Имрӯз, 24 ноябр дар толори Раёсати Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон бахшида ба Рӯзи Парчами давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон Конференсияи илмию назариявӣ таҳти унвони “Парчам ва парчамдорӣ дар таърихи давлатдории миллии тоҷикон” баргузор гардид.

Президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, академик Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт зимни сухани ифтитоҳии хеш тамоми олимони кишваро ба ин санаи муборак ҷашни Парчами давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон табрику таҳният хонда иброз дошт, ки Парчами давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар баробари Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон, Нишон ва Суруди миллӣ рамзи муқаддаси давлат ва нишонаи соҳибихтиёрии давлату миллат дониста шуда, дар мақоми худ равшангари таърих, сарнавишти миллату давлат, инъикосгари фарҳангу тамаддун ва орзуву ормони мардум маҳсуб меёбад.

Таъкид гардид, ки Парчами давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар замони соҳибистиқлолии кишвар бо шарофати сиёсати оқилонаи Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ-Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон чун рамзи давлату давлатдорӣ, нангу номуси миллӣ, ҳаёти осоишта, бахту иқболи нек ва умед ба ояндаи шукуфон шинохта шуда, зери ливои худ аҳли ҷомеаро муттаҳид сохтааст. Тавре Пешвои муаззами миллат таъкид кардаанд: “Парчами давлатӣ барои мо - тоҷикон нишонаи бақои давлат, ваҳдату ягонагӣ, ҳувияти миллӣ ва беҳтарин василаи тарбияи наврасону ҷавонон дар рӯҳияи ифтихор аз давлатдории миллӣ ва ҳифзи арзишҳои таъриху фарҳанги халқамон мебошад”. Аз ин рӯ, эҳтиром ва арҷ гузоштан ба парчам маънои эҳтирому арҷгузорӣ ба арзишҳои деринаи таърихӣ, фарҳангиву маънавии миллӣ ва гузашта аз ин, эҳтироми миллат ва давлату давлатдорӣ мебошад.

Гуфта шуд, ки ҳанӯз 33-сол муқаддам дар ҳамин рӯз, яъне 24 - ноябри соли 1992 дар Иҷлосияи тақдирсози XVI Шурои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар қатори дигар санадҳои муҳими сарнавиштсозу тақдирсоз дар самти эъмори давлати демокративу ҳуқуқбунёд ва таъмини рӯзгори босаодати сокинони мамлакат, ҳамзамон Қонун “Дар бораи тасдиқи Низомномаи парчами давлатӣ” қабул гардида, аввалин рамзи давлати соҳибистиқлол тасдиқ гардид.

Зикр гардид, ки бо тасдиқи Парчам ҳамчун рамзи давлатӣ ва муқаддасоти миллӣ дар самти эҳёи давлатдори миллии тоҷикон дигаргуниҳои куллӣ ва таҳаввулотҳои азим ба вуқуъ пайваста, инак тули сию се сол мешавад, ки кишвари азизамон зери ин парчами муқаддас дар заминаи сиёсати хирадмандона ва ташаббусҳои созандаву бунёдкоронаи Пешвои муаззами миллат ба марҳилаи нави рушд ворид гардида, ба дастовардҳои назарраси иқтисодиву иҷтимоӣ ва илмию фарҳангӣ ноил гашта истодааст.

Бояд гуфт, ки ойини парчамдории миллати сарбаланду куҳанбунёди тоҷик таърихи хеле қадим дорад. Гузштагони арҷманди мо дар тули ҳазорсолаҳо зери парчами худ саф кашида, тамомияти арзӣ, ҳуввияти миллӣ, ваҳдату ягонагӣ, нангу номус ва забону фарҳанги хешро ҳифз кардаанд.

Парчами давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон рамзи соҳибистиқлолии кишвар, иттиҳоди қавию вайроннашавандаи тамоми табақаҳои ҷомеа, дустиву бародарии ҳамаи халқҳои сокинони мамлакатамон мебошад. Парчам ифодаи нангу номи ҳар як шаҳрванд, баёнгари истиқлолият, ифодаи эҳтироми миллат, таҷассумгари ормонҳои миллӣ, инъикоскунандаи фарҳангу тамаддун, далели азму иродаи устувори мардуми кишвар аст.

