтааст. Нишони тоҷ рамзи давлатдории тоҷикон, соҳибихтиёрӣ, шараф, ҳокимият ва пойдории миллист. Тоҷ дар фарҳанги форсӣ-тоҷикӣ ҳамеша мавқеи хоса дошта, нишонаи шоҳӣ, ҳикмат, адолат ва хирадмандӣ ба шумор мерафт. Ҳафт ситора бошад, дорои маъниҳои гуногун ва хеле амиқи фарҳангист: ҳафт манзили комилшавӣ, ҳафт сайёра, ҳафт нерӯи рӯҳӣ, ҳафт қуллаи камолоти инсонӣ ва ҳафт ганҷи фарҳанги ориёӣ. Дар фарҳанги тоҷик ва тамаддуни форсӣ адади ҳафт рамзи саодат, комалӣ, рӯҳбаландӣ ва эҳтироми олии маънавист. Бинобар ин, парчами Тоҷикистон бо ин тарҳи худ на танҳо рамзи давлатӣ, балки рамзи ҷаҳонбинии миллӣ ва доираи арзишҳои фарҳангии миллати тоҷик мебошад.

Парчам дар сатҳи давлатдорӣ мавқеи муҳим ва ҷойгоҳи расмӣ дорад. Он дар тамоми идораҳои давлатӣ, муассисаҳои таълимӣ, марказҳои илмӣ, муассисаҳои фарҳангӣ, майдонҳои варзишӣ ва дигар маконҳои ҷамъиятӣ ҳамчун рамзи ҳувияти миллии кишвар парафшон аст. Дар маросимҳои давлатӣ, иҷлосияҳо, ҳамоишҳои расмӣ ва мулоқотҳои сатҳи олӣ парчам ҳамчун рамзи ҳокимияти давлатӣ ва қудрати миллӣ бардошта мешавад. Ҳузури он дар минбарҳои баланд эҳсоси масъулият, ватандорӣ ва эҳтиром ба давлатдориро таҳким мебахшад. Барои шаҳрвандон, бахусус ҷавонон, парчам воситаи тарбияи рӯҳияи ватандӯстӣ ва эҳтиром ба арзишҳои миллӣ мебошад. Дар муассисаҳои таълимӣ баргузор гардидани чорабиниҳои махсуси тарбиявӣ оид ба парчам ба рушди худшиносӣ ва ҳувияти миллӣ мусоидат мекунад.

Ҷойгоҳи парчам дар ҳаёти иҷтимоӣ ва фарҳангии ҷомеа низ хеле барҷаста аст. Дар ҷашнвораҳо, маросимҳои оммавӣ, рӯзҳои миллӣ ва дигар чорабиниҳои фарҳангиву варзишӣ парчами давлатӣ ҳамчун аломати ягонагӣ ва ҳамбастагии мардум ба саҳна меояд. Он ба ҷавонон ва насли оянда паёми дӯст доштани Ватан, ҳифзи сулҳу субот ва арҷгузорӣ ба арзишҳои таърихиро мерасонад. Парчам ҳамчун рамзи нангу номус ва ҳувияти миллӣ ҷавононро ба худшиносии миллӣ, эҳсоси масъулияти шаҳрвандӣ ва иштироки фаъолона дар пешбурди корҳои ҷамъиятӣ ҳидоят менамояд.

Дар арсаи байналмилалӣ парчами давлатӣ ҳамчун намояндаи расмии кишвар шинохта мешавад. Бардошта шудани он дар идораҳои созмонҳои байналмилалӣ, мисли СММ, СҲШ, ИДМ, ЮНЕСКО ва дигар ниҳодҳои бонуфуз, рамзи мавқеи Тоҷикистон дар ҷомеаи ҷаҳонист. Варзишгарони тоҷик дар мусобиқаҳои байналмилалӣ бо ифтихор парчамро парафшон намуда, бо дастовардҳои худ шарафи онро баланд мебардоранд. Ҳар як муваффақияти байналмилалӣ, ки бо парчами давлатӣ алоқаманд аст, ҳисси ифтихори миллӣ ва ваҳдати ҷомеаро тақвият медиҳад.

Таҷлил гардидани Рӯзи Парчами давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон – 24 ноябр яке аз муҳимтарин чорабиниҳои тарғиботӣ ва маърифатии давлатӣ мебошад. Дар ин рӯз дар саросари кишвар силсилаи барномаҳои меҳанпарастона, ҷамъомадҳои илмӣ, мулоқотҳои тарбиявӣ ва чорабиниҳои фарҳангиву варзишӣ баргузор мегарданд, ки ҳадафи онҳо баланд бардоштани ҳисси худшиносии миллӣ, эҳтиром ба муқаддасоти давлатӣ ва таҳким бахшидани сӯф ва суботи ҷомеа мебошад. Ин ҷашн аҳамияти хосаи маънавӣ дошта, мардумро ба ҳифзи арзишҳои миллӣ ва арҷгузорӣ ба рамзҳои давлатӣ даъват менамояд.

