Воқеан, зиндагӣ аз модар сарчашма мегирад. Ба таъбири дигар зан-модар олиҳаи зебоӣ, манбаи меҳру муҳаббат ва раҳму шафқат буда, ҷаҳонро бо озодагиву нафосат ва назокату малоҳати худ рӯҳи тоза мебахшад.

Эмомалӣ Раҳмон

Оре, каломи амиқу баландмазмуни Пешвои муаззами миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон комилан ба вожаи «модар», ки аз панҷ ҳарф иборат асту ифодагари панҷ унсури таҷассумгари шахсияти беҳамтои ӯ – Меҳр, Одамӣ, Дилсӯзӣ, Адолат ва Ростӣ мебошад, тавъаманд. Аз ин ҷост, ки вақте мо калимаи муқаддасу зебои «модар»-ро ба забон меорем, тамоми вуҷудамонро эҳсоси гарму фараҳбахше фаро мегирад ва қалбамонро лабрез аз шодию сурур мегардонад. Зеро мақоми модар он чунон баланд ва он андоза бузарг аст, ки бузургониилму адаб, фарҳангу ҳунар ва ҳар фарди соҳибназару соҳибхирад ӯро сарчашмаи ҳаёт хушбахтии инсон донистаанд ва қудуми модарро баландтар аз биҳишт гузоштаанд. Чунки инсон аз замони тавлид то ба вопасин нафас калимаи модарро ҳеҷгоҳ аз забон дур намесозад. Маҳз бо ин маъност, ки Сарвари давлати мо дар васфи модар ва мақому бузургии ӯ хеле зебо ва гуворо фармудаанд: «Модар азизтарин вуҷуди рӯйи Замин мебошад ва зиндагӣ аз нафаси гарму дилнавози ӯ оғоз мегирад. Мо вуҷуди муқаддаси модарро аз аввалин лаҳзаҳои ҳаёт то дами вопасин фаромӯш намекунем, чун ӯ ҳангоми шодиву нишотва ғаму андуҳи зиндагӣ ҳамеша ҳамроҳи мост».

Модар дар ҳақиқат олиҳаи тасвирнашавандаи олам, сароғози ҳаёт, таскиндиҳандаи рӯҳи инсон ва фараҳбахши қалбҳост. Маҳз модар аст, ки чун деҳқон ба замин тухм кишт менамояд ва ризқу рӯзии инсонҳоро таъмин кунад, дар рӯи Замин ҳаёт меофарад ва инсонро аз сатҳи поёнӣ то баландарин қуллаи муроди инсонӣ мерасонад. Дар ин аснод Шиллер чунин мефармояд: «Ҳар куҷо марде ёфт шуд, ки ба мақомоти баланд расидааст, яқинан зани покдомане ӯро ҳамраҳӣ кардааст».

Новобаста аз синну сол ҳамеша инсон дар назди модар ҳамон тифлест, ки ниёз ба навозишу меҳрубонӣ дорад ва аз нигоҳи модар ҳамон кудаки хурдсолест, ки бо забони ширин ҳарф мезанад. Таърих низ гувоҳ аст, ки даврони «Модаршоҳӣ» вуҷуд дошт ва ин нишондиҳандаи рисолати бузургдошти занону модарон буда, аз қадимтари замон то ба имрӯз арҷгузориву қадрдонии модар ба мо мерос мондааст. Бинобар ин, бузургон дар тамоми давру замон мардумро ба гиромидошти модарон раҳнамун месозанд ва нисбат ба зан – модар осори гаронбаҳо эҷод кардаанд ва инчунин, каломи баландтарину пурарзиштаринро гуфтаанд, ки фишурдаи чанде аз онҳоро ин ҷо мегузорем:

Ҳамин тавр, дар симои модар ва зан суханҳои беназиру гуворо бешумор аст, ки ҳатто васф намудан ин олиҳаи бемислро интиҳо надорад. Мусаллам аст, ки ҳамасола 8-уми март рӯзи модарон ҷашн гирифта мешавад. Мехоҳам дар ин лаҳза ҳамаи модарон ва занонро самимона табрик намда барояшон тансиҳативу умри дароз ва ширинтарин лаҳзаҳои ҳаётро орзумандам.

Идатон муборак модарон ва хоҳарони азизу мушфиқ.

Миршариф Маҷидӣ - Раиси олимони ҷавони Маркази таҳқиқоти технологияҳои инноватсионии АМИТ

Бонувони муҳаққиқи шуъбаи Таърихи фалсафаи Институти фалсафа, сиёсатшиносӣ ва ҳуқуқи ба номи А.Баҳоваддинови АМИТ даҳсолаҳост, ки сарнавишти худро бо олами илму таҳқиқ пайвастаанд ва аз ин пайванд самароти неку арзишманди илмӣба бор омадааст, ки дар осори ин бонувони муборизи майдони илму фарҳанг ва тамаддуни хосси миллати тоҷик инъикос ёфтааст. Дар ҳоли ҳозир дар шуъба шаш нафар (4 доктор ва 2 номзади илм) бонувони муҳаққиқ – Тоҷинисо Муродова, Меҳрӣ Маҳмадова, Муҳиба Маҳмадҷонова, Насиба Содиқӣ, Зарина Диноршоева ва Парвина Сайҷафарова фаъолият доранд ва як бонуи кордон – Боғигул Каримова самараи таҳқиқоти онҳо ва дигар кормандони шуъбаро барои таърихи фалсафаи миллат тасбиту тадвин менамояд. Ногуфта намонад, ки тими бонувони муҳаққиқи шуъбаи Таърихи фалсафа нерумандтарин ва пуркортарин тими бонувон дар Институт ва шояд дар тамоми сохторҳои Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон бошад. Илова бар ин, бояд қайд кард, ки профессор Муҳиба Маҳмадҷонова сарвари бонувони АМИТ буда, ҷавондухтарони муҳаққиқро дар шоҳроҳи таълиму тарбия ва таҳқиқ раҳнамоӣ мекунад.