Дар робита ба аҳамияти бузурги сиёсиву ҳуқуқии ин Парчами давлатӣ Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон зимни суханронӣ ба муносибати барафрохтани Парчами миллӣ рузи 30 августи соли 2011 чунин изҳор доштанд: “Парчами миллӣ имрӯз ҳамчун нишонаи азму иродаи устувори мардум барои ободии кишвари зебоманзарамон ҳаммароми «Диравши Ковиёни»-и аҷдоди ориётаборамон бо тобиши се ранг – ранги сурх – озодиву истиқлол, ранги сафед – сулҳу оромӣ, ранги сабз – ободиву хуррамӣ ва дар байни он рамзи тоҷи зарҳалини соҳибдавлатӣ бо ҳафт ситораи дурахшон бори дигар аз мавҷудияти тамаддуну фарҳанги бостонии тоҷикон, пайкори созандагиву асолати миллӣ, давлату давлатдори мустақил ва ормонҳои ватанхоҳиву қаҳрамониҳои родмардони сарзаминамон башорат медиҳад”.

Заминаҳои ҳуқуқии қабул ва тасдиқи Парчами давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳамчун рамзи давлатӣ пеш аз ҳама аз Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон сарчашма мегирад. Дар моддаи 3 Конститутсия пешбинӣ шудааст, ки “Рамзҳои давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон Парчам, Нишон ва Суруди миллӣ мебошад”.

Қайд гардид, ки имрӯз Парчами давлатии Тоҷикистон дар қатори парчами бузургтарин давлатҳои олам дар бинои Созмони Милали Мутаҳид парафшонӣ мекунад, ки он бешубҳа ифодагари эътирофи мақоми шоистаи байналмилалии Тоҷикистон дар арсаи ҷаҳонӣ ба шумор меравад. Прчами давлатӣ ба шарафи сафарҳои расмии роҳбари давлатамон, ҳайатҳои давлатӣ, ѓолибияти фарзандони бонангу ори Ватан дар мусобиқаҳои варзишӣ, озмуну чорабиниҳои илмӣ ва дигар ҳаммоишу маъракаҳои ҷаҳонӣ дар тамоми кишварҳои дунё баланд бардошта мешавад. Халқи шарафманди Тоҷикистон зери ин парами муқаддас мутаҳид гардида, баҳри ободиву шукуфоии Ватани азизамон ҷаҳду талош меварзанд.

Дар идомаи ҳамоиш доктори илмҳои фалсафа Хидирзод Махфират, доктори илмҳои таърих Шарифзода Абдувалӣ ва дигар олимону муҳақиқон оид ба таърихи парчам, ҷойгоҳ ва мақоми он дар қабатҳои гуногуни давлатдории тоҷикон, таҳаввули рамзҳои миллӣ ва аҳамияти фарҳангиву иҷтимоии Парчами давлатӣ суханронӣ намуданд. Инчунин, як зумра аз магистрантон ва докторантони PhD доир ба ин ойини худшиносӣ аз ашъори шоирон шеърҳо қироат намуданд.

Имрӯз, 23 июн дар толори Раёсати Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон ба муносибати ҷашни Ваҳдати миллӣ Конференсияи илмию амалӣ дар мавзуи “Ваҳдати миллӣ – омили рушди ҷомеаи Тоҷикистон” баргузор гардид.

Ба кори конфронс ноиби президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон Саломиён Муҳаммаддовуд ҳусни оғоз бахшда таъкид дошт, ки бо сипарӣ гардидани 28 сол аз ба имзорасии Созишномаи умумии истиқрори сулҳ ва ризояти миллӣ дар Тоҷикистон мақому манзалати кишвари мо дар арсаи байналмилалӣ боз ҳам боло рафт. Ҷомеаи ҷаҳонӣ имрӯз Тоҷикистонро дар баробари кишвару орому осуда, ҷонибдори сулҳу ваҳдат, дорои суботу амният эътироф намудан, ҳамчунин, онро ба ҳайси яке аз кишварҳои ташаббускор эътироф менамояд, ки дар сархати ҳамаи ин иқдомҳову ибтикороти накуву созанда Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон қарор доранд.