Парчам ҳамчун рамзи нангу номус ва ҳувияти миллӣ дорои аҳамияти фаротар аз як аломати давлатӣ мебошад. Он таҷассумгари таърихи пурифтихори миллати тоҷик, рамзи ормонҳои миллӣ ва ифодаи ҳастии давлатдории навини тоҷикон аст. Ҳар як шаҳрванди Тоҷикистон вазифадор аст, ки ба парчами давлатӣ эҳтиром гузорад, онро ҳамчун арзиши маънавӣ ва ҳамчун рамзи ягонагии миллӣ ҳифз намояд. Парчам дар худ на танҳо рамзи давлат, балки рӯҳияи миллати куҳанбунёд, таърихи пурифтихор ва орзуҳои оянданигари ҷомеаро таҷассум мекунад. Эҳтиром ба парчам – эҳтиром ба миллат, ба Ватан ва ба пойдории давлати тоҷикон мебошад.

Директори Институти математикаи ба номи А.Ҷӯраеви АМИТ н.и.ф.м., Раҳимзода Алишер Орзу

Парчам дар ҳамаи давру замон яке аз муқаддасоти асосии ҳар як давлату миллат ба ҳисоб рафта, таҷассуми ҳувияти миллӣ, соҳибистиқлолӣ, нангу номус, ваҳдат ва худшиносии шаҳрвандон мебошад. Миллати тоҷик, ки таърихи бою рангин ва фарҳанги куҳанбунёд дорад, дар тамоми марҳилаҳои давлатдории худ ба парчам ҳамчун рамзи асосии ҳастӣ, худшиносии миллӣ ва арзишҳои давлатӣ аҳамияти ниҳоят бузург медиҳад. Парчами давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки 24 ноябри соли 1992 дар Иҷлосияи XVI Шӯрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон қабул гардид, дорои мазмун ва пайомади хотирмон буда, ифодагари таърихи пурифтихори ин миллати сарбаланд ва давлати навини тоҷикон мебошад. Ин парчам рамзи эҳёи давлатдории миллӣ, нишонаи мустаҳкам шудани пояҳои истиқлолияти давлатӣ ва пайки пойдории миллат дар давлати соҳибихтиёри худ мебошад.

Дар тӯли таърихи ҷаҳони мутамаддин парчам ҳамчун рамзи давлатдорӣ, нишондиҳандаи нуфуз ва мақоми сиёсии кишвар, рамзи иттиҳоду якдилии халқ ва ифодагари арзишҳои маънавию фарҳангӣ ба шумор меравад. Тоҷикон низ дар тамоми давраҳои давлатдории худ рамзҳои хос доштанд, ки дар онҳо арзишҳои миллӣ, боварҳои фарҳангӣ, ҷаҳонбинии ориёӣ ва таҷрибаи давлатсозӣ таҷассум меёфт. Қабули Парчами давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон пас аз ба даст овардани истиқлолият қадами бузургу таърихӣ буд, зеро дар шароити ҳассоси солҳои аввали давлатсозӣ он барои таҳкими худшиносии миллӣ, болоравии рӯҳияи ватандорӣ ва муттаҳид сохтани ҷомеа нақши калидӣ бозид. Ин рамз дар замонҳое, ки кишвар ба мушкилоти ҷиддии сиёсӣ ва иҷтимоӣ рӯбарӯ буд, ба мардум рӯҳия, итминон ва умед мебахшид ва давлати ҷавонро ба сӯи суботу ваҳдат раҳнамоӣ мекард.