Тоҷинисо Муродова осори Носири Хусрав ва дигар мутафаккирони Шарқ, Меҳрӣ Маҳмадова фалсафаи ирфонии Ҳофизи Шерозӣ, Муҳиба Маҳмадҷонова фалсафа ва андешаҳои ахлоқии Ҷалолуддини Балхӣ, Насиба Содиқӣ фалсафаи Абдулқодири Бедил, Зарина Диноршоева афкору орои Абунасри Форобӣва Парвина Сайҷафарова андешаҳои фалсафии Азизуддини Насафиро таҳқиқ кардаанд. Лекин таҳқиқоти илмӣ-фалсафии ин муҳаққиқон дар мавзуъҳои мазкур маҳдуд набуда, доираи васеи масоили мубрамро дар бар мегирад. Натиҷаи таҳқиқоти бонувони шуъба аз даврони Ҳукумати Шуравӣ то ҳол мавриди таваҷҷуҳи пажуҳишгарони дохиливу хориҷӣ қарор дорад ва умед аст, ки дар оянда низ чунин бошад.

Бонувони муҳаққиқи шуъбаи Таърихи фалсафа шумори зиёди олимони ҷавонро дар навиштани рисолаҳои илмӣ роҳбарӣ намуда, захираи илмии кишаврро ғанӣмегардонанд. Ҷавондухтарони муҳаққиқро мебояд, ки домани ин пештозони боргоҳи илму фалсафаи тоҷикро муҳкам дошта, дар шоҳроҳе, ки онон ҳамвор кардаанд, қадамҳои устувор бимонанд. Тавсияву маслиҳатҳои бонувони муҳаққиқи шуъба пайваста дастёри муҳаққиқони ҷавон хоҳад буд.

Ҳусну латофати фитрӣ, зебоандомиву барносиратӣ, нуктасанҷиву румузфаҳмӣ, отифату малоҳат хусусият ва хислати якояки бонувони шуъба аст. Орзу дорем, ки тамоми авсофи мазкур дар тинати эшон сиришта ва аз усораи накҳаташ ошнову бегона насибгашта бошанд.

Барои ҳама бонувони Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, хосса муҳаққиқони Институти фалсафа, сиёсатшиносӣ ва ҳуқуқва билахасс парируёну фариштахуёни шуъбаи Таърихи фалсафа «Рӯзи модар» муборак бод! Бигзор тани сиҳат, хотири ҷамъ, дили беғам, умри бобаракати бардавом дар ҳалқаи бузургон, хешу табор, ёру дӯстон, ҳампешаву ҳамандешагон насибатон ва тафаккури созанда барои оянда ҳамнафаси зиндагиятон бошад!

Шамсов М.С. – н.и.ф., мудири шуъбаи Таърихи фалсафаи ИФСҲ АМИТ

Модар – вожае, ки дар вуҷуди худ гармиву рӯшноӣ, садоқату фидокорӣ ва нармиву самимиятро ниҳон дорад. Дар тамоми адабиёт ва фарҳанги мардуми мо модар як рамзи ишқу эътимод аст, ки дар ҳама давру замон бо муносибати беғаразонаи худ фарзандонашро дӯст медорад ва онҳоро дар роҳи зиндагӣ пуштибон мешавад. Шоирону адибон барои васфи ин гавҳараки нодир аз ҳама беҳтарин вожаҳо истифода бурда, шеърҳои хонданиву дилнишин эҷод кардаанд. Ҳар як шеър дар васфи модар мисли ситоишест ба муҳаббат, ки бо забони дил вирди забони шоир мегардад.

Дар кӯчаи ҷон ҳамеша модар боқист,

Дарёи муҳаббаташ чу Кавсар боқист.

Дар гӯиши ошиқона, номи модар,

Шеърест, ки то абад ба дафтар боқист.

Ин мисраъҳо бо тамоми фазилати худ моро ба ёди бузургиву ҷовидонии модар мебаранд. Симои модар дар “кӯчаи ҷон” ҳамеша побарҷост, зеро ӯ бо муҳаббати бепоён, ки мисли дарёи Кавсар сарчашмаи сафову покист, дар қалби фарзандон нуҳуфтааст. Ҳар вақт ки номи модарро бо ишқу муҳаббат ба забон меорем, шеъреро мемонем, ки то абад дар дафтарҳои зебои зиндагӣ сабт мешавад. Ин суханон гувоҳи онанд, ки эҳсоси фарзанд нисбат ба модар ҳеҷ гоҳ фаромӯш намешавад ва баръакс, беш аз пеш мустаҳкамтар мешавад.

Туӣ, модар, беҳ аз дунё бароям,

Ту ҳастӣ беҳтарину бебаҳоям.

