Ваҳдати миллӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон яке аз муҳимтарин дастовардҳои даврони соҳибистиқлолӣ ба ҳисоб меравад. Ин арзиш ба таври воқеӣ рамзи субот, ҳамдигарфаҳмӣ, таҳаммулпазирӣ ва рушду шукуфоии ҷомеа мебошад. 27 июни ҳар сол ҳамчун Рӯзи Ваҳдати миллӣ ҷашн гирифта мешавад — санае, ки дар таърихи навини Тоҷикистон ҳамчун оғози сулҳу созиш ва поёни ҷанги шаҳрвандӣ сабт гардидааст.

Ҷанги шаҳрвандии солҳои 1992–1997 ба давлат ва миллати тоҷик хисороти ҷиддӣ расонд. Ҷомеа ба ду тақсим шуда, бисёре аз сокинон дар натиҷаи ин низоъ хонаю дар ва ҷони худро аз даст доданд. Амнияти миллӣ, иқтисодиёт, низоми иҷтимоӣ ва арзишҳои маънавии ҷомеа таҳти хатари маҳвшавӣ қарор гирифтанд.

Дар чунин вазъият, бо ташаббуси Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ — Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон, раванди музокироти сулҳ оғоз гардид. Пас аз чанд даври гуфтугӯҳо ва бо миёнаравии созмонҳои байналмилалӣ, 27 июни соли 1997 дар шаҳри Москва Созишномаи умумии истиқрори сулҳ ва ризоияти миллӣ ба имзо расид, ки марҳалаи нави таърихиро дар рушди кишвар оғоз бахшид.

Пас аз барқарор шудани сулҳ, Тоҷикистон дар масири рушду тараққиёт ворид гардид. Қадамҳои аввалин дар роҳи ваҳдат таҳкими пояҳои давлатдорӣ, барқарорсозии муассисаҳои ҳаётии давлатӣ ва таъмини амнияти шаҳрвандон буданд. Минбаъд, ин раванд бо сиёсати хирадмандонаи роҳбарияти давлат ба рушди иқтисодӣ, эҳёи инфрасохтор ва баланд бардоштани сатҳи зиндагии мардум асос гузошт.

Имрӯз ваҳдати миллӣ дигар танҳо рамзи сулҳ нест — он ҳамчун рукни муҳимтарини давлатдории муосири тоҷикон шинохта мешавад. Дар фазои ваҳдат ва субот Ҷумҳурии Тоҷикистон тавонист, ки як қатор лоиҳаҳои стратегии миллӣ, ба монанди сохтмони НБО «Роғун», бунёди роҳҳои байналмилалӣ, таҳкими энергетикаи дохилӣ ва густариши дипломатияи минтақавӣ ва ҷаҳониро ба анҷом расонад.

Ҳифзи ваҳдат дар шароити таҳдидҳои нави ҷаҳонӣ — аз ҷумла тағйирёбии иқлим, чолишҳои иқтисодӣ ва хатарҳои идеологӣ — ба андешаву таҳаммулпазирии ҷомеа, сиёсатҳои ҳамгироёна ва баланд бардоштани маърифати миллӣ вобаста аст. Зимни таҷлили Рӯзи Ваҳдати миллӣ дар саросари ҷумҳурӣ чорабиниҳои гуногуни маърифатӣ, фарҳангӣ ва илмӣ доир мегарданд, ки ба таҳкими худшиносии миллӣ ва эҳтиром ба арзишҳои умумибашарӣ мусоидат мекунанд.

Сайёҳии фарҳангӣ, эҳёи ҳунарҳои мардумӣ, рушди минтақаҳо ва дастгирии ҷавонон ва занон ҳамчун самтҳои таркибии сиёсати ваҳдатҷӯёнаи давлат шомил шудаанд. Тавассути ваҳдат, имкон фароҳам омад, ки Тоҷикистон як кишвари сулҳпарвар ва устувор дар минтақа муаррифӣ гардад.

Ҷашни Ваҳдати миллӣ — ин рӯзи таърихӣ барои ҳар як шаҳрванди кишвар аст. Он рӯзи ба ҳам расидани дилҳо, бахшидани ранҷҳои гузашта ва якдигарро ҳамчун фарзандони як миллат пазируфтан мебошад. Арзиши ваҳдат имрӯз бештар аз пеш дарк шуда, наслҳои нав бояд аз таҷрибаи таърихӣ сабақ гиранд ва рисолати нигаҳдории сулҳу суботро ба дӯш гиранд.

Ваҳдати миллӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон яке аз арзишҳои муқаддас ва пояҳои асосии суботи сиёсӣ, амнияти иҷтимоӣ ва рушди устувори ҷомеа маҳсуб мешавад. Ин мафҳум на танҳо бо сулҳу оштӣ ва хотимаи ҷанги шаҳрвандӣ иртибот дорад, балки ҳамчун зербинои давлатдории муосир ва намунаи ибратбахши фарҳанги таҳаммулпазирӣ ва гуфтугӯи сиёсӣ дар арсаи ҷаҳонӣ эътироф гардидааст.

Пас аз имзои созишномаи сулҳ, равандҳои барқарорсозӣ бо маром идома ёфтанд. Муассисаҳои давлатӣ фаъол гаштанд, гурезагон ба Ватан баргардонида шуданд, сохторҳои ҳуқуқӣ ва қонунгузорӣ тақвият ёфтанд ва муҳимтар аз ҳама, дар фазои сулҳу ваҳдат рушди ҷомеа ва иқтисоди миллӣ оғоз ёфт. Маҳз ваҳдати миллӣ шароити мусоид фароҳам овард, ки барномаҳои бузурги стратегӣ амалӣ шаванд, аз ҷумла сохтмони нерӯгоҳи «Роғун», роҳҳои муҳими байналмилалӣ ва дастгирии бахши хусусӣ.

Имрӯз ваҳдати миллӣ ҳамчун заминаи худшиносӣ ва худогоҳии миллӣ, омили ҳамгироии иҷтимоӣ ва таҳкими ҳувияти давлатдорӣ хидмат мекунад. Дар фазои сулҳу оромӣ имкониятҳои васеъ барои рушди маориф, фарҳанг, илм, ҷавонон ва ҷомеаи шаҳрвандӣ муҳайё гашт. Ҳазорон муассисаи таълимӣ ва фарҳангӣ барқарор ва сохта шуданд, ки дар онҳо наслҳои нав бо рӯҳияи ватандӯстӣ, таҳаммул ва эҳтиром ба арзишҳои миллӣ тарбия меёбанд.

Ҷашни Ваҳдати миллӣ, ки ҳамасола 27 июн таҷлил мегардад, ҳамчун рамзи олии ягонагии миллӣ ва бахшишу ҳамдигарфаҳмӣ дар қалби мардум ҷой гирифтааст. Дар ин рӯзҳо, на танҳо маросимҳои фарҳангиву сиёсии давлатӣ баргузор мешаванд, балки он ба як мактаби маънавӣ ва тарбиявӣ барои ҷавонон табдил ёфтааст.

Фазои ваҳдат ба густариши муносибатҳои байналмилалии кишвар низ мусоидат намуд. Тоҷикистон бо такя ба оромиву субот, тавонист узви фаъоли созмонҳои байналмилалӣ гардад ва ташаббусҳои глобалии худро, аз қабили ҳифзи захираҳои об, амнияти озуқаворӣ ва иқлим пешниҳод намояд. Имрӯз Тоҷикистон ҳамчун кишвари ташаббускор ва сулҳпарвар шинохта мешавад.

Дар шароити ҷаҳони ноором, ҳифзи ваҳдати миллӣ масъулияти ҳар як шаҳрванди кишвар аст. Рушди маърифати сиёсиву ҳуқуқии мардум, таълиму тарбияи насли нав дар рӯҳияи дӯстӣ ва таҳаммул, пос доштани арзишҳои миллӣ ва муқовимат бо таҳдидҳои иттилоотӣ — ҳама бояд самтҳои устувори кори ҷомеа ва давлат бошанд.