Мазмуни рамзии парчам аз амиқтарин манбаъҳои таърихӣ ва фарҳангии халқи тоҷик сарчашма гирифтааст. Ранги сурхи парчам рамзи шуҷоату далерии миллат, таҷассуми мубориза барои истиқлолият ва ифодаи таъриху анъанаҳои шукӯҳманди давлатдорӣ мебошад. Сурх ҳамзамон рамзи шуълаи ҳаёт, гармӣ, қувват ва рӯҳбаландистон аст, ки дар фарҳанги ориёӣ ҷойгоҳи баланди рамзӣ дорад. Ранги сафед ба маънои покӣ, садоқат, ҳақиқат, нур ва адолат мебошад. Ин ранг ба фарҳанги тоҷикон ҳамчун рамзи ростӣ ва некиву маънавияти баланд ҳамбастагӣ дорад. Сафед рамзи роҳ ба сӯи бунёдкорӣ, сулҳ, субот ва пешрафти ҷомеа мебошад. Сеюм, ранги сабз рамзи ҳаёт, ободонӣ, зироаткорӣ, табиат ва шукуфоии миллат мебошад. Сабз дар мардуми тоҷик ҳамчун рамзи замин, меҳнат ва фаровонӣ таърихан эҳтироми хоса дошт ва дар маънавияти миллӣ яке аз рангҳои асосӣ ба ҳисоб меравад.

Дар маркази парчам нишони тоҷ ва ҳафт ситора ҷой дорад, ки ҳар кадоми онҳо дорои маънии амиқи рамзӣ ва идеологӣ мебошанд. Тоҷ — рамзи давлатдории тоҷикон, нишонаи соҳибихтиёрӣ, ҳокимият ва пойдории миллӣ мебошад. Дар фарҳанги форсӣ-тоҷикӣ тоҷ ҳамеша мавқеи баланд дошт ва ифодагари хирадмандӣ, адолат, шараф ва ҳимояти давлат буд. Ҳафт ситора бошад, рамзи камоли маънавӣ, ҳафт марҳилаи такомули инсон, ҳафт аркони ҳикмат ва ҳафт ганҷи фарҳанги ориёӣ мебошад. Ин адад дар таърихи фарҳанги мардуми тоҷик аз аҳамияти хоса бархӯрдор буда, рамзи саодат, камол, нур ва такомули рӯҳӣ ва ҷисмонӣ ба шумор меравад. Комбинатсияи тоҷ ва ҳафт ситора дар парчам мояи ифтихор, рамзи худшиносӣ ва нишонаи бақои миллат дар тӯли таърих мебошад.

Парчами давлатӣ дар ҷомеаи муосири Тоҷикистон аз мавқеи баланди иҷтимоӣ ва маънавӣ бархӯрдор буда, ба таҳкими худшиносии миллӣ ва болоравии ваҳдати ҷомеа мусоидат менамояд. Дар тамоми муассисаҳои давлатӣ, мактабҳо, донишгоҳҳо, корхонаҳо, марказҳои фарҳангӣ ва майдонҳои варзишӣ парчами миллӣ ҳамчун рамзи расмӣ ва муқаддаси давлатӣ парафшон аст. Дар маросимҳои давлатӣ, аз қабили савгандёдкунии хизматчиёни ҳарбӣ, ҷаласаҳои расмӣ, чорабиниҳои сатҳи байналмилалӣ, муҳокимаҳои парлумонӣ ва мулоқотҳои дипломатӣ ҳузури парчам аз эҳтиром ба давлатдорӣ ва ҳувияти миллӣ дарак медиҳад. Ин рамз дар ҳама гуна ҳамоишҳо мардумро муттаҳид месозад, ба онҳо ҳисси ифтихори миллӣ мебахшад ва эҳсоси шаҳрвандиро таҳким мебахшад.

Ҷойгоҳи парчам дар ҳаёти иҷтимоӣ ва маънавии шаҳрвандони Тоҷикистон низ аз нигоҳи тарбиявӣ хеле муҳим мебошад. Дар муассисаҳои таълимӣ ба кӯдакону наврасон аз хурдӣ эҳтиром ба парчам, шинохти рамзҳои миллӣ ва арҷгузорӣ ба муқаддасоти давлатӣ омӯзонида мешавад. Тарбияи ватандӯстӣ, эҳтироми рамзҳои давлатӣ ва худшиносии миллӣ дар зеҳни ҷавонон нақши ҳалкунанда дорад, зеро онҳо нерӯи асосии пешрафти кишвар ва такягоҳи давлат мебошанд. Парчам ҳамчун рамзи ифтихори миллӣ ҷавононро ба меҳансозӣ, масъулияти шаҳрвандӣ, ҳимояи давлатдории миллӣ ва арҷгузорӣ ба арзишҳои фарҳангӣ ҳидоят мекунад.

