
«Our political goal is to build a democratic and law-based state. Here, the Constitution of the Republic of Tajikistan, as the supreme document of the nation and a stable pillar of peace and unity, will be our eternal guide», said the honorable President of our country, Emomali Rahmon.
One of the great achievements of the period of independence of the Republic of Tajikistan is the adoption of the Constitution of the Republic of Tajikistan, which took place in 1994.
Now, in the Constitution as well as changes in society, there have been radical changes. Of course, the reason for this great historical event was the need of the times, the progress of society and the independence of our dear country Tajikistan.
Thanks to the adoption of the Constitution of Tajikistan as a full-fledged subject of international relations, the people of Tajikistan were recognized as a constructive, peace-loving and cultured people. This sacred and fateful document, like a burning lamp, will illuminate the way of development of the independent state of Tajiks and its people for centuries.
Thanks to the 16th Session of the Supreme Council of the Republic of Tajikistan, preparation and adoption of the Constitution of the new era took place. As a result, on November 6, 1994, this constitution was accepted by the majority of people through a national referendum, and this historical day was established as the day of the Constitution in Tajikistan.
The Constitution of the Republic of Tajikistan consists of a preamble, 10 chapters and not 100 articles. The Constitution is the most important and reliable document of the destiny of every nation.
The Constitution was able to express the interests of the Tajik people, reflect the interests of the workers, and represent Tajiks on the world stage. The Constitution played an important role in achieving peace, harmony and complete unity of the Tajiks. This fateful document was named by international experts among the five best and most popular Constitutions of the member states of the Organization for Security and Cooperation in Europe.
In conclusion, it is a matter of pride that the Constitution of the country became the support and guide of the Tajik people. The duty of every citizen of the republic is to respect the Constitution.
Of course, the role of the President of the country, Emomali Rahmon, is extremely important in the development and preparation of the Constitution of the period of independence of Tajikistan. So, the Constitution of the Republic of Tajikistan turns 29 years old, and people proudly celebrate November 6 as the day of adoption of the Constitution of the Republic of Tajikistan every year.
As the honorable leader of the nation, Emomali Rahmon, emphasized: “Our constitution is like a guiding light that guides the society to a good future. It is the axis that unites all the creative forces of the country in the spirit of respect for the law.”
Nurullozoda Hangomai Mirzosharif – doctoral student, PhD, Department of the Institute of History, Archeology and Ethnography namedA. Donish National Academy of Sciences of Tajikistan. Address: Republic of Tajikistan, Dushanbe;
ОЛИМОНИ АКАДЕМИЯИ ИЛМҲО ВАЗИФАДОРАНД, КИ ДАР ИҶРОИ СЕ ҲАДАФИ СТРАТЕГИИ ДАВЛАТ – ТАЪМИНИ ИСТИҚЛОЛИЯТИ ЭНЕРГЕТИКӢ, РАҲОӢ АЗ БУНБАСТИ КОММУНИКАТСИОНӢ ВА ҲИФЗИ АМНИЯТИ ОЗУҚАВОРИИ МАМЛАКАТ НАҚШИ ФАЪОЛОНА ДОШТА БОШАНД.
Навид
Categories
Наворҳои видеоӣ
Имрӯз (08.10.2024) дар толори Институти забон ва адабиёти ба номи Рӯдакии АМИТ мулоқоти гурӯҳе аз донишмандони эронӣ бо муҳаққиқони тоҷик баргузор шуд. Дар мулоқоти мазкур масъалаи густариши равобити илмию фарҳангӣ миёни Тоҷикистону Эрон баррасӣ гардид. Дар ин дидор донишмандони эронӣ Алиашраф Муҷтаҳиди Шабистарӣ-раиси анҷумани дӯстии Эрону Тоҷикистон, профессор Жола Омӯзгор-муҳаққиқи забонҳои бостон, Алиашрафи Содиқӣ- забоншинос, узви пайвастаи Фарҳангистони забон ва адаби порсӣ, Акбари Эронӣ-раиси пажуҳишгоҳи мероси мактуб, Сайидҷалоли Бадахшӣ-фарҳангшинос, Муҳаммади Хаммак-таърихшинос, пажуҳишгари таърихи Сиистон, муҳаққиқ Баҳроми Гиромӣ-доктори гиёҳшинос, Раҳимӣ-коршиноси бунёди “Саъдӣ” ва Алиризо Ризоӣ-мусиқишинос ширкат намуда, фикру андешаҳои худро дар масъалаи густариши ҳамкориҳои илмию фарҳангӣ миёни Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон ва Фарҳангистони забон ва адаби порсӣ баён карданд.