Гуфта шуд, ки таърих ва мардуми баору номуси Тоҷикистон шахсиятҳои фидокореро чун Эмомалӣ Раҳмон, ки ҳифзи манфиатҳои миллату сарзамин барояш баробари ҷон азиз аст, ҳамеша эҳтиром мекунад ва ба корнамоиҳояш арҷ мегузорад.

Бояд гуфт, ки корнома, рӯзгор, кору пайкор ва фаъолияти бунёдкоронаву созандаи шахсияте чун Пешвои муаззаму маҳбуби мардуми кишвар, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон зинатафзойи саҳифаҳои таърихи имрӯзу ояндаи миллату сарзамини биҳиштосои мо хоҳад гашт.

Дар идома академики Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон Кароматулло Олимов дар мавзуи “Ваҳдати миллӣ асоси пешрафти ҷомеаи Тоҷикистон”, узви вобастаи АМИТ Ҳайдаршо Пирумшоев дар мавзуи “Ваҳдати миллӣ: назаре ба таърих ва дастовардҳо”, инчунин докторанти курси 3- юми Институти таърих, бостоншиносӣ ва мардумшиносии ба номи А.Дониши АМИТ Ҳангомаи Мирзошариф дар мавзуи “Ваҳдати миллӣ – кафолати субот ва рушди устувори Тоҷикистон” маъруза намуданд.

Имрӯз, 10 июн дар толори Раёсати Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон бахшида ба Рӯзи “Ваҳдати миллӣ “ Конференсияи ҷумҳуриявии илмӣ – назариявии “Хонишҳои академии ҳуқуқӣ” – дар мавзуи “Илми ҳуқуқшиносӣ: таърих, масоили мубрам ва дурнамои рушд” ва фаъолияти илмии академик Фозил Тоҳиров баргузор гардид.

Ба кори конфронс директори Институти фалсафа, сиёсатшиносӣ ва ҳуқуқи ба номи А.Баҳоваддинови АМИТ Маҳмадизода Нозим ҳусни оғоз бахшида, доир ба моҳияти баргузории конфронси мазкур суханронӣ намуд.

Президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, академик Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт дар сухани муқаддимавии хеш иброз дошт, ки ҳамаи мо имрӯз аз соҳибистиқлолии давлати худ ва Ваҳдати миллии дар он ҳукмрон шукрона мекунем. Ин пеш аз ҳама, шукрона аз шахсиятест, ки барои таъмини соҳибистиқлолию Ваҳдати миллӣ талошҳои беназир кардаанд.

Таъкид гардид, ки инҷо Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ–Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар назар аст, ки дар солҳои ҷанги таҳмилии шаҳрвандӣ ба мураккабиҳои он даврон нигоҳ накарда, омили асосии бартарафсозии ин мушкилотро муайн намуда, борҳо қайд кардаанд, ки танҳо таъмини ваҳдати миллӣ калиди асосии ҳалли онҳо мебошад: «таҳкими дастовардҳои истиқлолият, пояҳои давлатдории миллӣ, пуштибонии амнияту суботи сиёсӣ, татбиқи ҳадафҳои стратегӣ, тақвияти иқтидори иқтисодиву иҷтимоӣ, хулоса рушди рӯзафзуни Ватани азизамон маҳз аз фазои сулҳу субот ва ваҳдати миллӣ вобаста мебошад».

Гуфта шуд, ки дар муҳлати начандон тулонӣ бо кӯшишҳои пайгиронаи Пешвои миллат дар шароити ниҳоят душвори сиёсӣ ва иқтисодию иҷтимоӣ ба ҷанги таҳмилӣ хотима дода шуда, гурезагон ва муҳоҷирони иҷборӣ ба Ватан ва маҳалҳои зисташон баргаштанд ва сулҳу субот устувор гардида, масъалаҳои душвортарини сиёсӣ, иқтисодию иҷтимоӣ ва фарҳангӣ ҳаллу фасли худро ёфтанд.