Дар арсаи байналмилалӣ парчами давлатии Тоҷикистон ҳамчун рамзи расмии кишвар шинохта шудааст ва дар ҳамаи созмонҳои байналмилалӣ, маконҳои дипломатӣ, ҳамоишҳои илмӣ ва чорабиниҳои варзишӣ парафшон аст. Ин рамз Тоҷикистонро ҳамчун кишвари сулҳпарвар, дорои фарҳанги куҳанбунёд ва сиёсати мувозини байналмилалӣ муаррифӣ менамояд. Варзишгарони тоҷик дар саҳнаҳои ҷаҳонӣ бо ифтихор парчамро бардошта, шарафи миллатро боло мебардоранд ва дар арсаи ҷаҳонӣ мавқеи давлатро мустаҳкам месозанд. Ҳар як пирӯзӣ, ҳар як дастоварди байналмилалӣ, ки бо парчам алоқаманд аст, ба баланд шудани рӯҳияи ватандӯстӣ ва худшиносии миллӣ мусоидат мекунад.

Ҳамасола 24 ноябр ҳамчун Рӯзи Парчами давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар саросари кишвар таҷлил мегардад. Ин рӯз на танҳо ҷашни рамзҳои давлатӣ, балки ифодаи арҷгузорӣ ба таърих, ҳувияти миллӣ ва дастовардҳои давлати соҳибистиқлол мебошад. Дар ин рӯз чорабиниҳои фарҳангӣ, мулоқотҳои тарбиявӣ, ҳамоишҳои илмӣ, барномаҳои махсуси маърифатӣ ва аксияҳои омӯзишӣ ташкил карда мешаванд, ки ҳадафашон таҳкими ҳисси миллатдӯстӣ, баланд бардоштани савияи маърифати шаҳрвандӣ ва эҳтиром ба муқаддасоти давлатӣ мебошад. Ин ҷашн ба ҷавонон имконият медиҳад, ки аз таърихи давлатдории тоҷикон, рамзҳои миллӣ ва аҳамияти парчам огоҳии бештар пайдо кунанд ва ба ин рамзи муқаддас эҳтироми хосса дошта бошанд.

Парчам ҳамчун рамзи муқаддасоти давлатӣ ва ифтихори миллӣ дорои арзиши фаротар аз як аломати давлатӣ мебошад. Он таҷассуми ормонҳои миллӣ, ҳувияти фарҳангӣ, такягоҳи маънавӣ ва рамзи бақои миллат мебошад. Эҳтиром ба парчам — эҳтиром ба давлат, ба таърих, ба фарҳанг, ба пояҳои миллӣ ва ба сулҳу суботи ҷомеа мебошад. Ҳар як шаҳрванд масъул аст, ки ин рамзи муқаддасро пос дорад, онро арҷманд бидонад ва ҳамчун омили муттаҳидкунандаи миллат эҳтиром кунад. Парчами давлатӣ рамзи ҳастии давлат, нишонаи ифтихори миллӣ ва таҷассумгари нангу номуси ҳар як фарди ҷомеа аст.

Дар замоне, ки Ҷумҳурии Тоҷикистон ба марҳилаҳои нави рушд ворид гардидааст, парчам ҳамчун рамзи расмӣ ва маънавӣ ҳамчунон аҳамияти бузург дорад. Он мардумро барои ҳимояи дастовардҳои истиқлолият, таҳкими давлатдории миллӣ, дӯст доштани Ватан, арҷгузорӣ ба сулҳу субот ва пайгирии сиёсати рӯзмарраи давлат ҳидоят менамояд. Парчам на танҳо рамзи давлат, балки масъулияти ҷаҳонии ҳар тоҷик, ифтихори шаҳрвандӣ ва нишонаи пешрафти ҷомеаи муосир мебошад. Бо парафшони доимии парчам роҳи Тоҷикистон ба сӯи ояндаи обод, ҷомеаи муттаҳид ва давлати пуриқтидор идома меёбад.

д.и.ф.м. профессор Каримов Олимҷон Худойбердиевич муовини директори Институти математикаи ба номи А.Ҷӯраеви АМИТ

Парчами давлатӣ яке аз рукнҳои муҳимтарини ҳувияти миллӣ ва рамзи соҳибихтиёрии сиёсии ҳар давлат шинохта мешавад. Он на танҳо нишондиҳандаи истиқлолият ва соҳибдавлатӣ дар низоми байналмилалӣ мебошад, балки бозтобдиҳандаи таърихи умумимиллӣ, арзишҳои фарҳангӣ, ҷаҳонбинии миллӣ ва ормонҳои идеологии ҷомеа низ ба ҳисоб меравад.

Парчами Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки 24 ноябри соли 1992 қабул гардидааст, дар заминаи анъанаҳои қадимаи давлатдории тоҷикон, таҷрибаи ҳунарӣ ва рамзшиносии мардум, инчунин воқеияти сиёсии давраи истиқлол ташаккул ёфтааст. Омӯзиши илмии он имкон медиҳад, ки мафҳумҳои иҷтимоӣ, фарҳангӣ ва сиёсие, ки дар ин рамзи давлатӣ таҷассум шудаанд, ба таври системавӣ дарк карда шаванд.