Худоям қудрате гар ҳадя созат,

Бароят достоне месароям.

Дар ин шеъри кӯтоҳ, шоир бо садои нолишу муҳаббат эътироф мекунад, ки барои ӯ ҳар чӣ дар дунё вуҷуд дорад, аз модар қиматтар нест. “Ту ҳастӣ беҳтарину бебаҳоям” – ин ҷумла худ баёнгари он аст, ки модар ягона сутуни зиндагии фарзанд аст. Ба ҷойи ҳама чизе, ки дар олам гирифтан мумкин аст, будан ва саломатии модарро беҳтарин дороӣ мешуморад. Ин суханон моро водор месозанд, ки шукронаи модарро кунем ва замоне ки Худо қудратеро ба мо мебахшад, онро бахшида ба қадрдонӣ ва ситоиши модар сарф намоем.

Замину осмони ман туи модар, туи модар.

Ҷаҳони бекарони ман туи модар, туи модар.

Дар ин дунё, ки бераҳмиву бемеҳрист бунёдаш,

Ягона меҳрубони ман туи модар, туи модар.

Ин шеъри пурмуҳтавои устод Лоиқ Шералӣ нишон медиҳад, ки сиришти модар чун замину осмон паҳновар ва беканор аст. Модар ягона шахсе мебошад, ки дар ҷаҳон, гарчи пур аз беадолативу сангдилӣ бошад ҳам, ҳамеша дилсӯз ва ғамхор мемонад. Ба ғайр аз модар, касе нест, ки чунин беғаразона, чунин мусаффо ва таъкимкунандаи зиндагии фарзанд бошад. “Чароғи дудмони ман туӣ, модар…” – гуфторест, ки файзу нури модарро барои хонадони фарзанд тавзеҳ медиҳад: ӯ хонаводаи моро равшан мекунад, умед мебахшад ва гармӣ меорад.

Дар адабиёти тоҷик модар ҳамчун ганҷи бебаҳо, сутуни хонадон ва сарчашмаи меҳрубониву садоқат тасвир мешавад. Ҳамон тавре ки ин шеъру байтҳо нишон медиҳанд, модар ҳамеша ҳамчун рамзи покии рӯҳ ва гармиву муҳаббат эътироф гардидааст. Дуои неки модар қодир аст, ки роҳи фарзандро дар зиндагӣ кушода созад ва қуллаҳои муродро барояш дастрас гардонад.

Арҷгузорӣ ба модар на танҳо дар сухан, балки дар амалҳои мо зоҳир мешавад. Ҳар як нафар бояд азму талош кунад, ки меҳрубонии модарро бо иззату эҳтиром, кумак дар кору зиндагӣ ва муносибати ҳалимона пос дорад. Гӯш кардан ба насиҳатҳои модар, расонидани кӯмак дар баробари ранҷу заҳматҳояш ва дарк кардани мақому манзалати ӯ нишонаи инсондӯстиву фарҳангдорист. Модарро метавон ҳамчун омӯзгори аввалин ва беҳтарин тавсиф кард, ки бидуни ягон таваққӯъи подош, зиндагии худро сарфи таълиму тарбияи фарзанд мекунад.

Дар ниҳоят, рӯйи Замин ҳама рӯз – рӯзи модар аст. Танҳо дар як рӯзи муайян не, балки дар ҳар дам бояд зикри неки ӯро кунем ва шукронаашро ба ҷой орем. Ҳамаи ин шеърҳои зебое, ки шоирон навиштаанд, садои қалби муштараки башариятанд, ки гӯё дар як нидо модарро сутуда мегӯяд: “Сипос, ки ҳастӣ! Сипос, ки зиндагиро бо меҳру ихлос зеб медиҳӣ!”

Ҳар рӯзу ҳар соату ҳар лаҳза, бо ёди даврони кӯдакӣ ва беғубории худ, ёди навозишҳои гарм ва лабхандону дуои модар, фикр кунем, ки чӣ тавр метавонад фарзанд модарро шод гардонад. Зеро ин тифоқ ва меҳрубонӣ, ки аз кӯдакии мо шурӯъ мешавад, то охири умр поянда мемонад. Дар ин умри кӯтоҳ ҳама чизро метавон фаромӯш кард, аммо номи модар ҳамеша дар қалбҳо ҷовид аст.

Дар кӯчаи ҷон ҳамеша модар боқист,

Дарёи муҳаббаташ чу Кавсар боқист.

Хулоса, модарон дар фарҳангу адабиёти мо ҳамчун манбаи муҳаббат ва меҳр ҳамеша ҷойгоҳи баланд доранд. Ягон гавҳараки дигар дар дунё нест, ки мисли модар доимо фидокорона дар хизмати фарзанд бошад. Ҳар нафаре, ки бо дили пок ва чашми биёфаридгорона ба симои модар менигарад, мақому мартабаи ӯро ба таври шоиста эътироф мекунад. Аз ин рӯ, биёед дар «Рӯзи модар» (8 март) ва ҳар рӯзи дигар, садоқат ва муҳаббати худро нисбат ба модарон бо сухану амалҳои нек нишон диҳем. Ба онҳо бирасонем, ки ҳузурашон дар зиндагии мо чӣ андоза муҳим аст ва барои ҳаёти саршор аз меҳру сафо бо сад дилу ҷон ташаккур кунем.