Зикр шуд, ки дар мисоли сулҳи тоҷикон, ҳалли масъалаҳои сиёсию низомӣ ва ба Ватан баргардондани гурезаҳои иҷборӣ ҷомеаи ҷаҳонӣ таҷрибаи нодирро аз бар намуд. Хушбахтона, миллати тоҷик дар мисоли Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ–Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон чунин Сарвари оқилу хирадмандро, ки ҳадафи асосиаш таъмини Ваҳдати миллӣ буд, пайдо намуд. Пешвои муаззами миллат тавонистанд, ки ба хиради азалии мардуми тоҷик ва тоҷикистониён такя намуда, дар таъмини Ваҳдати миллӣ комёб гарданд.

Ин аст, ки пайваста таъкид менамоянд, ки “майлу ирода, саъю талош, таҳаммулгароӣ ва хиради азалии миллати тамаддунсозу фарҳангсолори тоҷик ва тафаккури созандаву руҳи шикастнопазири халқи Тоҷикистон муҳимтарин омили расидан ба сулҳу оромӣ, суботи сиёсӣ ва ваҳдати миллӣ мебошад. Ман ин суханонро ҳамеша бо ифтихор аз мардуми қаҳрамони тоҷик ба забон меоварам”.

Дар идома олимону муҳаққиқони самти ҳуқуқшиносӣ доир ба заҳмату талошҳои шабонарӯзии Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар барқарор намудани сулҳу суботи комил дар кишвар, ва доир ба фаъолияти илмии академик Тоҳир Фозилов суханронӣ намуданд.

Имрӯз, 23 май дар толори Раёсати Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон конференсияи байналмилалии илмӣ-амалӣ таҳти унвони «Механизмҳои иҷтимоии ташаккули ҳувияти аҳолӣ ва рушди сармояи иҷтимоӣ» баргузор гардид. Конференсия аз ҷониби Институти фалсафа, сиёсатшиносӣ ва ҳуқуқи ба номи А. Баҳоваддинов, бо ташаббуси шуъбаҳои сотсиология ва фалсафаи иҷтимоӣ роҳандозӣ шуд ва дар он намояндагони зиёда аз 20 муассисаи илмӣ ва таълимии Тоҷикистон, Федератсияи Россия, Беларус ва Ҷумҳурии Ӯзбекистон иштирок намуданд.

Мавзуи марказии конференсия – «Механизмҳои иҷтимоии ташаккули ҳувияти аҳолӣ ва рушди сармояи иҷтимоӣ» – ба таҳқиқи равандҳои мураккаби тағйироти иҷтимоӣ дар ҷомеаи муосир бахшида шуда буд. Ҳадафи асосии конференсия дарёфти роҳҳои таҳкими ҳамгироии иҷтимоӣ, ҳифзи ҳувияти миллӣ, баланд бардоштани сатҳи сармояи инсонӣ ва иҷтимоӣ дар асоси таҳлили таҳаввулоти замони истиқлол мебошад.

Бо сухани ифтитоҳӣ Президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, узви вобастаи АМИТ, доктори илмҳои иқтисодӣ, профессор Хушвахтзода Қ.Х. баромад намуда, аҳаммият ва замонавӣ будани мавзуи конференсияро дар заминаи воқеияти иҷтимоии ҷомеаи муосири Тоҷикистон таъкид намуданд. Дар ҷараёни конференсия маърузаҳои муҳимми олимони шинохтаи ватанӣ ва хориҷӣ (аз Россия ва Ӯзбекистон) шунида шуданд.

Пас аз маърузаҳо муҳокимаи фаъол сурат гирифт, ки дар он масъалаҳои муҳим, аз ҷумла таъсири равандҳои ҷаҳонишавӣ ба ҳувияти миллӣ, нақши ВАО, фарҳанг, маориф ва муҳоҷират дар шаклгирии сармояи иҷтимоӣ ва ҳувияти шаҳрвандӣ муҳокима шуданд.