Таърихи рамзҳои давлатӣ дар қаламрави фарҳангии эрониву тоҷикӣ ба ҳазорсолаҳои дур бармегардад. Марказияти тоҷ ҳамчун рамз аз давраҳои Ҳахоманишиён, Сосониён, Кушониён ва баъдтар давлати Сомониён сарчашма мегирад. Дар тамаддуни тоҷикон тоҷ на танҳо нишонаи подшоҳӣ, балки рамзи қудрати ҳимоявӣ, адолат, танзими космологӣ ва назми иҷтимоӣ ба шумор мерафт. Аз ин рӯ, ҳузури тоҷ дар парчами давлатӣ аз иртиботи мустақими Тоҷикистон бо мероси фарҳангӣ ва сиёсӣ-таърихии ориёӣ гувоҳӣ медиҳад.

Дар даврони шӯравӣ рамзҳои миллӣ то андозае зери таъсири идеологияи умумииттифоқӣ қарор гирифта, хусусияти маҳдуд ё стандартшудаи фарҳангиро ба худ касб намуда буд. Бо оғози равандҳои истиқлол (1991–1992) зарурати таҷдиди рамзҳои давлатӣ ба миён омад. Қабули парчами нав дар нахустин рӯзҳои эҳёи давлатдории миллӣ ба рамзгузории як давраи нави таърихӣ табдил ёфт. Парчами Тоҷикистон дар худ ҳам идомаи анъанаҳои фарҳангии мардуми тоҷикро нигоҳ дошт ва ҳам ниёзҳои сиёсӣ ва давлатӣсозии давлати навистиқлолро инъикос намуд.

Дар ин марҳилаи тақдирсози таърихӣ нақши роҳбарияти сиёсӣ, махсусан Пешвои миллат — Эмомалӣ Раҳмон — барои таҳкими мавқеи рамзҳои давлатӣ ва эҳёи арзишҳои миллӣ муҳим буд. Таҳти роҳнамоии Пешвои миллат парчам ба яке аз пояҳои асосии худшиносии миллӣ, ваҳдат ва давлатдории муосири тоҷикон табдил ёфт. Ташаббусҳои фарҳангӣ ва давлатсозонаи Пешвои миллат ба он мусоидат карданд, ки парчам дар ҳаёти ҷамъиятӣ, маънавӣ, маориф, ҷашнҳои давлатӣ ва тарбияи ватандӯстона мақоми боз ҳам баландтар пайдо намояд.

Таҳлилҳои семиотикӣ ва герменевтикии Парчами Ҷумҳурии Тоҷикистон нишон медиҳанд, ки рангҳои асосии он — сурх, сафед ва сабз — ҳар яке дорои маъноҳои мушаххаси таърихӣ, фарҳангӣ ва иҷтимоии худро дорад.

· Ранги сурх рамзи ҷоннисорӣ барои озодӣ ва истиқлол, таҷассумкунандаи муборизаҳои таърихии халқи тоҷик ва ҳамзамон ифодаи фарҳанги ориёӣ ҳамчун ранги нерӯ, гармӣ ва эҳёи ҳаёт аст.

· Ранги сафед рамзи сулҳу субот, покизагии ахлоқии ҷомеа ва шаффофияти идоракунии давлатӣ мебошад; инчунин ба аҳамияти иқтисодии пахта дар сохтори таърихии истеҳсолоти кишвар ишора мекунад.

· Ранги сабз бошад, нишонаи саодатмандӣ, баракат, табиат, истеҳсолоти кишоварзӣ ва ризқ аст, ки ҷузъи муҳими фарҳанги меҳнатии тоҷикон ба ҳисоб меравад.

Тафсири илмии ин рангҳо нишон медиҳад, ки парчам дар худ синтези омилҳои табиӣ, иҷтимоӣ, фарҳангӣ ва таърихиро таҷассум мекунад.

Чуноне,ки дар боло қайд намудем нишони тоҷ низ дар фарҳанги тоҷикон мақоми махсус дорад. Тоҷе, ки дар маркази парчам ҷойгир шудааст, на танҳо рамзи давлатдории тоҷикон аст, балки ба семантикаи «мерос, шараф, ягонагӣ ва ҳимоя» иртиботи мустақим дорад. Аз нигоҳи космологияи қадим, рақами ҳафт рамзи камол, андоза, таносуб ва комилияти коинот мебошад. Дар фарҳанги тоҷикон ин рақам ба мафҳумҳои ҳафт сайёра, ҳафт қабати осмон, ҳафт марҳилаи камоли маънавӣ ва ҳафт арзиши ахлоқӣ пайваст аст. Ҳамин маъноҳои фарҳангӣ-космологӣ боис шудаанд, ки ҳафт ситорае, ки дар болои тоҷ ҷой дода шудаанд, рамзи бинои мукаммали давлатдорӣ, саодати миллӣ ва тамоюли ҷомеа ба пешрафт бошанд.