Холов Холмаҳмад Исроилович - н.и.т., ходими пешбари озмоишгоҳи “Ғанигардонии маъданҳо”-и Институти кимиёи ба номи В.И. Никитини АМИТ

Як дами ҷон костани модарон,

Беҳ зи ҳама муъҷизи пайғамбарон.

Як нигаҳи шуълавари модарон,

Беҳ зи ҳама анҷумани ахтарон

Модар калимаест, ки баробари ба забон овардан тамоми вуҷудро эҳсоси қувваю матонати нотамом фаро мегирад. Барои оромиши оила ва хушбахтии фарзандони хеш ба ҳама кор қодир мегардад. Маҳз барои ҳамин метавон модарҳоро “қаҳрамонони бесадо” гӯянд. Чунки муҳаббати беканоре нисбати фарзанди худ дорад. Пас мебояд тавон гуфт, ки ҷои модарро ҳеҷ кас ва ё неъмате гирифта наметавонад. Модар бо бузургияш метавонад ҷои шахсонеро пурра намояд, ки ҳатто ин ҷуръатро ҳеҷ кас карда наметавонад. Дар баробари тавлиду парасторӣ намудан, беҳтарин дӯст, мураббӣ, ҳамроҳ ва ҳимоятгар мебошад. Дар ҳаёти ҳар яки мо нақши муборизеро дорост.

Модар дар баробари нигоҳубини фарзанд, қонуну қоидаҳои ҳаёт ва арзишҳои иҷтимоӣ шинос мекунад. Модар бо ҳама ҳусни худ, меҳрубонӣ ва фаҳмиш ба фарзанд кӯмак мекунад, то ки ӯ инсони воқиф ва бомаърифат шавад.

Бо вуҷуди муҳабати зиёд ҳатто дар вазъияти душворӣ дар паҳлӯи фарзанд истода кумаки хешро дареғ намедорад. Ҳатто нисбати хеш беэҳтиромии фарзандро дида қодир аст, ки иштибоҳи онро бахшад.

Эҳтироми модар ва қадрдонӣ ба ӯ яке аз арзишҳои асосии ҳаёти инсонӣ аст. Ҳар як фарзанд бояд дарк кунад, ки модар ҳамеша барои ӯ қиматарин ганҷ аст ва бояд ба ӯ эҳтиром гузорад. Эҳтироми модар на танҳо бо сухан, балки бо амалҳо низ ифода кардан лозим аст.

Аз ин рӯ мо фарзандон бояд ба қадри модар бирасем. Ӯро дӯст дорем, меҳрубон бошем. Зеро ки дунё бе меҳру муҳаббати модар, бе ҳастии модар ҳеҷ аст. Бузургон дар васфи модар шеърҳои зиёде гуфтаанд ва сарояндагон онҳоро ба оҳанг дароварда месароянданду месароянд. Ҳар як нафари мо бояд ба қадри модар бирасем ва хушбахт созем. То ҳастем барояш хидмат кунем ва кӯшиш кунем, ки модар аз мо розӣ бошад. Ҳеҷ гоҳ меҳри модар аз фарзанд кам намешавад. Ҳастии модар барои ҳар як шахс бахти бузургест, домони модар биҳишти воқеии ҳар як инсон аст. Аз ҳама шахси бахшоянда, дуогӯ, меҳрубон, мушфиқ ғамхор, дӯстдорандаи фарзанд танҳо модар аст. Мо фарзандон чӣ қадаре ки хизмати модаро кунем якшаба зиндадориашро баргардонда наметавонем. Метавонем мисраҳои шеърӣ аз ашъори шоирон мисол оварем.

Бо ҳамон дасте, ки шабҳои дароз,

Чашми шаҳло карда во аз хоби ноз.

Аллагӯён тифлро хобондаӣ,

То саҳар гоҳворааш ҷунбондаӣ.

Бо ҳамон дасте, ки ширам додаӣ,

Сӯям оғӯшат калон бикшодаӣ.

Бо ҳамон дасте, ки шодам борҳо,

Пок кардӣ ашки чашмони маро.

Модар барои фарзанд, ҳаёт, меҳрубонӣ, ҳимоя ва оромӣ аст. Муҳаббати модар бениҳоят зиёд мебошад, ки ҳеч чиз ҷои онро гирифта наметавонад. Ҳар як фарзанд бояд қадри модарашро бидонад ва ба ӯ эҳтиром ва муҳаббат нишон диҳад, зеро модар бузургтарин арзиши ҳаёти ҳар як инсон аст.

Шодихуҷа Комилов Достонҷон Раҳмонов ходимонии илмии Институти математикаи ба номи Абдуҳамид Ҷӯраеви АМИТ

Модар азизтарин вуҷуди рӯи замин мебошад ва зиндагӣ аз нафаси гарму дилнавози ӯ оғоз мегирад. Зан – модар сарчашмаи меҳру вафо, олиҳаи зебоӣ, рамзи ишқи ҷовидонӣ, нахустин мураббӣ ва муаллими фарзанд мебошад. Зеро тору пуди модарон аз риштаи меҳру садоқат бофта шудааст.

Эмомалӣ Раҳмон

Хоки пояш сурмаи чашми сар аст,

Дар ризояш Ҷаннате пеши дар аст.

Баҳри ҳурмат лоиқи мо кист, кист?