Дар фарҷоми конференсия иштирокчиён пешниҳод карданд, ки ҳамкориҳои илмии байниинститусионалӣ тақвият дода шуда, таҳқиқотҳои муштараки байниминтақавӣ дар мавзуҳои ҳувият, сармояи иҷтимоӣ ва устувории ҷомеа гузаронида шаванд.

Кори конференсия баъд аз танаффус дар бахшҳои соҳавӣ идома ёфт, ки дар онҳо зиёда аз 70 маърузаи илмӣ дар мавзуъҳои гуногун – аз таҳаввулоти ҳувияти миллӣ ва касбӣ то рушди маориф ва таҳкими арзишҳои ҷомеаи шаҳрвандӣ – ироа ва муҳокима гардиданд.

Имрӯз, 16 май дар толори Раёсати Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон Конференсияи байналмилалӣ таҳти унвони “Ҳифзи гуногунии биологӣ ва экосистема дар Ҷумҳурии Тоҷикистон” бо иштирок президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, намояндаи Вазорати корҳои хориҷии Ҷумҳурии Тоҷикистон, сафири Ҷумҳурии Федеративии Олмон дар Душанбе ва олимону муҳаққиқон баргузор гардид.

Президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, узви вобастаи АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт зимни суханронии хеш таъкид дошт, ки экосистемаҳои кӯҳии Тоҷикистон дар таъмини оби кишварҳои Осиёи Марказӣ нақши калидӣ доранд. Бояд гуфт, ки дарёи калонтарин дар Осиёи Марказӣ Амударё аз дарёҳои кӯҳии Тоҷикистон сарчашма мегирад ва муҳимтарин манбаи оби тоза барои тамоми минтақа мебошад.

Гуфта шуд, ки Тоҷикистон ҳамчунин кишвари кӯҳистон дорои захираҳои нодири табиӣ дар ҳифзи экосистемаҳои Осиёи Марказӣ нақши калидӣ дорад. Аз қаламрави кишвар роҳҳои аҳамияти байналмилалӣ дошта мегузарад.

Таъкид гардид, ки гуногунии биологӣ асоси ҳаёт дар сайёраи мост. Он хизматҳои зиёди экологиро аз нигоҳдории иқлим то амнияти озуқаворӣ пешкаш мекунад. Ҳифзи гуногунии биологӣ кӯшишҳои муштаракро дар сатҳи миллӣ, минтақавӣ ва ҷаҳонӣ талаб мекунад.

Зикр гардид, ки дар ин шароит ҳамкорӣ бо мутахассисони Ҷумҳурии федеративии Олмон аҳамияти махсус пайдо мекунад. Ҳамзамон итминон карда шуд, ки кори муштарак оид ба ҳифзи гуногунии биологӣ ва хидматрасониҳои экосистема уфуқҳои навро барои тадқиқоти илмӣ ва ҳалли амалӣ, ки самаранокии ҳифзи муҳити зистро дар кишвари мо ва дар маҷмуъ дар Осиёи Марказӣ афзун мекунад, боз мекунад. Дар ҳошияи ин иқдом рӯзҳои 29-31 май дар шаҳри Душанбе конфронси байналмилалии сатҳи баланд оид ба ҳифзи пиряхҳо баргузор мешавад.

Бояд гуфт, ки бо ташаббуси Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон 2 майи соли 2024 Маҷмааи Умумии Созмони Милали Муттаҳид бо қабули қатънома санаи 24- уми майро “Рӯзи байналмилалии Морхур” эълон намуд, ки яке аз ҷашнҳои умумиҷаҳонӣ маҳсуб мешавад.

Ёдовар мешавем, ки масъалаҳои ҳифзи гуногунии биологӣ ва истифодаи оқилонаи захираҳои биологӣ яке аз самтҳои афзалиятноки таҳқиқотиҳои илмии Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон маҳсуб мешаванд. Дар ин замина Олимони Институти ботаника, физиология ва генетикаи растанӣ, Институти зоология ва паразиталогия ва Институти биологии Помир барои омӯхтани гуногунии наботот ва ҳайвонот, ресурсҳои генетикӣ ва биологии Тоҷикистон таҳқиқотҳои комплексӣ мегузаронанд. Инчунин, олимони соҳаи биологияи Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон дар асоси таҳлили маълумотҳои илмии чандинсолаи ҷамъовардашуда моҳи декабри соли 2024 нашри сеюми Китоби Сурхи Ҷумҳурии Тоҷикистонро омода ва нашр намуданд, ки дар он оид ба 304 намуди растанӣ маълумот мавҷуд аст.