Дар ибтидо бону Жолаи Омӯзгор бо ишора ба муштаракоти фарҳангию таърихӣ ва решаҳои ягонаи забонӣ бар зарурати густариши ҳамкориҳои илмию пажуҳишӣ миёни донишмандони тоҷику эронӣ таъкид кард. Ӯ гуфт: “ба унвони муҳаққиқи забонҳои бостон афсӯс мехӯрам, ки хеле дер ба Тоҷикистон омадам”.
Баҳроми Гиромӣ, мутахассиси гиёҳшиносӣ ва сокини Амрико бо ишора ба сафарҳои пешинаи худ ба Тоҷикистон дар то солҳои 2010-ум афзуд: “Душанбеи кунунӣ аз Душанбеи он солҳо аз замин то осмон фарқ мекунад ва ин тағйироти босуръат маро ҳайратзада кардааст.
Доктор Сайидҷалоли Бадахшӣ бо ишора ба хидматҳои мондагори Пешвои миллати тоҷик афзуд: “Ҷаноби олӣ шахсиятест, ки мехоҳад ин мамлакатро аз нав бисозад ва шумо тоҷикҳо дар масири дурусте қарор доред. Сайидҷалоли Бадахшӣ таъкид кард, ки тоҷикҳо бо таваҷҷуҳ ба ошноияшон бо тамаддуни Руми қадим, Русия ва Чин таҷрибаи хубе ба даст оварда, мардуми мутаммадине ҳастанд.
Дар поёни маҳфил доктор Фарангис Шарифзода-директори Институти забон ва адабиёти ба номи Рӯдакии АМИТ бо ибрози хурсандӣ аз ҳузури донишмандони ҳамзабон дар Академияи илмҳо бо ишора ба фазои боз ва шароиту имконоте, ки Пешвои миллат дар даврони истиқлол барои фаъолиятҳои илмӣ фароҳам кардааст, омодагии Институти забон ва адабиёти ба номи Рӯдакиро барои ҳамкориҳои судманд дар соҳаи адабиётшиносӣ ва забоншиносӣ эълон кард.
Дар ниҳоят, донишмандони ду кишвар китобҳои тозанашри худро барои якдигар туҳфа намуданд.
08 октябри соли равон дар толори Китобхонаи миллии Тоҷикистон дар асоси Нақшаи фаъолияти Ҳаракати ваҳдати миллӣ ва эҳёи Тоҷикистон барои соли 2024, ки аз ҷониби Раиси Ҳаракати ваҳдати миллӣ ва эҳёи Тоҷикистон, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон тасдиқ шудааст, Конференсияи ҷумҳуриявӣ дар мавзуи “Душанбе – пойтахти тоҷикон ва шаҳри сулҳ” баргузор гардид.
Дар Конференсияи ҷумҳуриявӣ Раиси Кумитаи иҷроияи Ҳаракати ваҳдати миллӣ ва эҳёи Тоҷикистон – Рудобаи Мукаррам, Муовини Раиси шаҳри Душанбе – Дилбар Одилзода, муовини вазири маориф ва илми Ҷумҳурии Тоҷикистон – Лутфия Абдухолиқзода, Раиси Кумитаи кор бо ҷавонон ва варзиши назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон – Зулфиқор Гулаҳмадзода, Президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, узви вобастаи АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт ва Директори Маркази таълимии судяҳои назди Суди Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон – Солеҳ Завқизода иштирок ва суханронӣ намуданд.
