Навруз (Ноуруз) — один из древнейших и самых значимых праздников в Таджикистане. Он символизирует приход весны и обновление природы. Этот праздник отмечается 21 марта, в день весеннего равноденствия, когда день становится равным ночи. В «Наврузнаме» Омара Хайяма происхождение праздника связывается с эпохой пешдадидов, а в «Шахнаме» Фирдоуси — с легендарным царем Джамшедом.
Происхождение Навруза
История Навруза насчитывает более 3000 лет и уходит корнями в зороастрийскую традицию, распространенную в древней Персии и Средней Азии. Название «Навруз» с персидского языка переводится как «новый день». Этот праздник связан с учением пророка Заратустры, который подчеркивал важность света, добра и мудрости.
Во времена Ахеменидской, Сасанидской и Саманидской династий Навруз был государственным праздником. В Средние века его традиции сохранились, несмотря на исламизацию региона. В советский период Навруз был запрещен как «религиозный пережиток», но народ продолжал его отмечать неофициально. После распада СССР и обретения независимости Таджикистан вновь объявил Навруз официальным праздником.
Навруз в Таджикистане сегодня
В Таджикистане Навруз является национальным праздником и отмечается несколько дней. В 2010 году ЮНЕСКО включило Навруз в список нематериального культурного наследия человечества.
Главные традиции празднования включают:
· Подготовка к празднику – за несколько дней до Навруза люди убирают дома, готовят праздничные блюда, покупают новые одежды.
· Приготовление национальных блюд – главным блюдом Навруза является сумалак, приготовленный из пророщенной пшеницы. Также готовят плов, халву, суп гандумкуча (дангича) из очищенной полузрелой пшеницы с обязательным добавлением гороха и фасоли, небольшого количества муки, ног и внутренностей животных (каллапоча) и другие традиционные блюда.
· Символика семи вещей – в доме на праздничный стол ставят семь предметов или блюд, названия которых начинаются с буквы «С» (например, сабза – зелень, сир – чеснок, сирко – уксус).
· Национальные игры и обряды – во время праздника проводятся спортивные соревнования, такие как борьба «гуштингири», конные скачки, соревнования по козлодранию (бузкаши), народные песни и танцы.
· Посещение родных и соседей – во время Навруза принято ходить друг к другу в гости, и желать друг другу счастья и благополучия.
Навруз в Таджикистане – это не просто смена времен года, а праздник, который объединяет людей, сохраняя древние традиции и культурное наследие народа.
Наимов Алишер – старший научный сотрудник лаборатория молекулярной биологии и биотехнологии растений ИБФиГР НАНТ.
НАҚШИ СИСТЕМАИ ИНТЕГРАТСИОНӢ ДАР ТАЪМИНИ АМНИЯТИ ОЗУҚАВОРӢ ВА ПЕШГИРИИ БЕМОРИҲОИ ТРАНСМИССИВИИ ОДАМУ ҲАЙВОНОТ
Имрӯз (21.06.2024) бо ташаббуси Институти зоология ва паризатологияи Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон Конференсияи илмӣ – амалӣ дар мавзуи “Нақши системаи интегратсионӣ дар таъмини амнияти озуқаворӣ ва пешгирии бемориҳои трансмиссивии одаму ҳайвонот” бахшида ба 140 – солагии академик Е. Н. Павловский ва 110 – солагии академик М.Н. Нарзиқулов баргузор гардид.
Барои поси хотир ва ёдовари аз бузургон аҳли олимони соҳа ва дар умум ташкилкунандагони конфронс нимаи аввали рӯз ба саҳни Институти химияи АМИТ ташриф оварда, дар назди нимпайкараи Е. Н. Павловский маросими гулгузориро анҷом дода, ҳамзамон бо меҳмонони ташрифоварда дар назди ин нимпайкара акси хотиравӣ гирифтанд.
Дар идомаи конфронс дар маҷлисгоҳи Институти зоология ва паризатологияи Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон бо сухани ифтитоҳии ноиби президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон Мирзораҳимзода Акобир ҳусни оғоз бахшида шад. Тибқи барнома олимону кормандони институ ва марказҳои Хуҷанду Хатлон мутобиқ ба мавзуҳои муайяншудаи конфронс баромадҳо намуда, ба иштирокдорон маълумотҳои мукаммал муайян доданд.