Ваҳдати миллӣ дар воқеъ як мактаби зиндаи таърих аст, ки дар заминаи сабру таҳаммул, бахшиш ва эҳтироми якдигар бунёд ёфта, имрӯз ба унвони пояи субот ва рушд, дар маркази сиёсати дохиливу хориҷии кишвар қарор дорад. Танҳо дар шароити ваҳдат ва якпорчагии миллӣ метавон Тоҷикистонро ба як давлати пешрафта, инсонмеҳвар ва дорои ободию шукуфоӣ табдил дод.

Ваҳдати миллӣ дар замони муосир на танҳо падидаи таърихӣ, балки арзиши бунёдии давлати демокративу ҳуқуқбунёд маҳсуб меёбад. Он ҳамчун як механизми нерӯманд дар муттаҳидсозии ҷомеаи бисёрқабата ва тақвияти пояҳои давлатдории муосири Тоҷикистон хидмат мекунад. Дар фазои ваҳдат, ҳар як шаҳрванди кишвар, новобаста аз мансубияти миллӣ, забонӣ, динӣ ё сиёсӣ, худро як қисми ҷудонашавандаи ҷомеаи воҳид эҳсос менамояд.

Татбиқи ваҳдати миллӣ, пеш аз ҳама, ба татбиқи сиёсати инсонмеҳвар асос меёбад. Иқдомҳои Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар самти рушди минтақаҳо, дастгирии аҳолии ниёзманд, баланд бардоштани нақши занон ва ҷавонон дар ҳаёти ҷомеа, тақвияти имкониятҳои таълим ва тандурустӣ — ҳама дар заминаи ваҳдати ҷомеа амалӣ мешаванд. Ин амалҳо нишон медиҳанд, ки ваҳдати миллӣ танҳо шиор нест, балки стратегияи воқеии сиёсӣ ва иҷтимоӣ мебошад.

Бахши дигаре аз муваффақияти ин раванд дар он ифода меёбад, ки Тоҷикистон тавонист дар пасманзари низои дохилӣ ба таври мӯътадил ва мутаносиб бо ҷомеаи ҷаҳонӣ ҳамгиро шавад. Имрӯз Тоҷикистон дар арсаи байналмилалӣ ҳамчун кишвари сулҳпарвар, ташаббускори масоили глобалӣ ва ҷонибдори гуфтугӯи фарҳангҳо шинохта шудааст. Ташаббусҳои байналмилалии Пешвои миллат, бахусус дар соҳаи ҳифзи об, муҳити зист ва амнияти экосистемавӣ, маҳз дар фазои ваҳдати миллӣ шакл гирифтаанд.

Арзиши ваҳдат на танҳо дар сатҳи давлатдорӣ, балки дар сатҳи фарҳанг ва равоншиносии иҷтимоӣ низ реша давондааст. Дар муҳити фарҳангии Тоҷикистон ваҳдат ҳамчун рукни ҳувияти миллӣ, омили муттаҳидсозии урфу одатҳо ва анъанаҳои халқҳои сокини кишвар зоҳир мегардад. Маҳз ваҳдат имкон дод, ки Тоҷикистон як фарҳанги миллии муосир, вале баргирфта аз решаҳои таърихии худ таъсис диҳад.

Ба василаи ин фазо, наслҳои нав на танҳо бо рӯҳияи ватандӯстӣ ва масъулияти шаҳрвандӣ парвариш меёбанд, балки дар худ қобилияти таҳаммул, қабул кардани фикри мухталиф ва саҳм гузоштан дар пешрафти ҷомеаро низ рушд медиҳанд. Маҳз ҳамин гуна ҷаҳонбинӣ шароити мусоид барои ҳамзистии сулҳомез ва рушди сиёсати дохилии мӯътадил фароҳам меорад.

Ҳадафи асосии минбаъдаи ҳифзи ваҳдат бояд нигаҳдории ин муҳити созанда ва таҳкими он бо роҳи тарбияи маънавии ҷавонон, баланд бардоштани маърифати сиёсӣ ва ҳуқуқии шаҳрвандон ва густариши фазои озоди муколама дар ҷомеа бошад. Дар шароити ҷаҳони тағйирёбанда, ки дар он хатарҳои иттилоотӣ, идеологӣ ва табъиз зиёд шудаанд, Тоҷикистон бояд бо такя ба таҷрибаи ваҳдати худ ба ҷомеаи устувору муқовиматпазир табдил ёбад.

Бешубҳа, таҷрибаи ваҳдати миллӣ дар Тоҷикистон метавонад ҳамчун намуна барои дигар кишварҳое хидмат кунад, ки дар ҷустуҷӯи роҳи ҳал барои муноқишаҳои дохилӣ ва ихтилофоти сиёсӣ ҳастанд. Ин таҷриба нишон дод, ки бо хиради сиёсӣ, иродаи миллӣ ва густариши гуфтугӯ дар байни неруҳои мухталифи ҷомеа метавон сулҳро на танҳо барқарор кард, балки онро ба пояи асосии рушди миллӣ табдил дод.

Ваҳдати миллӣ барои Тоҷикистон танҳо як марҳалаи таърихӣ набуд, балки рӯшантарин саҳифаест, ки дар он халқ тавонист дар шароити мушкил роҳи зиндагии нав, сулҳомез ва созандаро интихоб намояд. Ин падида имрӯз ва фардои кишварамонро муайян мекунад ва бояд ҳамеша ҳамчун муқаддастарин неъмат ҳифз гардад.

Дар ниҳоят, ваҳдати миллӣ на танҳо воситаи хотимаи муноқишаҳо, балки зербинои устувори сиёсии Тоҷикистон, пояи суботи дохилӣ ва таҳкими нуфузи байналмилалии кишвар мебошад. Танҳо дар фазои ҳамдигарфаҳмӣ ва якдилии миллӣ метавон ба ҷомеаи пешрафта, инсонмеҳвар ва адолатпеша ноил гардид.

Расулзода Аслам Зафар, ходими калони илмии шуъбаи ШМА ва Канадаи Институти омӯзиши масъалаҳои давлатҳои Осиё ва давлатҳои Осиё ва Аврупои АМИТ

(Мулоҳизаҳои Прокурори генералии Ҷумҳурии Тоҷикистон)

Рӯзи Ваҳдати миллӣ, ки ҳамасола 27 июн дар Тоҷикистон бо тантана ҷашн гирифта мешавад, муҳимтарин дастоварди таърихӣ ва оғози марҳалаи навин дар рушду такомули давлатдории тоҷикон мебошад.

Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон барҳақ таъкид намудаанд: «Қадру манзалати санади сулҳи мо баробар бо Эъломияи истиқлолияти мост. Яке агар барои мо мустақилият оварда бошад, дигаре дар сарзамини азиятдидаи мо сулҳу субот ва ваҳдати миллиро овард».

Таърих гувоҳ аст, ки ризоят дар ҷомеа ва ваҳдати миллӣ кафили истиқлоли ҳар як давлат ва устувории он дар пешорӯи таҳдиду хатарҳо мебошад. Дурустии ин фикрро мисолҳои зиёде аз таърихи давлату миллатҳо, бахусус таърихи пурпечутоби давлатдории миллати куҳанбунёди тоҷик, тасдиқ менамоянд.

Бар асари дасисаҳои душманони дохиливу хориҷӣ, ҳанӯз дар оғози даврони Истиқлоли давлатӣ Тоҷикистон ба ҷанги таҳмилии шаҳрвандӣ кашида шуда, боиси ҳалокати зиёда аз 150 ҳазор нафар шаҳрванд ва гуреза шудани зиёда аз як миллион нафар сокини ҷумҳурӣ гардид.

Мақомоти ҳифзи ҳуқуқ аз фаъолият бозмонда, мардуми бегуноҳ ва бисёр арбобони давлатию ҷамъиятӣ қурбон, садҳо бинову иморат ва манзилҳои истиқоматӣ вайрону валангор ва иқтисодиёт фалаҷ гардида, хавфи аз даст рафтани истиқлолият ва тамомияти арзии мамлакат ба вуҷуд омад.