Инчунин, дар Конференсия роҳбарону намояндагони вазорату кумита ва идораҳои давлатӣ, ташкилоту муассисаҳо, аъзои Шурои куҳансолони Ҳаракати ваҳдати миллӣ ва эҳёи Тоҷикистон ва намояндагони воситаҳои ахбори омма ширкат варзиданд.
Ба кори конфронс Раиси Кумитаи иҷроияи Ҳаракати ваҳдати миллӣ ва эҳёи Тоҷикистон – Рудобаи Мукаррам ҳусни оғоз бахшида, таъкид дошт, ки воқеан имрӯз таҳти сиёсати созанда ва бунёдкоронаи Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ва бо талошҳои пайвастаи Раиси шаҳри Душанбе муҳтарам Рустами Эмомалӣ шаҳри Душанбе ободу зебо гардида, ба яке аз шаҳрҳои амнтарин дар сатҳи ҷаҳонӣ муаррифии бештар гардидааст.
Дар идома муовини Раиси шаҳри Душанбе – Дилбар Одилзода дар суханронии хеш таъкид дошт, ки заҳмату талошҳои бевоситаи Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ва Раиси шаҳри Душанбе муҳтарам Рустами Эмомалӣ дар рушду пешрафти шаҳри Душанбе бесобиқа аст. Имрӯз шаҳри Душанбе ҳамчун қалби Тоҷикистони азиз дар сатҳи ҷаҳонӣ бо рушду пешрафти худ шинохта гардидааст. Таъкид гардид, ки маҳз бо ибтикори бевоситаи Раиси шаҳри Душанбе муҳтарам Рустами Эмомалӣ имрӯзҳо дар пойтахти азизамон шаҳри Душанбе чорабинҳои сатҳи байналмилалӣ баргузор гардида истодаанд, ки барои боз ҳам муаррифӣ гардидани кишвари Тоҷикистон дар сатҳи байналмилалӣ имконият фароҳам хоҳанд овард.
Сипас, президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, узви вобастаи АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт дар суханронии хеш таъкид дошт, ки воқеан ҳам мо таҳти сиёсати дурбинона ва созандаи Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ва бо ташббусҳои бевоситаи Раиси шаҳри Душанбе муҳтарам Рустами Эмомалӣ тавонистем пойтахти Тоҷикистони азизамон шаҳри Душанберо ба кишвари сулҳ табдил диҳем. Маҳз ин пешрафту ободонии шаҳри Душанбе барои рушду инкишофи тамоми соҳаҳои фаъолияти кишвар мусоидат хоҳад кард. Дар ин замина Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон ҳамчун маркази бонуфузи илмӣдар пешбурди сиёсати илмии кишвар саҳми бориз дошта, маҳз олимону кормандони ин ниҳод дар якҷоягӣ барои рушду пешрафти пойтахти азизамон шаҳри Душанбе нақши бориз хоҳанд гузошт
Дар идомаи конфронс муовини вазири маориф ва илми Ҷумҳурии Тоҷикистон – Лутфия Абдухолиқзода, Раиси Кумитаи кор бо ҷавонон ва варзиши назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон – Зулфиқор Гулаҳмадзода, Директори Маркази таълимии судяҳои назди Суди Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон – Солеҳ Завқизода суханронӣ намуда, доир ба рушду пешрафти шаҳри Душанбе ва иқдому ташаббусҳои созанда ва бунёдкоронаи Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ва Раиси шаҳри Душанбе муҳтарам Рустами Эмомалӣ андешаронӣ намуданд.
7 октябри соли равон мулоқоти президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, узви вобастаи АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт бо намояндаи Бонки ҷаҳонӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон Озан Севимли баргузор гардид.