Дар идома олимону муҳақиқиони соҳаи биологияи кишварҳои Тоҷикистон ва Олмон доир ба мавзуҳои “Мушкилоти биоиқтисод дар давраи тағйирёбии иқлим ва гум шудани гуногунии биологӣ”, “Мушкилот дар соҳаи экологияи ландшафтӣ ва банақшагирии истифодаи замин дар давраи тағирёбии иқлим ва талафоти гуногунии биологӣ”, “Ҳамкории кунунӣ ва ояндадор дар доираи мавзӯи конфронси байни Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Ҷумҳурии Федеративии Германия” маъруза намуданд.

Имрӯз, 06 май дар толори Раёсати Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон бахшида ба 80- солагии Ғалаба дар Ҷанги Бузурги Ватанӣ Конференсияи ҷумҳуриявии илмӣ-амалии “Саҳми фиристодагони Тоҷикистон дар Ғалаба бар фашизм” баргузор гардид.

Ба кори конфронс ноиби президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон Саломиён Муҳаммаддовуд ҳусни оғоз бахшида, ҳамзамон доир ба шуҷоату далерии қаҳрамононаи мардуми тоҷик дар Ҷанги Бузурги Ватанӣ изҳори андеша намуд.

Президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, узви вобастаи АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт дар суханронии муқадимавии хеш иброз дошт, ки дар таърихи миллати тоҷик ғалаба бар фашизм ҳамин гуна як рӯйдоди хотирмону мондагор аст.

Гуфта шуд, ки ҷоннисориҳои падарону бобоёни мо дар замони ҷанги дуюми ҷаҳонӣ чи дар ақибгоҳ ва чи дар хати фронти ҷанг фаромӯшнашуданист. Аз ин рӯ, санаи пирӯзӣ бар фашизм, ки омили сулҳу оромӣ дар рӯйи олам гардид ва халқҳои гуногуни олам ба сӯйи озодӣ ва зиндагии осудаву созанда роҳ гирифтанд, барои миллати тоҷик санаи хотирмон аст. Зеро ҷанговарон аз Ҷумҳурии Тоҷикистон дар тӯли ҷанги чандсолаи гӯшношуд ҷасуронаву қотеона иштирок карда, аз худ қаҳрамониҳои бемислу монанд нишон додаанд.

Бояд гуфт, ки ҳамасола таҷлили Рӯзи ғалаба як навъ арҷгузорӣ ба қаҳрамониҳои иштирокчиёни Ҷанги Бузурги Ватанӣ ва пос доштани хотироти неки шаҳидони ин ҷанги хунину хонумонсӯз мебошад.

Ҷойи таъкид аст, ки қатлу куштору бераҳмии солҳои Ҷанги Бузурги Ватанӣ, ки падарону бобоёни мо шоҳиди воқеии ин ҳодисаҳои гӯшношунид гаштаанд, барои насли имрӯза дарси ибрат аст.
Ҳамаи мо фаромӯш накунем, ки ҷанг дар ҳар шаклу усуле набошад, ба инсон бадбахтӣ меорад. Танҳо сулҳ аст, ки саодати инсонро эҳдо мекунад. Мояи дарку фаҳми баланд аст, ки аз имрӯзи худ, аз давлати тинҷу ором ва хотири ҷамъу хонаи ободи хеш шукрона кунем ва баҳри пешрафту шукуфоии Ватани азизамон – Тоҷикистон раъйи дуруст ва дасти созанда дошта бошем.

Дар идомаи конфронс олимону муҳаққиқон дар суханрониҳои хеш аз қаҳрамониҳои падарону бобоёнамон дар Ғалаба бар фашизм ёдовар гардида, қаҳарамонию ҷасурӣ ва далерии онҳоро васф намуданд.