Шурӯъ аз аввали соли ҷорӣ дар асоси дастуру супоришҳои президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, узви вобастаи АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт барои баланд бардоштани савияи дониши сиёсии ҳаводорони академия пайваста хонишҳои сиёсӣ бо иштироки академикон, профессорон ва умуман олимони соҳибмактаб, ки таҷрибаи бойи илмиву сиёсӣ ва зиндагӣ доранд, хонишҳои сиёсӣ бо ҷалби магистрантон, аспирантон, докторантони PhD ва кормандони АМИТ баргузор карда мешавад.
Имрӯз (21.06.2024) бо иштироки сершумори ҳаводорони ин хониш дар Маркази “Пажуҳиши афкори илмӣ ва сиёсии Пешвои миллат” – и Раёсати Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон хониши сиёсии навбатӣ бо баромади узви вобастаи АМИТ, доктори илмҳои фалсафа Маҳмадалӣ Музафарӣ ва Мирзоев Ғаффор доктори илмҳои фалсафа ҳамзамон мудири кафедраи фалсафаи Раёсати Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, Неъматов Акмал доктори илмҳои ҳуқуқшиносӣ, муовини саркотиби илмии АМИТ дар мавзуи “Шуури сиёсӣ ҳамчун шакли шуури ҷамъиятӣ” баргузор карда шуд.
Зимни баромад доктори илмҳои фалсафа, узви вобастаи АМИТ Маҳмадалӣ Музаффарӣ муҳтавои асосии мавзуро ба иштирокчиён фаҳмонида, роҳҳои мантиқан фикр кардану ба умқи масъала сарфаҳм рафтанро дар шуури онҳо ҷо намуда, ба саволҳои онҳо ҷавобҳои қонеъкунанда гардониданд. Ҳамзамон дигар устодон ба саволҳои иштирокдорон ҷавобҳои қонеъкунанда гардониданд.
21 июни соли равон дар Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон бо иштироки олимони муассисаҳои илмии Тоҷикистону Чин семинари байналмилалӣ таҳти унвони “Тоҷикистон ва Чин – шарикони ҳамаҷонибаи стратегӣ” баргузор гардид. Пеш аз оғози конфронс меҳмонон аз намоишгоҳи дастнависҳои хаттии Маркази мероси хаттии назди Раёсати Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон дидан намуда, таъаасуроти хешро доир ба фарҳангу осори шоирону мутафаккирони барҷастаи тоҷик иброз намуданд.
Ба кори конфронс директори Маркази илмӣ-таҳқиқотии экология ва муҳити зисти Осиёи Марказӣ узви вобастаи АМИТ Саидов Абдусаттор ҳусни оғоз бахишда, доир ба моҳияти баргузории конфронси мазкур андешаҳои худро баён доштанд.
Дар идома президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, узви вобастаи АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт суханронӣ намуда, зикр дошт, ки дар асосои созишномаҳои шарикии стратегӣ байни Тоҷикистону Чин бо фароҳам овардани дӯстиву бародарии роҳбарони ду кишвар ҳамкориҳои мо дар самтҳои гуногун ба роҳ монда шудаанд.
Ҳамин аст, ки таҳкими муносибатҳои дуҷонибаи мутақобилан судманд, ки ба анъанаҳои чандинсолаи дӯстии мустаҳкам, эҳтиром ва дастгирии ҳамдигар асос ёфтааст мо бояд ин муносибатҳои дӯстонаро густариш дода, дар соҳаи илмҳои гуманитарӣ натиҷаҳои назаррасро ба даст орем.
Дар ҷараёни конфронс ноиби президенти Академияи илмҳои ҷамъиятии Хитой Чжен Чжан Мин дар суханронии хеш ба роҳбарияти академия барои баргузори намудани чунин конфронси сатҳи байналмилалӣ изҳори сипос намуд. Таъкид дошт, мо дар ҳама ҳолат омода ҳастем, ки ҳамкориҳои илмии худро бо муассисаҳои илмии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар низоми сифтан нав ва дар доираи созишномаҳои имзогардида ба роҳ монда, дар соҳаи илмҳои гуманитарӣ таҳқиқотҳои илмиро тақвият бахшидан лозим аст.
21 июни соли равон президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, узви вобастаи АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт бо ноиби президенти Академияи илмҳои ҷаъмиятии Хитой Чжен Чжан Мин мулоқот доир намуд.
Дар мулоқот президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, узви вобастаи АМИТ, Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт меҳмонони олиқадрро бо хушнудӣ истиқбол намуда, дар робита ба ҳамкориҳои илмии дуҷониба ва самтҳои афзалиятноки фаъолияти илмии Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон маълумоти муфассал дод.