Дар мулоқот аз ҷониби Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, узви вобастаи АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт, сардори Раёсати робитаҳои байналмилалӣ – Қурбонов Қ., мудири Шуъбаи татбиқи илм дар истеҳсолоти АМИТ – Саидзода Ҳ., доктори илмҳои педагогӣ – Шоҳиён Нуралӣ Набот., сармутахассиси Шуъбаи татбиқи илм дар истеҳсолоти АМИТ – Имоми М., мутахассиси пешбари Шуъбаи татбиқи илм дар истеҳсолоти АМИТ – Саидов Д., ходими калони илмии Институти физикаю техникаи АМИТ – Мадвалиев У ва аз ҷониби намояндагии Бонки ҷаҳонӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон Озан Севимли ва тарҷумони он иштирок намуданд.
Дар рафти нишаст президенти АМИТ ҷиҳати густариш ва тавсеаи робитаҳои илмӣ бо Бонки ҷаҳонӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон тазаккури хоса намуд. Мехоҳам ба таври кутоҳ оид ба Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон маълумот муфассал пешниҳод намоям. Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон ин муассисаи худмухтори илмӣ аст, ки дар самтҳои илмҳои табиатшиносӣ, дақиқ, риёзӣ, тиббӣ ва ҷомеашиносӣ тадқиқот мебарад. Дорои 4 шуъба: шуъбаи илмҳои дақиқ, табиатшиносӣ ва илмҳои биологӣ, илмҳои гуманитарӣ ва тиббӣ фармосевтӣ аст дар умум 26 муасисаи тадқиқоӣ ва дар ин муассиса зиёда аз 2000 нафар ба корҳои илми тадқиқотӣ машғуланд.
Ҳоло дар Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон 93 лоиҳаи таёр дар тамоми самт омода аст. Мо омода ҳастем, ки бо намояндагии Бонки ҷаҳонӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон дар ҳама самтҳо ҳамкориро ба роҳ монем.
Дар анҷоми суҳбат президенти АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт аз намояндаи Бонки ҷаҳонӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон изҳори сипос ҷиҳати қабул ва иштирок дар нишасти мазкурро баён намуд.
Намояндаи Бонки ҷаҳонӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон Озан Севимли ҷиҳати даъват дар иштирок бо намояндагони АМИТ изҳори миннатдорӣ намуда ва қайд намуданд, ки аз 01.06.2024 дар Ҷумҳурии Тоҷикистон дар гуруҳи кори Бонки ҷаҳонӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон фаъолият менамояд.
Озан Севимли зикр намуд, ки дар се самтҳои энергетика, сармояи инсонӣ, ҳифзи иҷтимоӣ ва баробарҳуқуқии марду зан ҳамкории зич хоҳанд кард.
Ҳамчунин, намояндаи Бонки ҷаҳонӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон қайд намуданд, ки аз пешрафти илмҳои дақиқ, саноатикунонии Ҷумҳурии Тоҷикистон бархурдор аст. Оиди самтҳои номбарнамудаи ҷониби АМИТ мо метавонем бо гурӯҳҳо ҳамкорӣ намоем.
Қобили тазаккури хос аст, ки намояндагии Бонки ҷаҳонӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон омодааст дар оянда бо олимони соҳаҳои иқтисодиёт, иҷтимоиёт ва энергетика ҳамкориҳои мутақобилан судман хоҳанд гузошт, ки дар ҳамоҳангсози бо шуъбаи татбиқи илм дар истеҳсолоти Раёсати Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон баррасӣ хоҳанд шуд.
ЗАБОН - ҲАСТИИ МИЛЛАТ». ТАҲТИ ИН УНВОН ДАР АГЕНТИИ АМНИЯТИ ХБРЯ-И АМИТ МАҶЛИСИ ТАНТАНАВӢ БАРГУЗОР ГАРДИД.
Имрӯз дар Агентии амнияти химиявӣ, биологӣ, радиатсионӣ ва ядроии АМИТ бахшида ба Рӯзи забони давлатӣ бо иштироки кормандони Агентӣ таҳти унвони “Забон – ҳастии миллат” маҷлиси тантанавӣ доир гардид.