Модар асту Модар асту Модар аст

Модар воқеан нахуст устоди башарият аст ва фарзанд каломи аввалинро аз ӯ меомӯзад. Модар барои фарзандон таълимоти зиндагиро ба таври амиқ ва маънавӣ медиҳад. Ӯ на танҳо бо суханони хуб балки бо рафтори худ намунаи дурандешӣ, меҳрубонӣ ва инсонгарӣ мешавад. Модар кушиш мекунад,ки фарзандонро ба қадри инсон будан, бо одамон хуш рафтор кардан ва фарҳанги эҳтиром доштанро омузонад. Ҳар модаре, ки соҳиби саводу дониш аст, фарзанди ӯ ҳам босаводу хушахлоқ ба воя мерасад. Ҳатто сатҳи забондонии фарзанд аз сатҳи забондонии модар вобаста аст, зеро халқ беҳуда нагуфтааст, ки «Нотиқ он кас шуд, ки аз модар шунид».

Муҳаббати модар ба меҳрубонии баланд, ғамхорӣ ва рафтори наздик ба даст меояд, ки барои фарзандон аҳамияти муҳим дорад. Бо муҳаббати модар фарзанд эҳсоси амният, ҳимоя ва дилсӯзӣ мекунад, Ҳатто дар руӯзҳое,ки тамоми ҷаҳон бар зидди фарзанд меистад, модар ҳамчун пуштибони асосии ӯ бо тамомии муҳаббат ва дусти ҳозир аст.

Зан - Модар, дар фарҳанги тоҷикон ва дар бисёр фарҳангҳои дигар, шахсияти муҳими иҷтимоӣ ва оилавӣ мебошад. Модар на танҳо дар тарбияи фарзандон, балки дар нигоҳубини оила ва нигоҳ доштани арзишҳои фарҳангӣ нақши муҳим дорад.

Модарон бо меҳру муҳаббати беандозаи худ фарзандонро тарбия мекунанд, онҳоро ба зиндагии мустақил омода мекунанд ва дар ҳама ҳолатҳо дастгирии онҳо мебошанд. Модарон дар ҷомеа низ нақши муҳим доранд, зеро онҳо метавонанд ҳамчун намунаи хуби хислатҳои инсонӣ, меҳрубонӣ, ва масъулиятшиносӣ хизмат кунанд.

Беҳуда нест, ки бузургони олам дар назди қадру манзалати зан - модар сари таъзим фуруд оварда, эътироф кардаанд, ки ӯ воқеан бо як даст гаҳвора ва бо дасти дигар сайёраро меҷунбонад. Дар ҳақиқат, мақому мартабаи зан дар ҷомеае, ки худро пешрафтаву мутамаддин мешуморад, басо арзанда ва баланд аст.

Модари ҳар инсон бо муҳаббати беандоза ва бепоён ба фарзандон муносибат мекунад. Ин муҳаббат на танҳо дар лаҳзаҳои хушбахтӣ, балки дар лаҳзаҳои душворӣ ва мушкилот низ эҳсос мешавад. Модарон барои фарзандон тамоми кӯшиш ва имкониятҳоро истифода мебаранд, то онҳоро ба зиндагии беҳтар ва муваффақият расонанд.

Модарон барои фарзандон худи худро фидо мекунанд. Вай дар тамоми мароҳили зиндагӣ, аз давраи кӯдакӣ то калонсолӣ, ҳамеша дар паҳлӯи фарзандон боэътимод ва дастгир қарор дорад. Фидокорӣ ва сарсупурдӣ, ки модар дар баробари фарзандон нишон медиҳад, намунаи беҳтарин барои омӯзиши арзишҳои инсонӣ мебошад.

Тарбия ва таълим дар оила бо модар оғоз мешавад. Вай аввалин шахсест, ки фарзандонро бо арзишҳои ахлоқӣ, фарҳангӣ ва иҷтимоӣ шинос мекунад.

Модарон на танҳо дар оила, балки дар ҷомеа низ нақши муҳими худро доранд. Вайҳо метавонанд ҳамчун роҳбарон, омӯзгорон ва фаъолони иҷтимоӣ кор кунанд, ки бо кӯмак ва дастгирии онҳо, ҷомеа рушд мекунад. Модарон бо меҳнат ва фидокорӣ, дар рушди иқтисодӣ ва иҷтимоии ҷомеа саҳми арзишманд мегузоранд.

Модар ин на танҳо шахсияти муҳими оила, балки рамзи муҳаббат, фидокорӣ ва масъулиятпазирӣ мебошад. Вай бо меҳнат, сабр ва муҳаббат, фарзандонро ба зиндагии муваффақ ва хушбахт роҳнамоӣ мекунад. Модарон дар ҳаёти ҳар инсон нақши муҳим доранд ва мо бояд онҳоро қадр кунем ва муҳаббати онҳоро эҳсос намоем.

Заҳматҳои беназири модар дар ҳаққи фарзанд, инчунин ба хотири ободиву оромии кишвар моро водор месозад, ки қадру қиммат ва ҳурмату эҳтироми ӯро ҳамеша ба ҷо орем ва барои ӯ шароити мусоиде омода кунем, ки дар баробари фаъолияти созандааш фарзандони сомилу соҳибмаърифатро тарбия намояд. Мақому манзалати модар, заҳмату шабзиндадориҳои ӯ ва рафтори неку пурмуҳаббаташ нисбат ба наслҳои башариат боис гардид, ки модарро ҳамчун бузургтарин ва муқаддастарин инсон ҳамеша дӯст дорем ва азиз шуморем.