Зикр шуд, ки пеш аз ҳама мехостам барои боздиди Шумо ба Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон ва нияти таҳкими муносибатҳои дуҷонибаи мутақобилан судманд, ки ба анъанаҳои чандинсолаи дӯстии мустаҳкам, эҳтиром ва дастгирии ҳамдигар асос ёфтааст, изҳори сипос намоям. Мулоқоти имрӯза ба низом даровардани муносибатҳои мост ва заминаи иловагии равобити дуҷонибаи мо дар соҳаи илму техника хоҳад шуд.
Таъкид шуд, ки соли гузашта бо кумаки ҳамкорони чинии мо аз Пажӯҳишгоҳи Русия, Аврупои Шарқӣ ва Осиёи Марказӣ (хусусан хонум Ҷан Нин) китоби «Тоҷикон»-и Бобоҷон Ғафуров ба забони чинӣ тарҷума шуд. Китоби мазкур дар натиҷаи кори муштараки академияҳои мо ва туҳфа ба роҳбарияти Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Парлумони Ҷумҳурии Тоҷикистон пешкаш гардид.
Дар ҷараёни мулоқот президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт изҳор дошт, ки чунин нишастҳо дар оянда низ як минбари хубе барои таҳия ва мувофиқа кардани равишҳои муштарак барои бунёд ва таҳкими ҳамкорӣ ва ҳифзи манфиатҳои кишварҳои мо хоҳанд буд. Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон омода аст ҳамкориҳоро дар соҳаи илмҳои гуманитарӣ дар мувоффиқа бо созишномаҳои муштарак тақвият бахшад.
Дар идома ноиби президенти Академияи илмҳои ҷаъмиятии Хитой Чжен Чжан Мин суханронӣ намуда, барои қабули меҳмондорӣ ва дар оянда барои мустаҳкам намудани ҳамкориҳои илмӣ изҳори қаноатмандӣ намуданд.
Бо ташаббуси Институти фалсафа, сиёсатшиносӣ ва ҳуқуқи ба номи А. Баҳоваддинови Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон имрӯз (21.06.2024) дар толори Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон Конференсияи илмӣ – назариявӣ ба ифтихори ҷашни бошукӯҳи Ваҳдати миллӣ, соли “Маърифати ҳуқуқӣ” ва 85 – солагии академик Фозил Тоҳиров дар мавзуи “Саҳми муҳаққиқони ватанӣ дар ташаккул ва рушди илму маърифати ҳуқуқӣ”, доир гардид.
Нахуст ба кори конференсия президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, узви вобастаи АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт ҳусни оғоз бахшида, ташрифи меҳмононро хайрамақдам гуфта, оид ба корнамоиҳову қаҳрамониҳои Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар бораи ба даст овардани Ваҳдати миллӣ ва пойбарҷо нигоҳ доштани сулҳу субот, амнияти осоиштаи мамлакатамон, Соли маърифати ҳуқуқӣ мулоҳизаронӣ намуда, таъкид доштанд, ки ҳамаи мову шумо аз хурд то бузурги ин сарзамини биҳиштосо бояд баҳри осоиштагии кишварамон саҳмгузор бошем ва чуноне, ки Пешвои муаззами миллат дар баромадашон иброз доштанд: “Аз худ як ватани ободу зебо ба мерос гузорем”.
Ҳамзамон директори Институти фалсафа, сиёсатшиносӣ ва ҳуқуқи ба номи академик А. Баҳоваддинов – и АМИТ Маҳмадизода Нозим Давлатмурод низ суханронӣ намуда, ҳозиронро ба муносибати ҷашни бузурги Ваҳдати миллӣ муборакбод намуда, оид ба мавзуи интихобшудаи конфронс маърӯзаи ҷолиб намуд ва аз корнамоиҳои академик Фозил Тоҳиров низ ёдовар шуданд.
Дар идома академик Маҳмудзода Маҳкам Аъзам, профессор Буризода Эмомалӣ Бозор, профессор Бобоҷонзода Исроил, профессор Имомов Ашурбой Имомович, профессор Исмоилов Шавкат Маҳмудович, профессор Воҳидова Санавбарбону, прфессор Азиззода Убайдулло Абдулло дар мавзуҳои муайяншудаи конфронс маърузаҳои ҷолибу саривақтӣ намуданд.