Илҳом Мирсаидзода - директори Агентии амнияти химиявӣ, биологӣ, радиатсионӣ ва ядроии АМИТ вобаста ба фазилату мероси пурғановати забон ва таъриху фарҳанги миллати тоҷик будани забони модарӣ, ки мақоми давлатӣ касб намудааст, андешаронӣ намуда, изҳор дошт, ки “забон хишти аввали кохи миллат, яке аз рукнҳои асосии давлатдорӣ ва нахустунсури тафаккури миллӣ буда, забони сулҳу дӯстӣ, меҳру муҳаббат ва садоқату бародарӣ мебошад”. Ҳамчунин, зимни маҷлиси тантанавӣ аз нақши Пешвои миллат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар рушд ва такоммули забони давлатӣ ёдоварӣ шуд.
Зикр гардид, ки маҳз, забони тоҷикӣ ба сифати рукни муҳими давлатдории миллӣ ваҳдату сарҷамъии миллати моро дар саросари мамлакат таъмин месозад. Забони давлатӣ дар пойдорӣ ва сулҳу суботи миллӣ мақому нақши муҳим дошта, ҳастии миллат ва бунёду пояи давлат эълон гардидааст.
Таъкид карда шуд, ки забон илҳомбахши фаъолияти ҳаррӯзаи мо буда, бунёдкориву созандагиҳои мардумамон бо ин забон таҷассум меёбанд ва ба оламиён муаррифӣ мешаванд. Аз ин рӯ, бузургдошти Рӯзи забон- ин арҷ гузоштан ба таъриху фарҳанги миллат аст.
Сипас котиби илмии Агентӣ Муминова Меҳрангез доир ба таърих ва марҳилаҳои тайнамудаи забони тоҷикӣ баромад намуда, иброз дошт, ки забони тоҷикӣ таърихи зиёда аз 5 ҳазор сола дошта, далели ин бозёфтҳои таърихӣ ва навиштаҷотҳо дар сангу девораҳо гувоҳӣ медиҳанд.
Дар ҳамоиш олимони ҷавони Агентии амнияти ХБРЯ-и АМИТ маъруза намуда, таҳти таваҷҷуҳи давлату Ҳукумат қарор доштани забони давлатиро изҳор доштанд.
Имрӯз (04.10.2024) дар Китобхонаи миллии Тоҷикистон бо ибтикори Кумитаи забон ва ислоҳоти назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон Конференсияи илмию амалии ҷумҳуриявӣ бахшида ба 15- солаги қабули Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи забони давлатӣ» таҳти унвони «Забон ва Истиқлол» оғоз гардид.
Ба кори конфронс раиси Кумитаи забон ва ислоҳоти назди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Муҳаммадҷонзода Олимҷон ҳусни оғоз бахшида, ҳозиринро ба муносибати Рӯзи забони давлатии Тоҷикистон шодбош гуфтанд.
Дар идома Ёрдамчии Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон
оид ба масъалаҳои рушди иҷтимоӣ ва робита бо ҷомеа Раҳмонзода Абдулло дар суханронии хеш таъкид дошт, ки дар домони поки ин забон ҳазорон олимону донишмандон ва мутафаккирони миллатамон тарбият ёфта, дар ҳастиву поянда нигоҳ доштани он низ нақши таърихиро гузоштаанд. Албатта ин забонест, ки андешаҳои башардӯстонаи рафтори нек, гуфтори нек ва пиндори нек таблиғ гардида, садҳо асари панду ахлоқӣ сатҳи ҷаҳонӣ офарида шудааст, ки аз онҳо тавассути тарҷума ҷаҳониён баҳраманд мегарданд.
Воқеан, арҷгузорӣ ба ин забон эҳтиром ба таъриху фарҳанг ва маънавиёти миллати бузурги ориёист, ки давомдиҳанда ва пуштибони он Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон мебошад. Бо дарки масъулияти бузург ва огоҳии комил аз таърихи миллат Сарвари давлатамон борҳо дар канори давлат будани забон ва муҳимтарин арзиши миллиямон мансуб ёфтани онро баён намуда, ғамхорӣ ба забонро дар баробари ғамхорӣ ба Модар донистаанд.