Аз ин рӯ мо бояд донем, ки Парчам ҳамчун падидаи фарҳангӣ дар тафаккури миллии мо ҷойгоҳи хос дорад. Зеро он дар шеъру достонҳо, мусиқӣ, рассомӣ ва санъати мардумӣ васеъ инъикос меёбад. Дар фарҳанги тоҷикон парчам рамзи ваҳдати миллӣ, ҳувияти таърихӣ, ифтихор ва худшиносии миллӣ маҳсуб меёбад. Маросимҳои давлатӣ, ҷашнҳои миллӣ — аз қабили Наврӯз, Рӯзи Ваҳдат ва Рӯзи Парчам — бо иштироки он ташаккули зеҳнияти миллӣ ва эҳсоси ватандӯстиро таҳким мебахшад. Ҳузури парчам дар низоми таълиму тарбия низ аҳамияти басо муҳим дорад он дар ташаккули худшиносии фарҳангӣ, эҳтиром ба арзишҳои миллӣ ва муқаддасоти давлатӣ нақши калидӣ мебозад.

Аз нигоҳи ҳуқуқӣ ва сиёсӣ низ парчам яке аз муқаддасоти асосии давлатдорӣ буда, тибқи қонуни конститутсионии «Дар бораи рамзҳои давлатӣ» мақоми ҳуқуқии дақиқ муайяншуда дорад. Қонун тартиби истеҳсол, истифода, нигоҳдорӣ ва ҳифзи парчамро ба таври возеҳ танзим менамояд, ки ин таҷриба ба меъёрҳои байналмилалии давлатдорӣ мутобиқат мекунад.

Ҳамзамон, парчам ҳамчун нишонаи субъекти ҳуқуқи байналмилалӣ амал мекунад. Дар сатҳи дипломатӣ — дар сафоратҳо, консулгариҳо, созмонҳои байналмилалӣ ва чорабиниҳои расмии ҷаҳонӣ — он Тоҷикистонро намояндагӣ ва муаррифӣ мекунад. Дар сиёсати хориҷӣ парчам мақоми кишварро ҳамчун давлати сулҳпарвар, ҷонибдори муколама, ҳамзистии осоишта ва ҳамкории баробар дар арсаи ҷаҳонӣ инъикос менамояд.

Бинобар ин, Парчами давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон на танҳо рамзи зоҳирии истиқлолият, балки падидаи мураккаби таърихӣ, сиёсӣ, фарҳангӣ ва маънавии иҷтимоӣ маҳсуб мешавад. Парчам дар худ мероси чандҳазорсолаи давлатдории тоҷиконро таҷассум намуда, иртиботи наслҳои гузашта, имрӯз ва ояндаро таъмин мекунад. Аз номи ҳайати илмии Институти астрофизикаи АМИТ ба Сарвари давлат — Пешвои муаззами миллат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон, барои ғамхорӣ ва дастгирии пайвастаи илм ва муҳаққиқон изҳори сипоси самимӣ менамоем.

Парчамат парафшон бод, Тоҷикистони азиз!

Муалифон: Директори Институти астрофизикаи АМИТ, н.и.ф-м, Бӯризода А.М. ва Ходими илмии Институти астрофизикаи АМИТ Аюбов Д.Қ.

Парчам ҳамчун яке аз муқаддасоти миллӣ дар таърихи давлатдории миллати тоҷик ҷойгоҳи хоса дошта, садсолаҳо боз рамзи озодӣ, истиқлолият, нангу номус, ифтихори ватандорӣ ва худшиносии миллӣ маҳсуб меёбад. Дар ҳар марҳилаи таърих, сарфи назар аз ҳолатҳои сиёсиву иҷтимоӣ, парчам ҳамчун рамзи ҳастӣ ва пойдории давлатдорӣ эҳтиром ва арҷгузории хоса ёфтааст. Миллати тоҷик, ки дорои таърихи куҳанбунёд ва фарҳанги бисёрсарват аст, дар тули асрҳо ба рамзҳои давлатӣ, аз ҷумла ба парчам, ба чашми муқаддас менигарист ва онро ҳамчун ҷавҳари пояҳои маънавии давлатдорӣ ҳифз менамуд. Дар даврони муосир низ, ки Ҷумҳурии Тоҷикистон ба сифати як давлати соҳибистиқлол дар арсаи байналмилалӣ ҷойгоҳи шоистаро ишғол намудааст, парчами давлатӣ ҳамчун аломати расмӣ ва рамзи асосии ҳувияти давлату миллат эътироф гардидааст.