Дар ин шароити ниҳоят душвори таърихӣ интихоботи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон баргузор гардида, дар он шаҳрвандон бо боварию эътимод ва умед ба ояндаи дурахшони мамлакат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмонро ба ин вазифаи басо муҳиму пурмасъул интихоб намуданд.

Роҳбари ҷавони давлат ваҳдати миллиро ҳамчун заминаи ба даст овардани сулҳу осоиш ва ризоияту ҳамдигарфаҳмӣ дар ҷомеа арзёбӣ ва кӯшишҳои худро дар навбати аввал ба ҳамин мақсад равона намуданд.

Ҳанӯз 19 марти соли 1997 зимни мулоқот бо зиёиёни мамлакат Сарвари давлат зарурати ба вуҷуд овардани фазои сиёсӣ, маънавию ахлоқӣ ва иҷтимоиеро, ки барои тавлиду густариши як мафкураи муттаҳидсозанда – ваҳдати миллӣ мусоидат намояд, таъкид намуданд.

Моҳият ва ҳадафҳои ин мафҳумро шарҳ дода, Президенти мамлакат таъкид намуданд, ки: «Ваҳдати миллӣ бояд аз ҳама гуна ихтилофи назар, гуногунандешии сиёсӣ, манфиатҳои ҳизбӣ, гурӯҳӣ ва ғайра болотар ва дахлнопазир бошад, аҳли ҷомеаро муттаҳид, якдил, якмаром ва якпорча созад. Яъне, мо метавонем доир ба ҳалли ин ё он мушкилоти дохилӣ, масъалаҳои иқтисодию иҷтимоӣ ва ғайра назари мухталиф дошта бошем, вале дар мавриде, ки масъалаҳои вобаста ба бақою ҳастии миллат ва давлат ба вуҷуд меоянд, ҳама қишрҳои ҷомеа, неруҳои сиёсӣ, мақомоти давлатию ҷамъиятӣ, умуман тамоми мардум бояд яктану муттаҳид бошанд».

Дар роҳи расидан ба Ваҳдати миллӣ ва хотима додани ҷанги таҳмилии шаҳрвандӣ Роҳбари давлат музокирот бо намояндагони гурӯҳҳои мусаллаҳ, ҳалли масъалаҳои гурезагон ва ба даст овардани эътимоду боварии мардумро ҳамчун вазифаҳои аввалиндараҷа муайян намуданд. Дар ин раванд ҳафт маротиба мулоқоти бевосита бо иштироки Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон баргузор гардид, ки дар раванди музокирот нақши асосӣ доштанд.

Бо ин саъю кӯшишҳо ва ҷоннисориҳои Пешвои миллат дар ҷумҳурӣ ҳамдигарфаҳмӣ ба даст омада, 27 июни соли 1997 Созишномаи истиқрори сулҳ ва созгории миллӣ ба имзо расида, ба ҷанги таҳмилии шаҳрвандӣ хотима гузошта шуд.

Ин дастовард аз ҷониби ҷомеаи ҷаҳонӣ ҳамчун таҷрибаи нодири расидан ба сулҳу субот эътироф гардида, айни ҳол дар минтақаҳои гуногуни олам мавриди омӯзиш ва истифода қарор дорад.

Барқарор кардани фаъолияти сохтору мақомоти фалаҷшудаи давлатӣ, ба Ватан баргардондани гурезаҳо, аз байн бурдани хавфи гуруснагӣ, барқарор намудани манзилҳои харобгашта ва иншооту биноҳои сӯхтаву валангоршуда, халъи силоҳ, пароканда намудани воҳидҳои мусаллаҳи ғайриқонунӣ ва барқарорсозии тартиботи ҳуқуқӣ аз ҷумлаи силсилаиқдомоти камназир дар ин ҷода мебошанд, ки таҳти роҳбарии Сарвари давлат анҷом шуданд.

Дар он солҳои мудҳиш дар дасти аҳолӣ ва гурӯҳҳои ҷиноятпеша миқдори зиёди силоҳи оташфишон қарор дошта, чунин вазъият оромии сокинони мамлакат ва фаъолияти муътадили мақомоти давлатиро халалдор менамуд. Дар робита ба ин, ҷиҳати халъи силоҳ тадбирҳои муассир андешида шуда, зиёда аз 45 ҳазор силоҳи оташфишон ва лавозимоти ҷангӣ, ки метавонистанд барои солҳо идома ёфтани нооромиҳо сабаб гарданд, мусодира гардид.

Таъмини воқеии ваҳдати миллӣ аз роҳбарияти давлат, қабл аз ҳама, ташаккули кишвари воҳид, риояи тавозун дар иштироки намояндагони маҳалҳо дар идоракунии давлатӣ, таъмини рушди баробари иқтисодии минтақаҳо ва фароҳам овардани шароит барои зиндагии шоистаи мардумро тақозо менамуд.

Бинобар ин, шуруъ аз ҳамон солҳои душвор, таҳти роҳбарии хирадмандонаи Пешвои миллат бунёди роҳҳои оҳан ва автомобилгард, нақбу пулҳо ва дигар инфрасохтор байни минтақаҳо оғоз гардида, дар ин раванд Тоҷикистон ба як кишвари аз лиҳози ҷуғрофӣ воҳид табдил дода шуд.

Ба андозаи таҳкими сулҳу субот дар мамлакат мақомоти миллии қонунгузор, иҷроия ва судӣ ҳамчун шохаҳои мустақили ҳокимият такмил дода шуда, принсипи конститутсионии таҷзияи ҳокимият дар амал таъмин гардид.

Дар ин раванд, ҷиҳати таъмини намояндагии баробари минтақаҳо дар мақомоти олии ҳокимияти давлатӣ палатаи болоии парлумони кишвар – Маҷлиси миллии Маҷлиси Олӣ аз миқдори баробари намояндагони ҳар минтақа ташаккул дода шуд.

Бар асоси қонунгузории кишвар манфиатҳои миллӣ, хусусиятҳои марҳалаи кунунии рушд, муносибатҳои нави ҷамъиятӣ, анъана ва расму оинҳои мардумӣ бо дарназардошти арзишҳои умумибашарӣ гузошта шуда, заминаи ҳуқуқӣ барои рушди давлатдории миллӣ ташаккул ёфт.

Амалан дар ҷойи холӣ Артиши миллӣ ташкил ва бо силоҳу лавозимоти муосири ҷангӣ таъмин шуда, Қувваҳои Мусаллаҳ ба сипари боэътимоди Ватан дар пешорӯи таҳдидҳо ба истиқлолият ва тамомияти арзии он табдил ёфтаанд.

Дар кишвар ислоҳоти фарогири иқтисодӣ роҳандозӣ гардида, ҷиҳати таъмини гуногуншаклии моликият, фароҳам овардани шароити мусоид барои соҳибкориву сармоягузорӣ, ташкили низоми миллии буҷету андоз ва инкишофи бахши иҷтимоӣ тадбирҳои самарабахш андешида шуданд.

Дар ин раванд, таъмини истиқлоли энергетикӣ, раҳоӣ аз бунбасти коммуникатсионӣ, ҳифзи амнияти озуқаворӣ ва саноатикунонии босуръати кишвар ҳамчун ҳадафҳои стратегии миллӣ интихоб ва пайгирӣ гардиданд.

Зимни татбиқи ин ҳадафҳо суръати миёнаи солонаи рушди иқтисодии кишвар дар сатҳи 7,5 фоиз таъмин гардида, аз рӯи ин нишондиҳанда Ҷумҳурии Тоҷикистон байни кишварҳои ҷаҳон дар даҳгонаи аввал, кишварҳои фазои пасошуравӣ бошад, дар ҷойи аввал қарор гирифт.

Рушди соҳаҳои иҷтимоӣ ҳамчун самти афзалиятноки сиёсати давлатӣ пайгирӣ гардида, ҷиҳати боз ҳам баланд бардоштани сатҳи дониш ва маърифатнокӣ, ҳифзи саломатӣ ва беҳтар гардондани сатҳу сифати зиндагии мардум тадбирҳои зиёд андешида шуданд.