Сипас, ноиби президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон Саломиён Муҳаммаддовуд атрофи мавзуи “Забони тоҷикӣ ва умри ҷовидони миллат" маъруза намуда, таъкид дошт, ки забони тоҷикӣ таърихи чандҳазорсола дошта, дар атрофи забонҳои дигар озмоишҳои зиёдеро аз сар гузаронидааст. Маҳз забони модарии мо тавонист, ки миллати моро дар тӯли таърих аз саҳнаи кашмакашиву хунрезиҳои зиёди аҷнабиён берун кашида, то замони мо оварда расонад. Ба ибораи дигар, танҳо забони мо тавонист миллати моро то ба имрӯз зиндаву поянда нигоҳ дорад. Забони баландҳиммате, ки Саъдию Ҳофизи бузург, Синою Хайём, Бедилу Низомӣ бо он ҳарф мегуфтанд. Забоне, ки Айниву Лоҳутӣ, Мирсаиду Турсунзода, Бозору Лоиқ номдораш гардонидаанд, ки имрӯз аз ҳастии бузургаш меболем.
Дар идома олимону забоншиносони кишвар дар маърӯзаҳои хеш доир ба рушд ва ҷанбаҳои забони тоҷикӣ сухан ронданд. Бояд гуфт, ки конфронси мазкур аз ду қисмат иборат буда, шумораи зиёди олимону коршиносони соҳаи забонишносӣ дар он суханронӣ хоҳанд кард.
03 октябри соли равон дар толори Пажуҳиши афкори илмии сиёсати Пешвои миллати Раёсати Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон бо иштироки олимону кормандони Институти омӯзиши масъалаҳои давлатҳои Осиё ва Аврупои Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон ва Институти илмӣ-таҳқиқотии Мактаби олии иқтисодии Федератсияи Русия мизи мудаввари байналмилалӣ таҳти унвони «Шарикии бузурги Авруосиё» баргузор гардид.
Дар мизи мудаввар директори Институти омӯзиши масъалаҳои давлатҳои Осиё ва Аврупои Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон,доктори илмҳои фалсафа Ҳайдарзода Рустам Ҷӯра дар мавзуи “Шарикии бузурги Авруосиё дар шароити тағйирёбии низоми муносибатҳои байналхалқӣ”, директори барномавии клуби мубоҳисавии “Валдай”(Русия), профессори Мактаби олии иқтисодӣ, доктори илмҳои сиёсӣ Бордачев Тимофей Вячеславович дар мавзӯи “Тоҷикистон ва Русия: дирӯз ва имрӯз”, сарходими илмии Шуъбаи Шарқи Миёна ва Наздики Институти омӯзиши масъалаҳои давлатҳои Осиё ва Аврупои Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, доктори илмҳои фалсафа, профессор Абдулвоҳид Шамолов дар мавзӯи “Ҳамкории Тоҷикистону Русия тавассути муколамаи фарҳангҳо: ҳолат ва дурнамо”суханронӣ карданд:
Мақсад аз баргузор намудани мизи мудаввар ин пеш аз ҳама, дар шакли баҳси коршиносӣ, баррасӣ намудани татбиқи консепсияи “Шарикии бузурги Авруосиё”, вазъи кунунӣ ва дурнамои он, ҳамчун масирии ҳамгироӣ дар қитъаи Авруосиё иборат буд. Баҳодиҳии ба татбиқи ташаббуси “Шарикии бузурги Авруосиё” ҳамчун воситаи сиёсати Русия оид ба таҳкими ҳамкориҳои байналмилалӣ дар қитъаи Авруосиё арзёбӣ гардидааст.