Парчами давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон 24 ноябри соли 1992 дар Иҷлосияи таърихии XVI Шӯрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки дар шаҳри Хуҷанд баргузор гардид, қабул гардид. Ин рӯйдод дар марҳилаи бисёр ҳассоси ташаккули давлати ҷавони тоҷик сурат гирифт. Қабули парчами миллӣ дар он шароити пуртазод, ки кишвар ба мушкилоти сиёсӣ, иқтисодӣ ва иҷтимоӣ рӯбарӯ буд, қадами бузург ва таърихсоз ба ҳисоб мерафт. Парчам рамзи оғози давлати нави тоҷикон, нишонаи эҳёи ҳувияти миллӣ ва орзуву ормонҳои мардум гардид. Аз ин рӯ, 24 ноябр ҳамчун Рӯзи Парчами давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳамасола таҷлил шуда, дар тақвими расмии кишвар мақоми хосса пайдо кардааст. Ин рӯз на танҳо ҷашни як рамз, балки ҷашни эҳёи давлатдорӣ, арҷгузорӣ ба арзишҳои миллӣ ва истеҳкоми ваҳдати миллӣ мебошад.

Тарҳи парчами давлатии Тоҷикистон дорои маъниҳои амиқи рамзӣ мебошад, ки дар он таърихи миллати тоҷик, фарҳанг ва ҷаҳонбинии ориёӣ таҷассум ёфтааст. Ранги сурхи парчам рамзи муборизаву ҷасорат, далерии ниёгон, инчунин нишонаи истиқлолияти давлатӣ мебошад. Дар фарҳанги тоҷик ранги сурх ҳамчунин ба рамзи нуру гармӣ, ҳаётбахшӣ ва шуҷоат маънидод мешавад. Ранги сафед рамзи покӣ, садоқат, ҳақиқат, ҳидоят ва рӯшноӣ буда, ҳамзамон роҳи бунёдкориву осоиштагиро ифода мекунад. Ин ранг ба мардуми тоҷик ҳамчун миллате, ки аз фарҳанги бостонии инсондӯстона бархӯрдор аст, хос мебошад. Ранги сабз бошад, маънои ҳаёт, ободкорӣ, табиат ва кишоварзиро дорад, ки он аз рӯйи хусусиятҳои ҷуғрофӣ ва фарҳангии мардуми тоҷик хеле мувофиқ аст. Тоҷикон ҳамчун халқи созанда, меҳнатдӯст ва табиатдӯст сабзро ҳамчун рамзи зиндагиофарӣ ва мубориза барои зиндагии шоиста қабул намудаанд.

Дар маркази парчам нишони тилоранг бо ҳафт ситора ҷой гирифтааст. Нишони тоҷ рамзи давлатдории тоҷикон, соҳибихтиёрӣ, шараф, ҳокимият ва пойдории миллист. Тоҷ дар фарҳанги форсӣ-тоҷикӣ ҳамеша мавқеи хоса дошта, нишонаи шоҳӣ, ҳикмат, адолат ва хирадмандӣ ба шумор мерафт. Ҳафт ситора бошад, дорои маъниҳои гуногун ва хеле амиқи фарҳангист: ҳафт манзили комилшавӣ, ҳафт сайёра, ҳафт нерӯи рӯҳӣ, ҳафт қуллаи камолоти инсонӣ ва ҳафт ганҷи фарҳанги ориёӣ. Дар фарҳанги тоҷик ва тамаддуни форсӣ адади ҳафт рамзи саодат, комалӣ, рӯҳбаландӣ ва эҳтироми олии маънавист. Бинобар ин, парчами Тоҷикистон бо ин тарҳи худ на танҳо рамзи давлатӣ, балки рамзи ҷаҳонбинии миллӣ ва доираи арзишҳои фарҳангии миллати тоҷик мебошад.