Ҷиҳати баланд бардоштани ҳисси миллӣ ва худогоҳиву худшиносӣ, тарбияи наслҳои имрӯза дар руҳияи эҳтиром ва ифтихор аз мероси бузурги илмию фарҳангии миллат ҷашну чорабиниҳои муҳим баргузор карда шуданд.

Бо назардошти аҳамияти ғояҳои инсонпарваронаи чеҳраҳои барҷастаи илму адаби миллати тоҷик Имом Абуҳанифа, Ҷалолиддини Балхӣ, Имом Ғазолӣ, Камоли Хуҷандӣ, Мир Сайид Алии Ҳамадонӣ, Носири Хусрав ва Абдураҳмони Ҷомӣ Ҷумҳурии Тоҷикистон ба сифати ташаббускори симпозиуму семинарҳои зиёди байналмилалӣ бахшида ба ҳаёт ва эҷодиёти онҳо баромад намуд.

Ҷашнҳои миллӣ, аз ҷумла Наврӯз, Меҳргон, Сада, мусиқиҳои қадимаи Шашмақом ва Фалак аз нав эҳё гардида, ҷиҳати пешрафт ва бузургдошти забони тоҷикӣ иқдомоти зиёд амалӣ карда шуданд.

Дар натиҷаи тадбирҳои пайваста оид ба таҳкими тартиботи ҳуқуқӣ ва мубориза бо ҷинояткорӣ амнияту субот дар ҷомеа таъмин гардида, Тоҷикистон ба яке аз кишварҳои амнтарини ҷаҳон табдил ёфт.

Гувоҳи дигари таъмини амнияту субот афзоиши ташрифи сайёҳони хориҷӣ ба кишвар буда, дар ҳоле ки соли 2000-ум шумораи сайёҳони хориҷӣ камтар аз 100 ҳазор нафарро ташкил медод, ин нишондиҳанда дар соли 2024 ба 1 миллиону 285 ҳазор нафар расидааст.

Тоҷикистон бо пайгирӣ аз сиёсати «дарҳои кушод» ва пешниҳоди ташаббусҳои муҳим оид ба ҳалли масъалаҳои мубрами ҳаёти сайёра мақому нуфузи худро дар ҷаҳон боло бурда, ба сифати кишвари дар ташаккули сиёсати байналмилалӣ саҳмгузор шинохта шудааст.

Аз ҷониби Маҷмааи умумии Созмони Милали Муттаҳид ташаббусҳои глобалии Ҷумҳурии Тоҷикистон вобаста ба ҳалли масъалаҳои об ва ҳифзи пиряхҳо дастгирӣ гардидааст.

Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар таъмини амнияти сайёра ва мубориза бо таҳдидҳои навини ҷаҳони муосир, аз ҷумла экстремизм ва терроризм низ саҳми беназир доранд.

Тайи солҳои охир бо ибтикори Пешвои муаззами миллат дар шаҳри Душанбе ду конфронси сатҳи баланд доир ба ин мавзуъ баргузор гардида, ин ҳамоишҳо аз ҷониби ҷомеаи ҷаҳонӣ ҳамчун платформаи нави байналмилалии муқовимат бо экстремизм ва терроризм таҳти унвони «Раванди Душанбе» эътироф гардид.

Боиси ифтихор аст, ки Пешвои муаззами миллат дар байни роҳбарони кишварҳои дуру наздик аз эҳтироми хосса бархӯрдор мебошанд. Чунончи, Раиси Ҷумҳурии Мардумии Чин Си Ҷинпин дар нишасти аввалини сарони давлатҳои «Чин – Осиёи Марказӣ» ба Пешвои миллати мо, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон муроҷиат карда, чунин баён намуд: «Шумо, Ҷаноби Президент дар байни мо – сарони давлатҳо шахси аз ҳама бонуфуз ва бунёдгузори Созмони ҳамкории Шанхай мебошед. Шумо сиёсатмадори хирадманд, кордон ва дурбин ҳастед, фикру мулоҳизаҳои Шумо барои мо фавқулода муҳим аст».

Дар маҷмуъ, ваҳдати миллӣ барои миллати тоҷик на танҳо дастоварди таърихӣ, балки мояи ифтихор, рамзи бақои давлат ва шарти рушди устувори ҷомеа мебошад. Таҷрибаи талхи солҳои навадум собит сохт, ки миллат танҳо замоне метавонад дар арсаи таърих поянда монад, ки дар асоси ваҳдат, ҳамдигарфаҳмӣ ва арҷгузорӣ ба манфиати умум барномарезӣ ва амал намояд.

Имрӯз, ки Тоҷикистони соҳибистиқлол ба марҳалаи нави рушд ворид шудааст, ҳифз ва тақвияти ваҳдати миллӣ вазифаи муқаддаси ҳар як шаҳрванди ватанпарвар ва масъули ҷомеа мебошад.

Бинобар ин, ба мо зарур аст, ки ба тарбияи насли наврас дар руҳияи хештаншиносӣ, ҳувияти миллӣ, муҳаббат ба Ватан ва гиромидошти ваҳдати миллӣ, ки дар натиҷаи заҳмату ҷоннисориҳои Пешвои муаззами миллат ба даст омадаанд, шуруъ аз боғча то мактабу муассисаҳои таълимӣ, саъю кӯшиш намоем.

Бовар дорем, ки хидматҳои Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои муаззами миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон аз ҷониби наслҳои имрӯзу фардои Тоҷикистони азиз ҳамеша қадрдонӣ гардида, корномаи дурахшони ин абармарди таърих роҳи моро ба сӯи оянда боз ҳам равшантар хоҳад намуд.

Ҳабибулло ВОҲИДЗОДА,

Прокурори генералии Ҷумҳурии Тоҷикистон, генерал-лейтенанти адлия

АМИТ «Ховар»

Вақте баргҳои таърихро варақ мезанем ва ба сарнавишти халқи тоҷик назар меандозем, дармеёбем, ки ин миллат дар тӯли асрҳо бо дили пурифтихор аз тӯфонҳои ҷанг, парокандагӣ ва фишор гузаштааст. Аммо ҳар дафъа, пас аз уфти сахт, боз бо иродаи шикастнопазир қомат рост кардааст. Яке аз бузургтарин дастовардҳои таърихи навини миллати тоҷик, ки дар рӯҳи ҳар фарди бономус ҷой гирифтааст, Ваҳдати миллӣ мебошад.

Ваҳдат — ин на танҳо як рамзи сулҳу оромист. Ваҳдат — ин нафаси зиндагии миллат, пайванди дилҳост. Агар миллатро як бадан тасаввур кунем, пас ваҳдат қалби он бадан аст. Бе он зиндагӣ маъно надорад.

Бо имзои Созишномаи сулҳ, Тоҷикистон ба сӯи оромӣ ва пешрафт раҳсипор шуд.

Имрӯз Тоҷикистонро тамоми ҷаҳониён чун кишвари амну субот, сулҳ ва оромӣ мешиносанд. Ин ҳама ба шарофати ваҳдат ба даст омадааст. Имрӯз кӯдаки тоҷик бо хандаи беғам ба мактаб меравад, модар бо оромӣ фарзандашро тарбия мекунад, ҷавонон бо умеди фардо дониш меомӯзанд. Ин ҳама аз файзи Ваҳдати миллӣ ва раҳбарии хирадмандонаи Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон аст.

Ваҳдат бояд дар дил бошад, дар рафтор, дар гуфтор. Вақте мо якдигарро гиромӣ медорем, ба забони ҳамдигар эҳтиром дорем, ба фарҳанги якдигар арҷ мегузорем — ин ваҳдати воқеист.

Чӣ қадар зебост, ки дар Тоҷикистон имрӯз намояндагони миллатҳои гуногун бо ҳам зиндагии осоишта доранд, ҷашнҳоро якҷо меороянд, ҳамдигарро ба хонадориҳо ва тӯю идҳо даъват мекунанд. Ин худ нишонаи комили Ваҳдати миллӣ аст.