Дар интиҳои мизи мудаввари байналмилалӣ байни ходимони илмии Институти омӯзиши масъалаҳои давлатҳои Осиё ва Аврупои АМИТ ва Бордачев Тимофей Вячеславович, доктори илмҳои сиёсӣ, коршинос, директори барномаи клуби “Валдай”, профессори Институти илмӣ-таҳқиқотии Мактаби олии иқтисодии Федератсияи Русия вобаста ба мавзуи мизи мудаввари байналмилалӣ - «Шарикии бузурги Авруосиё» ва муносибатҳои дуҷонибаву бисёрҷонибаи Тоҷикистону Русия музокира сурат гирифт.
02 октябр бо ташаббуси Институти таърих, бостоншиносӣ ва мардумшиносии ба номи Аҳмади Дониши Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон дар толори Раёсати АМИТ конференсияи байналхалқӣ илмӣ-амалӣ - и «Археология ва палеогеографияи Осиёи Марказӣ бахшида ба 100-солагии муҳақиқи машҳури ҷаҳонии қадимтарин саҳифаҳои Тоҷикистон ва Авруосиё, яке аз коршиносони варзидаи ҷаҳонии асри санг Вадим Александрович Ранов баргузор гардид.
Дар конфронс президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, узви вобастаи АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт ва як қатор олимону таҳқиқотчиёни Тоҷикистону Озарбойҷон, Олмон, Исроил, Қазоқистон, Канада, Қирғизистон, Чин, Русия, ИМА, Ӯзбекистон ва Фаронса иштирок доштанд.
Ба кори конфронс доктори илмҳои таърих Насрулло Убайдулло Каримзод ҳусни оғоз бахшида, сухани муқаддимавиро ба президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, узви вобастаи АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт доданд.
Сипас, президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, узви вобастаи АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт нахуст ташрифи иштирокдоронро хайрамақдам гуфта, таъкд дошт, ки имсол 100-солагии бостоншинос ва муҳақиқи варзида Вадим Александрович Ранов бо як шукуҳу шаҳомати хосса таҷлил мегардад. Бояд гуфт, ки аз ҷониби ин муҳақиқи серталош бисёр аз мавзеъҳои сершумори давраҳои асри санг қариб дар ҳамаи ноҳияҳои ҷумҳурӣ кашф шудаанд.
Воқеан ҳам дар рушди соҳаҳои гуногуни илмии бостоншиносии асри санг ва илмҳои ба он алоқаманд саҳми бузург гузоштааст ва мо мехоҳем, ки ба ин муносибат оид ба ҳаёту фаъолияти ин шахсият маърузаҳои илмиву таърихиро шунида маълумоти муфассалро шунавем.
Ҳамзамон маълумот дод, ки шунидани маърӯзаҳои илмӣ то рӯзи 3-юми октябр идома меёбад ва рӯзҳои 4-5 октябри соли 2024 ишктирокчиёни конференсия ба ноҳияи Ховалинг сафар карда, аз ёдгориҳои асри санги Кулдара, Лоҳутӣ, Хонақо ва Оби-Мазор дидан мекунанд.
Санаи 21 сентябр мо олимони ҷавон таҳти роҳнамоии Президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, узви вобастаи АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт ба ноҳияи Ҷалолиддини Балхӣ ташриф намудем. Дар ин сафар, раиси ноҳияи Ҷалолиддини Балхӣ Холиқзода Рустам Ҳикматулло ва роҳбарияти Мақомоти иҷроияи ҳокимияти давлатии ноҳияи Ҷалолиддини Балхӣ ва масъулини ҳифзи ҳуқуқ моро ҳамроҳӣ намуданд.