Парчам дар сатҳи давлатдорӣ мавқеи муҳим ва ҷойгоҳи расмӣ дорад. Он дар тамоми идораҳои давлатӣ, муассисаҳои таълимӣ, марказҳои илмӣ, муассисаҳои фарҳангӣ, майдонҳои варзишӣ ва дигар маконҳои ҷамъиятӣ ҳамчун рамзи ҳувияти миллии кишвар парафшон аст. Дар маросимҳои давлатӣ, иҷлосияҳо, ҳамоишҳои расмӣ ва мулоқотҳои сатҳи олӣ парчам ҳамчун рамзи ҳокимияти давлатӣ ва қудрати миллӣ бардошта мешавад. Ҳузури он дар минбарҳои баланд эҳсоси масъулият, ватандорӣ ва эҳтиром ба давлатдориро таҳким мебахшад. Барои шаҳрвандон, бахусус ҷавонон, парчам воситаи тарбияи рӯҳияи ватандӯстӣ ва эҳтиром ба арзишҳои миллӣ мебошад. Дар муассисаҳои таълимӣ баргузор гардидани чорабиниҳои махсуси тарбиявӣ оид ба парчам ба рушди худшиносӣ ва ҳувияти миллӣ мусоидат мекунад.

Ҷойгоҳи парчам дар ҳаёти иҷтимоӣ ва фарҳангии ҷомеа низ хеле барҷаста аст. Дар ҷашнвораҳо, маросимҳои оммавӣ, рӯзҳои миллӣ ва дигар чорабиниҳои фарҳангиву варзишӣ парчами давлатӣ ҳамчун аломати ягонагӣ ва ҳамбастагии мардум ба саҳна меояд. Он ба ҷавонон ва насли оянда паёми дӯст доштани Ватан, ҳифзи сулҳу субот ва арҷгузорӣ ба арзишҳои таърихиро мерасонад. Парчам ҳамчун рамзи нангу номус ва ҳувияти миллӣ ҷавононро ба худшиносии миллӣ, эҳсоси масъулияти шаҳрвандӣ ва иштироки фаъолона дар пешбурди корҳои ҷамъиятӣ ҳидоят менамояд.

Дар арсаи байналмилалӣ парчами давлатӣ ҳамчун намояндаи расмии кишвар шинохта мешавад. Бардошта шудани он дар идораҳои созмонҳои байналмилалӣ, мисли СММ, СҲШ, ИДМ, ЮНЕСКО ва дигар ниҳодҳои бонуфуз, рамзи мавқеи Тоҷикистон дар ҷомеаи ҷаҳонист. Варзишгарони тоҷик дар мусобиқаҳои байналмилалӣ бо ифтихор парчамро парафшон намуда, бо дастовардҳои худ шарафи онро баланд мебардоранд. Ҳар як муваффақияти байналмилалӣ, ки бо парчами давлатӣ алоқаманд аст, ҳисси ифтихори миллӣ ва ваҳдати ҷомеаро тақвият медиҳад.

Таҷлил гардидани Рӯзи Парчами давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон – 24 ноябр яке аз муҳимтарин чорабиниҳои тарғиботӣ ва маърифатии давлатӣ мебошад. Дар ин рӯз дар саросари кишвар силсилаи барномаҳои меҳанпарастона, ҷамъомадҳои илмӣ, мулоқотҳои тарбиявӣ ва чорабиниҳои фарҳангиву варзишӣ баргузор мегарданд, ки ҳадафи онҳо баланд бардоштани ҳисси худшиносии миллӣ, эҳтиром ба муқаддасоти давлатӣ ва таҳким бахшидани сӯф ва суботи ҷомеа мебошад. Ин ҷашн аҳамияти хосаи маънавӣ дошта, мардумро ба ҳифзи арзишҳои миллӣ ва арҷгузорӣ ба рамзҳои давлатӣ даъват менамояд.

Парчам ҳамчун рамзи нангу номус ва ҳувияти миллӣ дорои аҳамияти фаротар аз як аломати давлатӣ мебошад. Он таҷассумгари таърихи пурифтихори миллати тоҷик, рамзи ормонҳои миллӣ ва ифодаи ҳастии давлатдории навини тоҷикон аст. Ҳар як шаҳрванди Тоҷикистон вазифадор аст, ки ба парчами давлатӣ эҳтиром гузорад, онро ҳамчун арзиши маънавӣ ва ҳамчун рамзи ягонагии миллӣ ҳифз намояд. Парчам дар худ на танҳо рамзи давлат, балки рӯҳияи миллати куҳанбунёд, таърихи пурифтихор ва орзуҳои оянданигари ҷомеаро таҷассум мекунад. Эҳтиром ба парчам – эҳтиром ба миллат, ба Ватан ва ба пойдории давлати тоҷикон мебошад.

Директори Институти математикаи ба номи А.Ҷӯраеви АМИТ н.и.ф.м., Раҳимзода Алишер Орзу