Бигзор бошад ҳар нафас, саршор аз оромиву сулҳ,
Ҳар забон гӯяд сухан, бо муҳаббату фатҳ.
Даст ба даст, дил ба дил, мо равем роҳи саодат,
Миллати муттаҳидем, пояндаем то абад.

Шукр, ки имрӯз Ватан, чун баҳоре сарсабз аст,
Аз хуну ашки гузашта, мондааст дарси бас арзаст.
Аз барои ваҳдати худ, ҷони худро дод касе,
Пас биёмӯзем мо, дӯст доштан ба ҳамдигар басе.

Насли ҷавони имрӯза бояд бо дарки масъулияти бузург ин неъмат — ваҳдати миллиро ҳифз намояд. Ҳар як ҷавон бояд донанда, офаранда, дӯстдор ва муҳофизи ваҳдат бошад. Дар саҳифаҳои рӯзгори навин, ҷавонон бояд номашонро ҳамчун бунёдгарони фардои обод сабт намоянд.

Ҷавонон бояд донанд, ки ваҳдат на танҳо як таърихи гузашта, балки оинаи равшани оянда аст. Агар мо онро аз дилу ҷон ҳифз кунем, Ватани мо рушду тараққӣ хоҳад кард.

Ваҳдати миллӣ як чароғест, ки дар зулмот роҳи моро равшан мекунад. Ин нури ваҳдат аст, ки миллати моро ба сӯи рушд мебарад. Мо — насли имрӯз, насли соҳибистиқлол, бояд бо тамоми ҳастӣ ин гавҳари гаронбаҳоро пос дорем. Зеро ваҳдат меваест, ки бо заҳмати ҳазорон дил ба даст омадааст, ва ҳифзи он вазифаи ҳар як шаҳрванди боифтихор аст.

Соҷидхон Баҳронов-директори Маркази минтақавии таълимию ва омӯзишӣ дар соҳаи амнияти ХБРЯ ва муқовимат бо терроризм бо истифода аз силоҳи қатли оми Агентии амнияти ХБРЯ-и АМИТ

Тоҷик будан фахр аст. Аммо дар баробари ин, масъулияти бузург низ ҳаст. Яке аз муҳимтарин вазифаҳои мо — нигоҳ доштани ваҳдати миллӣ мебошад. Ваҳдати миллӣ неъмати осмонӣ нест, он натиҷаи заҳмат, фаҳмиш ва бахшиши одамонест, ки оташи ҷангро бо оби ақл хомӯш карданд.

Мегӯянд, ки баъди ҳар шаби тор, субҳи дурахшон меояд. Барои миллати сарбаланди тоҷик низ чунин як субҳи нурбори таърихӣ буд, ки онро мо имрӯз бо номи Ваҳдати миллӣ мешиносем. Ваҳдати миллӣ барои тоҷикон танҳо як калима нест, балки маънии зиндагии нав, сулҳи пойдор ва ояндаи пурифтихор аст. Он нурест, ки пас аз шаби тор ба хонадони тоҷикон равшанӣ овард.

Маҳз сиёсати хирадмандонаи Пешвои миллат, Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ — муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон, буд, ки бо забони сулҳ халқро гирди ҳам овард. Ӯ тавонист он лаҳзаи ҳассоси таърихиро ба фурсати таърихӣ табдил диҳад. Бо имзои Созишномаи сулҳ, ки 27-уми июни соли 1997 ба имзо расид, тоҷикон роҳи нав — роҳи ваҳдат, ҳамдигарбахшӣ ва рушди устуворро пеш гирифтанд.

Имрӯз, натиҷаи он сулҳу ваҳдатро мо дар ҳар гӯшаи Тоҷикистон мебинем. Мактабҳои нав, роҳҳои мумфарш, беморхонаҳои замонавӣ, корхонаҳо, фарҳанг, варзиш ва илму техника — ҳама самараи Ваҳдати миллӣ мебошанд.

Ҷанги бадон рафт, ваҳдат биёмад,
Субҳи сафеду табассум дамид.
Миллати саргашта дар пайи фардо,
Сӯи умеду саодат расид.

Гирем ба дасти ҳам, бо муҳаббат,
То сабз шавад Ватани мо ҳамеш.
Ҳар як нафас гар шавад хидмате,
Аз мо намонад дигар зарра кеш.

Меҳру вафо, ваҳдату оромӣ,
Сутуни поки давлати мост.
Бо он зи по наафтад Ватан ҳеч гоҳ,
То ваҳдати миллӣ бо мо ҳамрост.

Имрӯз насли ҷавон — фарзандони истиқлол — дар зери партави Ваҳдати миллӣ рушд меёбанд. Ҷавонон бояд дарк намоянд, ки ин неъмат ба осонӣ ба даст наомадааст. Барои ҳифзи ваҳдат бояд илм омӯзанд, касб омӯзанд, Ватанро дӯст доранд ва ба душмани ваҳдат — тафриқа ва ҷаҳолат — роҳ надиҳанд. Мо насли имрӯзаем, аммо масъули фардои Тоҷикистони азиз низ ҳастем.

Ваҳдати миллӣ ин аст, ки ҳамаи гӯшаҳои Тоҷикистон бо ҳамдигар пайванд дошта бошанд. Ҳар шаҳрванде, новобаста аз забон, миллат ва дин, худро фарзанди як хонавода ҳис кунад. Ваҳдат моро нерӯ медиҳад, ки ба сӯи фардои рӯшан биравем.

Ман, ту, мо — ҳар яки мо масъули ваҳдатем. Агар мехоҳем Тоҷикистони сабзу зебо боқӣ монад, пас бояд ҳар як нафасамон бо эҳтиром, муҳаббат ва фаҳмиш пур шавад.

Мо бояд бо тамоми ҳастӣ аз ин арзиши муқаддас ҳимоя кунем. Чун ваҳдат на танҳо асоси сулҳу субот, балки меҳвари ҳамаи пешрафтҳои иқтисодӣ, иҷтимоӣ ва маънавии мост.

Биёед, дар сояи ваҳдат, Ватани маҳбубамон — Тоҷикистони азизро боз ҳам ободтар гардонем!

Аниса Наҷмиддинова - мудири шуъбаи таҳияи санадҳои меъёрӣ - ҳуқуқӣ ва иҷозатномадиҳии Агентии амнияти ХБРЯ АМИТ

Ваҳдат барои ҳар як миллат чун обу ҳаво муҳим аст. Миллате, ки дар зери парчами ваҳдат ҷамъ омада, ҳамфикру ҳамдил аст, бешубҳа, роҳи пешрафт ва комёбиро тай мекунад. Ваҳдат маънои якдилӣ, ҳамбастагӣ ва фаҳму эҳтироми тарафайнро дорад. Бе ваҳдат давлат наметавонад оромӣ дошта бошад, ҷомеа рушд намеёбад ва мардум ба саодат намерасад.

Сулҳ неъмат аст, ваҳдат шараф аст.Чуноне ки Ҳазрати Бахтиёр Воҳидов мефармояд:

Мо ба ҳам бошем агар, душман надорад Тоҷикистон,

Чун яке бошем мо, ёр аст бо мо ҳар замон.

Ин байт моро даъват мекунад, ки танҳо дар иттиҳоду ягонагӣ метавонем бо душвориҳо мубориза барем ва муваффақ шавем. Таърих гувоҳ аст, ки миллати тоҷик дар рӯзгори душвор низ тавонист ба шарофати ваҳдат зинда монад ва арзишҳои миллиро пос дорад.

Дар тӯли таърихи башарият, давлатҳо ва ҷомеаҳои бузург маҳз тавассути ваҳдат ва иттиҳоди мардум барпо ва устувор мондаанд. Дар баробари ин, набудани ваҳдат ва пайдоиши низоъҳо сабаби фурӯпошии давлатҳои азим гардидаанд. Яъне, ваҳдат на танҳо масъалаи ахлоқиву маънавист, балки пояи воқеии давлатдорист.