Бо як эҳтироми хос ба шоир ва мутафаккири бузурги тоҷик Мавлоно Ҷалолиддини Балхӣ аз Мақбара ва Хонаи рамзии Мавлоно Ҷалолиддини Балхӣ, Пайкараи Мавлоно Ҷалолиддини Балхӣ бо мақсади шиносоии бештар ба осору афкор ва шахсияти ин шоири бузург, донишманди беназири илму адаби ҷаҳонӣ аз мавзеи боғи ба номи Ҷалолиддини Балхӣ ва хона-музейи ин шоири олами илму маърифат воқеъ дар маркази ноҳия, ки ҷойгир аст тамошо намудем. Дар меҳмонӣ ба мо кормандони ҳамин маҷмуаи таърихии Мавлоно Ҷалолиддини Балхӣ аз ҳаёт ва фаъолияти шоир ва зиндагиномаи ӯ моро шинос намуданд. Хона-музейи Ҷалолиддини Балхӣ дар шакли қадима бо истифода аз фарҳангу унсурҳои миллӣ сохта шуда аст. Аз ҳуҷраи дарсии самоъ, ҳуҷраи дарсии бачагона, чилахона, анҷомхона ва дигар ҳуҷраҳои тарзи зисту зиндагонии шоир ва мутафакири тоҷик дидан намудем.
Бо ин мақсад Конфронси илмии оммавӣ низ дар мавзуи «Мавлоно Ҷалолиддини Балхӣ – пайвандгари наслҳо ва тамаддунҳо» таҳти ин унвон дар ноҳияи мазкур ҳамоиш баргузор гардид. Дар ин конфронс бо иштироки зиёда аз 300 нафар олимону донишмандон, мавлоношиносон, хонандагони муассисаи таҳсилоти миёнаи умумӣ, сокинони фаъоли ноҳияи Ҷалолиддини Балхӣ ҳузур доштанд. Ҳамоиши илмиро раиси ноҳия Холиқзода Рустам бахшида оғоз намуд ва сухани ифтитоҳиро ба Президенти Академияи милии илмҳои Тоҷикистон узви вобастаи АМИТ профессор Хушвахтзода Қобилқон Хушвахт дода шуд. Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт маърузаи хешро таҳти “Ҳаёти рангину пурмаънои шоири барҷаста ва мутафакири тоҷик Мавлоно Ҷалолиддини Балхӣ” , ки дар арсаи олам аст ироа намуданд.
Сухани навбатӣ ба профессор, директори Институти омӯзиши масъалаҳои давлатҳои Осиё ва Аврупои Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон Рустам Ҳайдарзода дода шуд, ки ӯ фикру андешаҳои худро дар бораи таърихи фаъолият ва зиндагиномаи шоир Мавлоно Ҷалолиддини Балхӣ, ёдгориҳои таърихӣ ва дастовардҳои замони истиқлол ба даст овардани ноҳияи Ҷалолиддини Балхӣ баён намуд.
Воқеъан Мавлоно дар Балх ба дунё омадааст ва ситораи дурахшони ҷаҳонӣ ба шумор меравад. Мавлавӣ – ориф, сӯфӣ, мутафаккир, нависанда ва шоири форс – тоҷик мебошад.
Он бут, ки ҷамолу зинати маҷлиси мост,
Дар маҷлиси мо нест, надонам, ки куҷост.
Сарвест баланду қомате дорад рост,
К – аз қомати ӯ қиёмат аз мо бархост, ё:
Ин мастии ман зи бодайи ҳумор нест,
Ин бода ба ҷуз дар қадаҳи савдо нест.
Ту омадаӣ, ки бодайи ман резӣ?
Ман он мастам, ки бодаам пайдо нест.
Дар фарҷоми барнома маснавихонии хонандагони муассисаи таҳсилоти миёнаи умумии № 10 – ноҳияи Ҷалолиддини Балхӣ ба мо ниҳоят писанд омад. Пас аз конфронси илмӣ раиси ноҳия моро ба хуроки миллӣ таклиф намуданд. Дар бозгашт аз сафар мо бо аҳли зиё дар роҳ бо маснвихонӣ ва бо рақсу суруд хушу хурсандона бо як таъби болида ба шаҳри зебои Душанбе баргаштем ва дар оянда мо мехоҳем, ки ҷойҳои таърихию саёҳии Ватани зебоямонро дар наздик бубинем.
Ходими илмии шуъбаи Татқиқоти гидрогении Институти кимиёи ба номи В.И. Никитини АМИТ Тураева Зулфия Саидовна