Боиси таассуф аст, ки фаҳмиши #фарҳанг дар зеҳни аксарияти шаҳрвандон хеле маҳдуд мебошад. Имрӯзҳо баъзан ба мушоҳида мерасад, ки шаҳрвандон аз фарҳанг ва системаи фарҳанг танҳо рақсу сурудро мефаҳманду халос. Дар ҳоле, ки доираи фарҳанг хеле васеъ, муҳим, ҷиддӣ ва мағзу идеологияи миллат мебошад. Албатта, рақсу суруд ҷузъҳои таркибии фарҳанг ҳастанд, аммо доираи фарҳанг ба ин маҳдуд набуда, балки соҳаҳои муҳимми ҳаёти иҷтимоиро аз қабили кино, китобу китобдорӣ, китобхонаҳо, осори ниёгон, осорхонаҳо, боғҳои фарҳангию фароғатӣ, табъу нашр ва матбуот, ВАО, иншоотҳои фарҳангӣ, мероси таърихию фарҳангии моддию ғайримоддӣ, театр, телевизион, анъанаҳои миллӣ, расму ойин, иттилоот ва ҳоказоро дар бар мегирад.
Профессори илмҳои ҳуқуқшиносӣ, собиқ Ёрдамчии Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ва ҳамакнун Ректори Донишгоҳи миллии Тоҷикистон устод Насриддинзода Эмомалӣ ҳатто таъкид кардаанд, ки "МАОРИФ НИЗ ҶУЗЪИ ТАРКИБИИ ФАРҲАНГ БА ҲИСОБ МЕРАВАД".
Яъне, дар маҷмуъ фарҳанг дарбаргирандаи ҳама паҳлуҳои муҳими ҳаёти иҷтимоӣ ба шумор меравад, ки дарк кардан, фаҳмидан, истифодаи мақсадноки он авҷи камолоти инсон арзёбӣ карда мешавад.
Имрӯз #фарҳанг бояд ҳамчун абзори асосӣ баҳри сохтани идеологияи миллӣ аз ҷониби масъулин истифода ва аз ҷониби шаҳрвандон дарк карда шавад.
Бо эҳтиром, Мирзошариф Абдусаломов - Докторант (PhD) соли дуюми Иниститути омӯзиши масъалаҳои давлатҳои Осиё ва Аврупои Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон / Tajik National Academy of Sciences миллии илмҳои Тоҷикистон
http://www.president.tj/node/33657
Имрӯз Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба 35 қонун, аз ҷумла қонунҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи танзими ҷашну маросим дар Ҷумҳурии Тоҷикистон», «Дар бораи масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак», «Дар бораи Донишгоҳи миллии Тоҷикистон», «Дар бораи нишондиҳандаҳо барои ҳисобҳо» имзо гузоштанд.
Қонунҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи танзими ҷашну маросим дар Ҷумҳурии Тоҷикистон» ва «Дар бораи масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак» дар таҳрири нав қабул гардида, ба мақсади ҳифзи арзишҳои асили фарҳанги миллӣ, пешгирии хурофоту таассуб, зиёдаравию исрофкорӣ дар баргузории ҷашну маросим, баланд бардоштани маънавиёт ва сатҳи иҷтимоию иқтисодии мардуми Тоҷикистон, инчунин ҳифзи ҳуқуқу озодиҳои кӯдак, таълиму донишомӯзӣ, тарбияи кӯдак дар руҳияи инсондӯстӣ, ифтихори ватандорӣ, эҳтиром ба арзишҳои миллӣ ва умумибашарӣ равона шудаанд.
Қонунҳои баимзорасида ба таъмини рушди иҷтимоию иқтисодии кишвар, баланд бардоштани сатҳу сифати зиндагии мардум, таҳкими суботу оромии ҷомеа ва қонунияту тартибот равона шудаанд.
Қонунҳо дар матбуот нашр карда мешаванд.
Имрӯз зимни баргузории ҳамоиши илмӣ назариявӣ бахшида ба ҷашни Ваҳдати миллӣ президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, узви вобастаи АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт бо "Ифтихорнома"- и Кумитаи иҷроияи Ҳизби Халқии Демократии Тоҷикистон дар шаҳри Ду
Имрӯз зимни баргузории ҳамоиши илмӣ назариявӣ бахшида ба ҷашни Ваҳдати миллӣ президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, узви вобастаи АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт бо "Ифтихорнома"- и Кумитаи иҷроияи Ҳизби Халқии Демократии Тоҷикистон дар шаҳри Душанбе сарфароз гардонида шуд.