Тоҷикистон — намунаи зиндаи ваҳдати миллӣ

Тоҷикистони азизи мо, ки аз имтиҳони сахти таърих — ҷанги шаҳрвандии солҳои 1992–1997 гузаштааст, имрӯз ба яке аз давлатҳои орому пешрафта табдил ёфтааст. Ин ҳама ба шарофати ваҳдати миллӣ ва сиёсати сулҳҷӯёнаи Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ — Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон имконпазир гардид.

Он ҷанги хонумонсӯз моро омӯхт, ки танҳо бо якдигарфаҳмӣ ва рӯ овардан ба сулҳ метавон ояндаро обод сохт. Имзои Созишномаи умумии сулҳ ва ризоияти миллӣ дар соли 1997 ва таҷлили ҳамасолаи он ҳамчун Рӯзи Ваҳдати миллӣ нишон дод, ки миллати тоҷик арзиши ваҳдатро медонад ва онро гиромӣ медорад.

Ваҳдат — мероси фарҳангию маънавии мо

Шоирони бузурги мо низ ҳамеша мардумро ба ваҳдату ҳамдигарфаҳмӣ даъват мекарданд. Абӯабдуллоҳи Рӯдакӣ, падари адабиёти форс-тоҷик, фармуда буд:

Ҳамдигарро нигоҳ доред, эй дӯстони ман,

Ки ба танҳоӣ касе нашуд устувор дар ҷаҳон.

Ҳамчунин, Шайх Саъдӣ дар "Гулистон"-и худ мефармояд:

Бани одам аъзои якдигаранд,

Ки дар офариниш зи як гавҳаранд.

Ин суханони пурҳикмат моро ба он водор месозанд, ки худро ҷузъи як ҷисм ва як ҷомеа эҳсос намоем ва ба ҷои ихтилоф, ҳамгироӣ ва дӯстию муҳаббатро пеша кунем.

Ҷавонон — посдорони ваҳдати имрӯзу фардо

Имрӯз ва фардои кишвари мо ба дасти ҷавонон вобаста аст. Ваҳдати миллӣ бояд дар замири ҳар ҷавон ҷой гирад. Ҷавонон бояд на танҳо донишу маърифат омӯзанд, балки арзишҳои миллӣ, аз ҷумла ваҳдат, сулҳ, инсондӯстӣ ва ватандӯстиро чун гавҳараки чашм ҳифз намоянд.

Ҷомеаи солим ва муттаҳид танҳо вақте ба вуҷуд меояд, ки наслҳои ҷавон ба гуфтугӯ, таҳаммулпазирӣ, ҳамкорӣ ва ифтихор аз Ватан одат кунанд.

Ваҳдат на танҳо як калима, балки асоси ҳастии миллат, кафили суботи ҷомеа ва заминаи пешрафти давлат аст. Мо бояд ин арзишро аз умқи дил эҳтиром кунем ва барои нигоҳдориву таҳкими он кӯшиш намоем. Чуноне ки Ҳофиз гуфтааст:

Миёни аҳли ҳақ пайваста бодад меҳру якдилӣ,

Ки бегонагӣ зи мардум фитна орад дар ҷаҳон.

Достонҷон Раҳмонов - ходими илмии Институти математикаи ба номи Абдуҳамид Ҷӯраеви АМИТ

Вақте баргҳои таърихро варақ мезанем ва ба сарнавишти халқи тоҷик назар меандозем, дармеёбем, ки ин миллат дар тӯли асрҳо бо дили пурифтихор аз тӯфонҳои ҷанг, парокандагӣ ва фишор гузаштааст. Аммо ҳар дафъа, пас аз уфти сахт, боз бо иродаи шикастнопазир қомат рост кардааст. Яке аз бузургтарин дастовардҳои таърихи навини миллати тоҷик, ки дар рӯҳи ҳар фарди бономус ҷой гирифтааст, Ваҳдати миллӣ мебошад.

Ваҳдат — ин на танҳо як рамзи сулҳу оромист. Ваҳдат — ин нафаси зиндагии миллат, пайванди дилҳост. Агар миллатро як бадан тасаввур кунем, пас ваҳдат қалби он бадан аст. Бе он зиндагӣ маъно надорад.

Бо имзои Созишномаи сулҳ, Тоҷикистон ба сӯи оромӣ ва пешрафт раҳсипор шуд.

Имрӯз Тоҷикистонро тамоми ҷаҳониён чун кишвари амну субот, сулҳ ва оромӣ мешиносанд. Ин ҳама ба шарофати ваҳдат ба даст омадааст. Имрӯз кӯдаки тоҷик бо хандаи беғам ба мактаб меравад, модар бо оромӣ фарзандашро тарбия мекунад, ҷавонон бо умеди фардо дониш меомӯзанд. Ин ҳама аз файзи Ваҳдати миллӣ ва раҳбарии хирадмандонаи Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон аст.

Ваҳдат бояд дар дил бошад, дар рафтор, дар гуфтор. Вақте мо якдигарро гиромӣ медорем, ба забони ҳамдигар эҳтиром дорем, ба фарҳанги якдигар арҷ мегузорем — ин ваҳдати воқеист.

Чӣ қадар зебост, ки дар Тоҷикистон имрӯз намояндагони миллатҳои гуногун бо ҳам зиндагии осоишта доранд, ҷашнҳоро якҷо меороянд, ҳамдигарро ба хонадориҳо ва тӯю идҳо даъват мекунанд. Ин худ нишонаи комили Ваҳдати миллӣ аст.

Бигзор бошад ҳар нафас, саршор аз оромиву сулҳ,
Ҳар забон гӯяд сухан, бо муҳаббату фатҳ.
Даст ба даст, дил ба дил, мо равем роҳи саодат,
Миллати муттаҳидем, пояндаем то абад.

Шукр, ки имрӯз Ватан, чун баҳоре сарсабз аст,
Аз хуну ашки гузашта, мондааст дарси бас арзаст.
Аз барои ваҳдати худ, ҷони худро дод касе,
Пас биёмӯзем мо, дӯст доштан ба ҳамдигар басе.

Насли ҷавони имрӯза бояд бо дарки масъулияти бузург ин неъмат — ваҳдати миллиро ҳифз намояд. Ҳар як ҷавон бояд донанда, офаранда, дӯстдор ва муҳофизи ваҳдат бошад. Дар саҳифаҳои рӯзгори навин, ҷавонон бояд номашонро ҳамчун бунёдгарони фардои обод сабт намоянд.

Ҷавонон бояд донанд, ки ваҳдат на танҳо як таърихи гузашта, балки оинаи равшани оянда аст. Агар мо онро аз дилу ҷон ҳифз кунем, Ватани мо рушду тараққӣ хоҳад кард.

Ваҳдати миллӣ як чароғест, ки дар зулмот роҳи моро равшан мекунад. Ин нури ваҳдат аст, ки миллати моро ба сӯи рушд мебарад. Мо — насли имрӯз, насли соҳибистиқлол, бояд бо тамоми ҳастӣ ин гавҳари гаронбаҳоро пос дорем. Зеро ваҳдат меваест, ки бо заҳмати ҳазорон дил ба даст омадааст, ва ҳифзи он вазифаи ҳар як шаҳрванди боифтихор аст.

Соҷидхон Баҳронов-директори Маркази минтақавии таълимию ва омӯзишӣ дар соҳаи амнияти ХБРЯ ва муқовимат бо терроризм бо истифода аз силоҳи қатли оми Агентии амнияти ХБРЯ-и АМИТ

Ҳамасола санаи 27 июн Рӯзи Ваҳдати миллӣ дар кишвари азизамон ба таври хосса ҷашн мегардад. Ваҳади миллӣ дар таърихи навини халқи тоҷик нақши калидиро дар пойдор намудани рукнҳои давлатдории миллӣ нақши бориз дорад.