Имрӯз, 23 апрел дар толори Маркази минтақавии бехатарӣ, амният ва кафолати химиявӣ, биологӣ, радиатсионӣ ва ядроии Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон Конфронси байналмилалӣ таҳти унвони «Дурнамои истифодаи технологияҳои ҳастаӣ ва мушкилоти бехатарии радиатсионӣ дар кишварҳои Осиёи Марказӣ» баргузор гардид.

Ба кори конфронс академики Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон Мирсаид Улмасов ҳусни оғоз бахшида, ташрифи меҳмононро ба ин даргоҳ хайрамақдам гуфт.

Дар суханронии муқадимавии хеш президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, узви вобастаи АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт таъкид дошт, ки конфронси «Дурнамои истифодаи технологияи ҳастаӣ ва мушкилоти бехатарии радиатсионӣ дар Осиёи Марказӣ» аз ҷониби Шӯрои байналмилалии собиқадорони энергетика ва саноати атомӣ (ICVENI) ва Агентии амнияти химиявӣ, биологӣ, радиатсионӣ ва ядроии Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон ташкил карда шудааст.

Гуфта шуд, ки конфронси мазкур дар шаҳри Душанбе мутахассисони намоён – собиқадорони саноати ҳастаии як қатор кишварҳоро, ки бо масъалаҳои мубрами истифодаи технологияи ҳастаӣ дар кишварҳои Осиёи Марказӣ фаъолият менамоянд, ҷамъ овард.

Бояд гуфт, ки маҳз ин ҷамъомад дар роҳи ҳалли як қатор масъалаҳои тезутунди энергетикаи атомӣ кори муҳимро амалӣ сохта, ба мақсадҳои осоишта истифода бурдани технологияи ядроӣ мусоидат мекунад. Ҳамзамон ба бехатарии технологияи ядроӣ мусоидат намуда, ба нигоҳ доштан ва ба наслҳои наврас додани донишҳои ядроиро таъмин менамояд.

Таъкид гардид, ки конфронс мазкур барои кишвари мо ва кишварҳои Осиёи Марказӣ як рӯйдоди муҳим аст, зеро дар он масъалаҳои мубрами истифодаи нерӯи ҳастаӣ мавриди баррасӣ қарор гирифта, бо назардошти он, ки дар Узбекистон сохтмони нерӯгоҳи атомӣ, Қазоқистон ба сохтмони нерӯгоҳи ҳастаӣ шурӯъ шудааст ва Қирғизистон бо Росатом ёддошт дар бораи бунёди нерӯгоҳи барқи атомии камқувватро ба имзо расонидааст. Дар Тоҷикистон низ масъалаи бунёди нерӯгоҳи хурди ҳастаӣ баррасӣ мешавад.

Дар идомаи конфронс олимону муҳаққиқон аз Тоҷикистон ва коршиносон аз кишварҳои Осиёи Марказӣ, Русия, Муғулистон, Беларус ва дигар давлатҳо доир ба масъалаҳои экологии технологияҳои ҳастаӣ, барқарорсозии объектҳои мероси ҳастаӣ ва рушди энергетикаи атомӣ маъруза намуданд. Ёдовар мешавем, ки конфронси мазкур аз санаи 22 оғоз ёфта, то санаи 24 апрели соли равон идома хоҳад ёфт.

Имрӯз, 2 апрел дар Акдемияи миллии илмҳои Тоҷикистон Конференсияи илмю назариявӣ дар доираи “Даҳаи муаррифии илми академии тоҷик” бахшида ба “Бистсолаи омӯзиш ва рушди фанҳои табиатшиносӣ, дақиқ ва риёзӣ дар соҳаи илму маориф (солҳои 2020-2040)”, “Даҳсолаи байналмилалии «Об барои рушди устувор, солҳои 2018-2028», «Солҳои рушди иқтисоди рақамаӣ ва инноватсия» (солҳои 2025-2030), «Соли байналмилалии ҳифзи пиряхҳо» (соли 2025) ва 700 солагии бузургтарин шоири ғазалсарои тоҷику форс Ҳофизи Шерозӣ (соли 2025) баргузор гардид.