Мақому манзалати модар дар ҷомеаи мутамаддини мо ҳамеша болост ва дар ин маврид ғамхориҳои рӯзафзуни давлату Ҳукумат таваҷҷуҳи Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ, Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон нисбати занону модарон баланд бардоштани мавқеи зан дар ҷомеа диққати хоса медиҳад.

Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар давоми солҳои охир як қатор санадҳои меъёрӣ-ҳуқуқиро ба тасвиб расонид, ки ҳамаи онҳо пеш аз ҳама барои таъмини зиндагии осуда ва баланд бардоштани мақому манзалати зан-модар дар ҷомеа мебошад.

Хулоса муҳаббати модар бузургтарин ва безаволтарин муҳаббат аст,ки дар тамоми ҳаёт фарзандро ҳимоя ва роҳнамои мекунуд. Муҳабати модар абадист...

Идатон муборак бошад модарони меҳрубону ғамхори мо!!!

Содиқова Зарангез Абдувалиевна Раиси Шурои олимони ҷавони Институти фалсафа, сиёсатшиносӣ ва ҳуқуқи ба номи А. Баҳоваддинови АМИТ

Таърихи башарият пур аз ҳаводиси гуногуни таърихию иҷтимоӣ буда, варақгардонии таърих, ки китоби зиндагиномаи кулли башарият маҳсуб мешавад, дар умқи худ аз нақши муборизи зан ба ҳайси як узви ҷомеа барои ҳифзу дифои Ватан, бунёдгузорию устуворгардонии пояҳои давлатдорӣ дарак медиҳад. Ин далолати он аст, ки занон дар масири таърих мақому манзалати хосаеро соҳиб буданд ва ҳамеша дар радифи мардон бо дасту бозуи худ, бо ақлу фаросат ва ҷасоратмандӣ ҳимоятгари халқу Ватан буданд.

Асосгузори сулҳу Ваҳдати миллӣ, Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тољикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон мақоми занро дар ҳама давру замон бузург арзёбӣ намуда, занро «тавлидгару мураббии инсон ва устоди беназири фарзанд» баҳогузорӣ намудаанд. Таъкиди дигари Пешвои миллат ин аст: «Нахуст мактаби инсон - мактаби модар мебошад, ки ҳамаи мо таҳти парасторӣ ва навозиши ӯ ба камол расида, сабақи одамият омӯхтаем».

Рушди ҷомеа дар ҳама замонҳо ба фаъолмандии занон ва нерую тавони муборизи онҳо вобастагии қавӣ дорад. «Аз дараҷаи саводнокию фарҳангнокии занон ин ё он ҷомеаро баҳо медиҳанд», таъкид мекунанд Пешвои муаззами миллат.

Воқеан, мақоми зан шариф ва барҷаста мебошад. Зан мураббӣ ва оғӯши он мактаби бузурги камолоти насли одамист. Занонро гар зи дониш зеваре ҳаст,

Умеди рӯзгори беҳтаре ҳаст.

Агарчи аз занон пайғамбаре нест,

Ҳама пайғамбаронро модаре ҳаст.

Аз ин рӯ барҳақ ҳар як оила, қавму миллат ва дар маҷмўъ ҷомеаи инсонї бо зани фарҳангдӯст, боназокат, боиффат, донишманд, худшиносу ватандӯст ва ҳунарманду кадбону ифтихор дорад.

Нуфузу мартабаи зан хоса дар даврони Истиқлолият хеле баланд гашт. Давлату Ҳукумати Тољикистон нисбат ба зан пайваста ғамхориҳо зоҳир менамояд ва барои ҳифзи ҳуқуқи занон як зумра қонунҳо, дастуру супоришҳо ба тавсиб расонидааст.

Сиёсати Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар масъалаи озодию баробарҳуқуқии зану мард, истифодаи нерӯи зеҳнии онҳо дар бунёди давлати миллӣ аз нахустин рӯзҳои соҳибистиқлолӣ мушаххас гардида, ба намояндагони ҳарду ҷинс имконияти озодонаи инкишоф додани қобилияту тавоноиро ба вуҷуд оварда, маҳорату малакаҳояшонро дар раванди сиёсӣ, иқтисодӣ, иҷтимоӣ ва фарҳангии давлат истифода мебарад.

Қонунҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи кафолатҳои давлатии баробарҳуқуқии мардону занон ва имкониятҳои баробарии амалигардонии онҳо», «Дар бораи тадбирҳои баланд бардоштани мақоми зан дар ҷомеа», «Дар бораи масъулияти падару модар дар таълиму тарбияи фарзанд», «Дар бораи пешгирии зӯроварӣ дар оила» ва қарорҳои Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи ба низом даровардани қабули духтарон ба мактабҳои олии Ҷумҳурии Тоҷикистон тибқи квотаи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон», «Дар бораи Барномаи давлатии «Тарбия, интихоб ва ҷобаҷогузории кадрҳои роҳбарикунандаи Ҷумҳурии Тоҷикистон аз ҳисоби занону духтарони лаёқатманд барои солҳои 2007-2018», «Дар бораи Стратегияи миллии фаъолгардонии нақши занон дар Ҷумҳурии Тоҷикистон барои солҳои 2011-2020» муҳимтарин ҳуҷҷатҳое маҳсуб мешавад, ки ба пешрафти ҳаёти занон ва боз ҳам қавӣ гардонидани нақши занон дар ҷомеа мусоидат менамоянд.