Боиси ифтихори мо тоҷикон аст, ки ин санаи тақдирсози миллати тоҷик бевосита бар асари заҳмату талошҳо ва ибтикори Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ, Пешвои муаззами миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон саҳифаи куллан тозаро дар таърихи миллати тамаддунсози тоҷик оғоз намуда, барои ташкил ва гузаронидани ислоҳоти сифатан навини тамоми ҷабҳаҳои ҳаёти мардуми тоҷикро бар қиёси давлатҳои пешрафтаи замони мо ҳамчун раҳнамо хизмат менамояд.

Дар яке аз суханрониҳои худ Сарвари давлатамон, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон махсусан қайд кардаанд: «Санади тақдирсози сулҳ рамзи воқеии баҳамоиву сарҷамъии миллат, рамзи иттиҳоду ягонагии мардум, рамзи пирӯзии ақлу заковати солим ва тантанаи сулҳу субот дар саросари кишвар гардида, моро ба кохи бегазанди ваҳдати миллӣ расонид ва роҳи ояндаро ба сӯи татбиқи нақшаҳои бузурги созандагӣ ва ҳадафҳои наҷиби бунёдкорӣ оғоз кард. Дар баробари ин, фаромӯш набояд кард, ки хотима бахшидан ба мухолифати мусаллаҳона, расидан ба сулҳу субот ва ваҳдати миллӣ ба мо бар ивази хисороти зиёди ҷониву молӣ ва дигар маҳрумияту мушкилоти сангин муяссар гардида, дар ин раванд ҳадафи шуми дар ниҳояти кор аз байн бурдани давлати тозаистиқлоли тоҷикон барбод рафт».

Бояд махсусан қайд кард, ки муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ҳанӯз дар иҷлосияи ХV Шӯрои Олӣ дар Қасри Арбоб ба хотири таъмин сулҳ ба ҷонибиҳои мухолиф роҳи осоиштаи ҳалли низои сиёсиро пешниҳод карда буданд.

Пешниҳоди сарвари давлати тоза интихобшудаи Тоҷикистон намунаи нодири таҷрибаи сулҳофарӣ ба шумор меравад, ки дар таърихи тамаддуни замони мо бо роҳи созиш ба ҷанги шаҳрвандӣ хотима бахшида, ниҳоят ба ҳамдигарфаҳмиву ҳамдигарбахшӣ расидани ҷонибҳои мухолифро талқин мекард.

Ин ташаббуси нахустини сулҳофарӣ, бо вуҷуди мушкилоту монеаҳои зиёд чун қутбнамои оянда хизмат карда, роҳи минбаъдаи тоҷиконро ба сӯи ваҳдати миллат кушод.

Вақт собит сохт, ки имзои Созишномаи умумии истиқрори сулҳ ва ризоияти миллӣ шаҳодати пирӯзии хиради мардуми сулҳпарвар ва фарҳангсолори тоҷик мебошад, ки сиёсати пешгирифтаи давлатро дар он рӯзҳои душвор самимонаву дилгармона дастгирӣ намуданд.

Маҳз хислатҳои наҷиби азалии миллати тоҷик ҳамчун миллати ба сулҳу салоҳ ва муросову мадоро эътиқоди устувор дошта имкон дод, ки мо аз кӯшишҳои бо роҳи зӯрӣ ҳал намудани мушкилоти сиёсиву иҷтимоӣ даст кашида, музокироту созишро чун роҳи ягонаи расидан ба сулҳ ва наҷоти миллӣ пазируфтем.

Ба қавли собиқ Муншии Умумии Созмони Милали Муттаҳид ва яке аз сиёсатмадорони бонуфузи байналмилалӣ Кофи Аннан, тоҷикон намунаи беназири таҷрибаи сулҳофариро барои мамлакатҳои дигар армуғон оварданд.

Аз тарафи ҷомеаи ҷаҳонӣ ҳамчун падидаи нодири ҳалли низоъҳои сиёсӣ ва бӯҳрони миллӣ эътироф гардидани таҷрибаи сулҳофарии тоҷикон далели возеҳи ин матлаб мебошад, ки эътибори моро дар арсаи байналмилалӣ чун миллати мутамаддину фарҳангӣ афзуд.

Маҳз истиқрори сулҳ ва ризоияти миллӣ дар сарзимини биҳиштосои мо заминаи устувори барои рушди иқтисодиву иҷтимоии кишвар ва рӯ овардан ба нақшаву ҳадафҳои неки созандагиву бунёдкорӣ барпо намуд.

Имрӯз мо шукрона ва ифтихор мекунем, ки тавонистем тамоми душвориҳоро дар роҳи эҷоди сулҳу ваҳдати миллӣ бартараф созем, арзишҳои бузурги умумимиллӣ - соҳибистиқлолӣ, давлату давлатдории миллӣ ва ягонагии марзу буми давлати соҳибистиқлоламон-Тоҷикистони азизро таъмин намоем.

Аз ин рӯ, моро зарур аст, ки баробари шукронаву ифтихор кардан аз Ватани аҷдодиву давлати соҳибистиқлоламон, азму талошҳои худро ба таҳкими минбаъдаи ваҳдати миллӣ ва ягонагии миллат равона карда, ободии имрӯзу фардои кишварро дар фазои пойдори сулҳу субот таъмин намоем. Нагузорем, ки андешаҳои бегонапарастӣ ва ҷудоиандозӣ ба тафаккури мардуми мо, бахусус ҷавонон роҳ ёбанд.

Мо тоҷикистониён бояд дар раванди давлатсозиву давлатдории навини худ рӯ ба арзишҳои волои таърихиву фарҳангӣ оварда, ҷавҳари андешаи миллиро бо дарки амиқи мафҳумҳои тақдирсози истиқлолияту озодӣ, тамомияти арзӣ ва Ватани ягона, посдории рамзҳои давлатдорӣ ва ифтихор аз миллати фарҳангсолору тамаддунсоз ғанитар гардонем ва онро тақвият бахшем.

Дар дунё миллату халқиятҳое ҳастанд, ки аз рӯи шумораи аҳолӣ ва қаламрави ҷуғрофиашон дар муқоиса бо миллати мо хеле афзалият доранд, вале садсолаҳо дар орзуи давлатдории мустақилона мебошанд. Аз ин хотир мову шумо бояд ба қадри соҳибистиқлолӣ ва давлату давлатдории миллӣ расем ва онро азизу муқаддас донем.

Истиқлолияти давлатӣ ва ваҳдати миллӣ ба ҳам тавъам мебошанд ва чун қутбнамо моро ба сӯи оянда ҳидоят менамоянд. Агар ваҳдати миллӣ ба таҳкими пояҳои истиқлолият мусоидат кунад, пас истиқлолияти давлатиро бе ваҳдати миллӣ тасаввур кардан ғайриимкон аст.

Холмурод Назаров – муовини директори Филиали Агентии амнияти ХБРЯ-и АМИТ дар вилояти Суғд, доктори илмҳои техникӣ, профессор, Акпар Адҳамов–корманди Филиал

Беш аз се даҳсола аст, ки дар Ҷумҳурии Тоҷикистон рӯзи 27 июн ба унвони Рӯзи Ваҳдати миллӣ таҷлил мегардад. Он барои мардуми мамлакатамон рамзи як пайкари том будани миллати тоҷик ва ҳамзистии намояндагони гурӯҳҳои этникии гуногун дониста мешавад, ки ҳар кадом ҷузъе аз ҷомеаи Тоҷикистон мебошанд.

Муруре ба пешинаи ҷомеаи мо дар даҳаи навади қарни гузашта, вазъи онро дар ҳофизаҳо ва зеҳнҳо бедор мекунад, ки дар пасманзари он моҳияти таърихии сиёсӣ, иҷтимоӣ, иқтисодӣ, маънавию фарҳангии рӯзи ба ҳам омадани фарзандони як миллат равшантару барҷастатар дарк ва ламс мегардад. Онҳо, ки муддате бо ҳам аз сари ихтилоф бархоста буданд, ба расми хирадварзӣ ва зудудану дур рехтани кинаву ситез аз дилҳояшон, манфиатҳои миллат ва давлатро болотар аз ҳар иддаои фардӣ ва гурӯҳӣ қарор доданд ва бо гирд омадан бар сари суфраи созиш, манбаи ситезпароканиҳо ва пархошҷӯиҳоро фурӯ нишонданд. Рӯзи Ваҳдати миллиро бояд нуқтаи устувори оғози таърихи навини Тоҷикистон донист, ки роҳи душворгузар ва заҳматталаби тармим, бунёд ва камол бахшидан бар пайкари захмдидаи ватани азизамон аз он неру гирифт.