Истиқлолияти давлатӣ баҳри тақвияти мавқеи занон дар ҷомеа имконияти васеътареро фароҳам овард, ки тавассути он зани тоҷик тавонист неруи созандаи худро баҳри ободию пешравии кишвари худ сарф намуда, дар ҳама ҷабҳаҳои ватансозӣ дар баробари мардон содиқона ширкат варзад.

Тибқи маълумоти оморӣ занон 49,3 фоизи аҳолии кишварро ташкил медиҳанд. Имрӯз дар кишвар соҳае нест, ки занону бонувони тоҷик дар он фаъолияти пурсамар надошта бошанд.

Бояд қайд кард, ки рӯз ба рӯз шумораи занон дар мансаб ва вазифаҳоиҳои давлатӣ рӯ ба афзоиш аст. Ин аз баробарии зану мард дар ҷомеа шаҳодат медиҳад. Имрўзњо дар сохторҳои давлатӣ, вазорату идораҳо, корхонаю муассисаҳо шумораи занон зиёд гардида, дар вазифаҳои гуногун пурмањсул меҳнат карда истодаанд. Маълумотњо нишон медианд, ки дар соҳаҳои кишоварзӣ, тандурустӣ, илму фарҳанг, маориф, соҳаи хизматрасонии ахборотию ҳисоббарорӣ зиёда аз нисфи кормандонро занон ташкил мекунанд.

Ҳоло қариб 71 фоизи кормандони соҳаи тандурустӣ, беш аз 73 фоизи кормандони соҳаи маориф, 27 фоизи кормандони илм, фарҳанг 47, бонкдорӣ 39, алоқа 25, аз ҷумла дар соҳаи хизматрасонии иттилоотӣ қариб 40 фоиз ва зиёда аз 23 фоизи онҳое, ки дар соҳаи кишоварзӣ фаъолият доранд, занону бонувон мебошанд”.

Занону бонувонро зарур аст, ки аз ин имкониятҳои муҳайёнамудаи давлату ҳукумат дар самти сиёсӣ, иқтисодӣ, иҷтимоию фарҳангӣ ва таҳкими мавқеи занон дар ҷомеа, ташаккул ва рушди ниҳоди сарварии занон ва фаъолгардонии ин табақаи ҷомеа дар рушди сиёсати давлатдориро самаранок истифода намоянд, зеро ин нерӯи бузурги иҷтимоӣ, қодир аст ба рушд ва ё пешрафти тамоми соҳаҳои ҳаёти ҷамъиятӣ таъсири назаррас дошта бошад.

Сафарова Бону Қурбоновна - ходими хурди илмии шуъбаи фалсафаи иҷтимоии Институти фалсафа, сиёсатшиносӣ ва ҳуқуқи ба номи А.Баҳоваддинови АМИТ

Модар – мураббии нахустин ва тарбиятгари асосии фарзанд аст. Нақши модар дар ташаккули шахсияти кӯдак ва таълиму тарбияи ӯ бениҳоят муҳим мебошад. Дар фарҳанги мардуми форсу тоҷик модар ҳамчун рамзи меҳру муҳаббат ва маърифат дониста мешавад. Нақши модар дар тарбияи фарзанд бо истифода аз андешаҳои олимони форсу тоҷик ва суханрониҳои муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон назар меафканем.

Модар – тарбиятгари нахустин. Модар аввалин шахсест, ки кӯдак бо ӯ тамос мегирад ва аз ӯ таълим мегирад. Олимони форсу тоҷик, аз ҷумла Ибни Сино, Абӯрайҳони Берунӣ ва Насириддини Тӯсӣ дар осори худ аҳамияти тарбияи кӯдакро дар муҳити оилавӣ таъкид намудаанд. Тибқи андешаҳои ин донишмандон, кӯдак хислатҳои ахлоқӣ ва маърифатиро пеш аз ҳама аз модар меомӯзад.

Нақши модар дар таҳсил ва маърифатнокии фарзанд. Модар на танҳо тарбиятгар, балки роҳнамои асосӣ дар ҷодаи таҳсил ва маърифатнокии фарзанд мебошад. Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ-Пешвои миллат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон, дар суханрониҳои худ пайваста ба нақши зан ва модар дар ҷомеа таъкид менамоянд, ки «занон, бахусус модарон, бояд бо илму дониш мусаллаҳ бошанд, зеро ояндаи миллат аз онҳо вобаста аст». Ин андеша собит месозад, ки модар барои рушди зеҳнӣ ва илмии фарзанд нақши калидӣ дорад.

Модар ва тарбияи ахлоқии фарзанд. Модар дар ташаккули арзишҳои ахлоқӣ ва инсонии фарзанд нақши бориз дорад. Мутафаккирони маъруфи форсу тоҷик, ба мисли Саъдӣ ва Ҷалолиддини Балхӣ(Румӣ), дар осори худ модарро ҳамчун роҳнамои асосии инсон ба сӯи ахлоқи нек ва одоб мешумориданд. Модар бо меҳрубонӣ, сабр ва хиради худ ба фарзанд роҳнамо аст.

Арзишҳои миллӣ ва фарҳангӣ дар тарбияи фарзанд.Модар инчунин масъулияти шиносонидани фарзанд бо фарҳанг, таърих ва арзишҳои миллиро дорад. Президенти кишвар дар чандин суханрониҳои худ таъкид менамояд, ки эҳтиром ба арзишҳои миллӣ бояд аз оила оғоз шавад ва модарон дар ин раванд нақши муҳим доранд.

Дар охир метавон қайд намуд, ки модар на танҳо муҳаббат ва ғамхорӣ мебахшад, балки поягузори шахсият ва маърифатнокии фарзанд мебошад. Бинобар ин, нақши модар дар таълиму тарбияи фарзандро набояд нодида гирифт. Ҳар як модар бо дониш, сабру таҳаммул ва меҳрубонӣ метавонад ҷомеаи солимро тарбия кунад.

Ходими илмии ШФКА Институти астрофизикаи АМИТ Сафаров С.Н.

Яке аз нуктаҳое, ки Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти кишвар муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар Паём ба Маҷлиси Олӣ қайд намуданд, ин баланд бардоштани мавқеи занон дар ҷомеа маҳсуб меёбад, ки пайгирии ин масъала боиси сарфарозии мо – бонувон аст.

Имрӯз рушди тамоми соҳаро бидуни ширкати занону духтарону занон тасаввур кардан номумкин аст. Албатта, бо дастгириву ҳидояти Пешвои муаззами миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон занону духтарон дар ҷомеа мақоми назаррасе пайдо намудаанду бо ифтихор фаъолият мекунанд. Боиси сарбаландиву сарфарозист, ки Сарвари маҳбуби давлат меҳнати мо – бонувонро қадр карда, ба қобилияту истеъдод ва садоқату ҷасорати ҳар як нафари мо бовари дорад.

Бояд зикр намоем, ки ҳамасола 11-уми феврал бо қарори Ассамблеяи генералии Созмони Милали Муттаҳид Рӯзи байналмилалии бонувону духтарон дар соҳаи илм эълон гардидааст. Он барои бартараф кардани монеаҳо ва кумак расондан ба занон, баробарҳуқуқии гендерӣ, эътироф ва саҳми бонувон дар рушди илм таъсис ёфт.

Дар замони соҳибистиқлолӣ бонувони кишвар, дар баробари мардон, бо ҳисси волои ватандӯстона, дар соҳаҳои мухталифи ҳаёти ҷомеа ва давлат фаъолият карда, бо ташаббусҳои созандаву бунёдкории хеш дар ободии Тоҷикистони азизамон саҳм мегузоранд.

Зан-модар офаранда ва тарбиятгари аҳли башар аст. Набзи зиндагии башар дар тамоми тӯли таърихи инсоният бо набзи зан-модар ҳамсадо, ҳамнаво ва ҳамоҳанг мебошад. Бузургони олам дар назди қадру манзалати зан-модар сари таъзим фуруд оварда, эътироф карданд, ки ӯ воқеан бо як даст гаҳвора ва бо дасти дигар сайёраро меҷунбонад. Аз ин рӯ, сарвари дурандеши мо таъкид менамоянд, ки бояд ҳамеша ва доимо нисбат ба модарону бонувон ғамхору меҳрубон бошем.

Имрӯзҳо занону мардон дар ҷомеаи мо баробарҳуқуқанд, аммо масъулияти занони тоҷик нисбати мардон бештару пештар аст. Зани тоҷик қабл аз оне ки ба илм сарукор гирад, пеш аз ҳама, ӯро месазад, то вазифаи ҷонии худ – тарбияи дурусти фарзандонро иҷро намояд. Занони мо кӯшиш мекунанд, ки аз мардон қафо набошанду дар ҷодаи илму маърифат пайроҳа меҷӯянд, гарчанде ин ҳама масъулияти бузургро тақозо менамояд.

Ниҳоятан метавон зикр намуд, ки дар замони имрӯз масъалаи фаъолияти занон дар идораи давлатӣ яке аз масъалаҳои муҳим ба шумор рафта, онҳо на ҳамчун корманди соҳа, балки ҳамчун шахсиятҳои бомуввафақ дар ҷомеа ҳам аз ҷониби Роҳбари давлат ва ҳам аз ҷониби созмонҳои байналмилалию минтақавӣ эътироф гардидаанд.Масъулияти зиёди зани тоҷикро Пешвои маҳбубамон ба инобат гирифта, нисбат ба занону бонувон пайваста ғамхориҳо зоҳир менамоянд. Ин гуфтаҳо худ гувоҳи он аст, ки мавқеи занону бонувон дар системаи фаъолияти давлату давлатдорӣ сол ба сол устувортар мегардад.

Мо – бонувони замони истиқлол, шукр аз он мекунем, ки имрӯзҳо даҳҳо санадҳои меъёрии ҳуқуқӣ дар самти баланд бардоштани мақоми зан дар ҷомеа ба инобат гирифта шудааст, иҷрои он таҳти назорати Пешвои миллатамон мебошад.

Салимова Соро Шералиевна - ходими илмии озмоишгоҳи “Фармокология”-и Институти кимиёи ба номи В.И. Никитини АМИТ

Халикова Саодат - раиси Шурои занони Институти кимиёи ба номи В.И. Никитини АМИТ