Пас аз расидани Тоҷикистон ба истиқлол, ҷомеа бо бесуботии сиёсӣ ва ихтилофи мусаллаҳона миёни гурӯҳҳои гуногун рӯ ба рӯ омад. Гусастан аз зербинои иқтисодӣ ва иҷтимоии шуравӣ, ки худ як марҳалаи мураккаби таърихӣ буд ва бунёди як инфраструктураи нави давлати тоза ба истиқлолрасидаро тақозо менамуд, ҳамроҳ бо фишори рӯзафзуни ин ихтилофу бесуботӣ ва нуфузи ҷараёнҳои дохилию берунии минтақа печидатар мегардид, ҷомеаро ба ҷанги шаҳрвандӣ расонд. Миллати табиатан нарму меҳрубон ва дурандеши тоҷик рӯзҳои фоҷиабори ситезу ихтилоф ва хунрезиро аз сар гузаронд. Дар ҷомеа парокандагӣ сурат гирифт, мардум дар муқобили ҳамдигар сангар гирифтанд, ҳазорҳо нафар аз вазъи ба амал омада фирор намуда, рӯ ба он сӯи Ому бурданд ва бо сахттарин шароит сохтанд; деҳкадаҳои хайманишин ва дар канори онҳо, мазорҳои тоҷикони муҳоҷир ба вуҷуд омад. Мардуми тоҷик, ки бо муҳоҷират хӯ надошт ва миллати хонапарварда буд, дар ин давра бо имтиҳонҳои сангини зиндагӣ рӯ ба рӯ омад. Ҷомеаро руҳияи ноумедӣ фаро мегирифт. Дар чунин вазъ, ки идомаи роҳ ғуборолудаву хира менамуд, фарзандони диловар ва хирадманди миллат бо пуштикор, фидокорӣ ва ҳиммати камназир тавонистанд ин парешониро ба ваҳдат табдил бидиҳанд. Дар садри онҳо Президенти муҳтарами Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон қарор дошт, ки бо талошҳои шабонарӯзӣ, музокираҳои бисёр бо намояндагони ҷониби мухолиф, гузаштҳо ва канор гузоштани иддаову кинаҳо, саранҷом муваффақ гардид, то фарзандони як хонадон – хонадони миллат ва давлати тоҷикро бар сари суфраи оштӣ, созиш ва бахшоиш бинишонад. 27 июни соли 1997 Созишномаи умумии истиқрори сулҳ ва ризоияти миллӣ ба имзо расид. Пас аз имзои расмии ин санади сарнавиштсоз, марҳалаи дар амал пиёда сохтани он низ бо кӯшишҳо ва заҳматҳои фаровони сарвари давлат ва аҳли ҷомеа ҳамроҳ буд. Даргириҳои мусаллаҳ батадриҷ поён ёфтанд, мардуми фирорӣ ва овора марҳала ба марҳала ба ватан баргардонда шуда, вориди зиндагии осуда ва барқарор намудани хонаву рӯзгори хеш гардид. Ба қавли шоири миллат – Лоиқи зинданом:

Ҷанги бунёдсӯзи мо бигзашт,

Сулҳи бунёдкори мо омад.

Ҷомеаи ҷаҳонӣ гувоҳи як оштӣ ва мусолимати воқеии миллӣ гардид, ки Тоҷикистон ба даст овард. Таҷрибаи сулҳи тоҷикон дар сатҳи ҷаҳони муосир як падида (феномен)-и камназир ва барои бисёре аз давлатҳо ва миллатҳо омӯхтанӣ ва намуна унвон шуд.

Таҷлили ҳамасолаи Рӯзи Ваҳдати миллӣ дар ватани азизамон, ки ба муносибати он 27 июн дар тақвими расмии Тоҷикистон рӯзи истироҳат эълон гардида ва дар тӯли чанд рӯз ба сурати барномаҳо ва ҳамоишҳои гуногуни фарҳангӣ, сиёсӣ, иқтисодӣ ва иҷтимоӣ ҷараён мегирад, пеш аз ҳама, барои бедор ва дур аз ғафлат нигоҳ доштани ҳофизаи таърихии миллат ва зеҳни он муҳим аст. Он рӯзест, ки хираду дурнигарӣ ва дурандешии миллати соҳибтамаддуни тоҷик бар торикӣ ва кайди аҳриманӣ пирӯз омад ва руҳияи ваҳдату ҳамдилиро бар фазои ватан биншонд, заминаи муҳимро барои дубора сохтану обод намудани он фароҳам овард.

Имрӯз ҷомеаи миллии Тоҷикистон хонаи миллатҳои дигаре низ ҳаст, ки зодаву парвардаи ин хок ва ин замин мебошанд. Фазои осудае, ки гаштугузори амни аҳли ҷомеаро дар ҳар соате аз шабонарӯз таъмин намудааст, аз беҳтарин ва беназиртарин неъматҳоест, ки дар шароити ҷаҳони ошуфта ва ноороми муосир фароҳам аст. Ҳамзистӣ, таҳаммулпазирӣ, ҳамкорӣ ва тафоҳуме, ки миёни табақаҳои ҷомеа ва намояндагони гурӯҳҳои гуногуни этникӣ ва ақидатӣ мавҷуд аст, пеш аз ҳама, далели хиради азалӣ ва таҷрибаи таърихии мардуми тоҷик аст.

Дар ҷаҳони пурҳаводиси оғози ҳазораи севвум, ҷангҳо ва низоъҳои миёни қудратҳо ва кишварҳо, буҳронҳои моддӣ ва маънавӣ, таҳрими кишварҳое аз як сӯ ва имтиёзҳои навишта ва нонавиштаи қудратҳое аз дигар сӯ, ҳар фарди солим ба унвони ҷузъе аз пайкари ҷомеа, нигарони пайомадҳое аст, ки барои ин ҷаҳон ногузир пеш омада ва дар оянда пеш меояд. Дар чунин шароите, донистан ва дифоъ аз таърихи куҳани миллат, андарзпазирӣ аз таҷрибаҳои он, нигоҳдории осори илмӣ, фарҳангӣ, табиӣ ва моддии миллат ва давлат беш аз пеш муҳим аст, то битавонем ватани худро аз хатарҳои ошкор ва ниҳони давраи муосир дур бидорем. Яке аз заминаҳое, ки роҳро барои ин ҳадаф ҳамвор намуд, ваҳдати миллии мардуми мо ва ба қавли фарзанди шоири миллат, “сулҳи деринтизори мо” аст, ки ба кӯшишҳо ва фидокориҳои Президенти муҳтарами мамлакат Эмомалӣ Раҳмон ва ҳамдилию ҳамкории мардуми Тоҷикистон имконпазир гардид. Дар тӯли чанд даҳсола ин таҷрибаи камназир аз хиради сиёсӣ ва инсонӣ барои бисёре аз кишварҳои ҷаҳон намунаи шоистаи пайравӣ арзёбӣ гардидааст. Дар сатҳи дохили ватанамон дарки аҳаммияти ин созиши миллӣ фарҳанги хирадмеҳвари фарзандони миллатро сол аз сол пуррангтар ва барҷастатар намоён месозад. Ин таҷрибаро гиромӣ бидорем ва нагузорем, ҳеч неруе аз дарун ва берун моро даргир бо худамон созад, зеро ваҳдати миллӣ меъёри ҳатмии ҳар давлат ва ҷомеаи миллӣ ва ростин аст.

Ҳоҷибоева Л., Шарофова М. Муассисаи давлатии «Маркази таҳқиқоти технологияҳои инноватсионии АМИТ», Озмоишгоҳи фарматсевтика ва пизишкии таҷрибавӣ