Ба кори конфронс президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, узви вобастаи АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт ҳусни оғоз бахшида, бо сухани муқадимавии хеш, ба олимону кормандон “Даҳаи муаррифии илми академии тоҷик”- ро хайру мақдам гуфта, ба онҳо дар ҷодаи илм барору комёбӣ ва барои ба даст овардани натиҷаҳои назаррасро дар ин самт таъкид намуд.

Гуфта шуд, ки “Даҳаи муаррифии илми академии тоҷик” фурсати хубе барои табодули андешаву дастовардҳои илмии ҳайати олимони академия ва таҳрикбахше дар ростои машғул шудан ба пажӯҳишҳои илмист. Ба хотири боз ҳам беҳтар ба роҳ мондани омӯзиши илмҳои табиатшиносӣ, дақиқ ва риёзӣ инчунин, барои тавсеяи тафаккури техникии насли наврас солҳои 2020 - 2040 аз ҷониби Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ, Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон “Бистсолаи омӯзиш ва рушди фанҳои табиатшиносӣ, дақиқ ва риёзӣ дар соҳаи илму маориф” эълон карда шудааст. Ин иқдом ба рушди тафаккури техникӣ ва тавсеяи ҷаҳонбинии илмии ҷомеа такони ҷиддӣ мебахшад.

Таъкид гардид, ки имрӯз маводҳои олимону муҳаққиқони муассисаҳои илмӣ таҳқиқотии Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон дар портали РИНС ворид карда шуданд, ки дар маҷмуъ Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон дар байни муассисаҳои таҳсилоти олӣ дар мақоми аввал қарор гирифт.

Дар идомаи конфронс ноибони президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон вобаста ба мавзуҳои тахассусӣ маъруза намуданд.

Дар интиҳо президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, узви вобастаи АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт ба кори конфронс хотима бахшида зикр дошт, ки иқдоми наҷиб, яъне, «Солҳои рушди иқтисоди рақамаӣ ва инноватсия» (солҳои 2025-2030) эълон гардидан ба дурнамои неки рушди иқтисоди миллӣ мусоидат менамояд. Зикр шуд, ки барои пешбурдани корҳои илмӣ-таҳқиқотӣ дар ин самт бо дастгириҳои Пешвои муаззами миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон бинои Институти иқтисодиёт ва демография азнавсозӣ гардида, барои олимону муҳаққиқони самти иқтисодӣ шароити хуби корӣ фароҳам оварда мешавад.

Дар ибтидо, Конференсияи илмю назариявӣ дар доираи “Даҳаи муаррифии илми академии тоҷик” кушода эълон гардид.

”Вобаста ба эълон шудани соли 2025 “Соли ҳифзи пиряхҳо”, аз ҷониби Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон нақша – чорабиниҳо барои баргузории конфронсу симпозиумҳо тартиб дода шудааст.

Санаи 27 феврали соли равон бо мақсади дар амал татбиқ намудани нақша – чорабинии болозикр бо ташаббуси Маркази омӯзиши пиряхҳои Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон дар якҷоягӣ бо Агентии амнияти химиявӣ, биологӣ, радиатсионӣ ва ядроии АМИТ ва Институти Омӯзиши масъалаҳои давлатҳои Осиё ва Аврупои АМИТ Конференсияи байналмилалии илмӣ – амалӣ дар мавзуи “Соли байналмилалии ҳифзи пиряхҳо ва арзёбии илмии равандҳои криосфера” баргузор гардид.

Дар баргузории конфронс муовини Раиси Кумитаи ҳифзи муҳити зисти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон Исфандиёр Шукурзода, ноиби президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон Амонзода Илҳом Темур ва роҳбарону мутахассисони ниҳодҳои илмии кишвар ва мутахассисони самти пиряхшинос аз хориҷи кишвар иштирок ва суханронӣ намуданд.

Нахуст, ба кори конференсия директори Маркази омӯзиши пиряхҳои АМИТ Шерализода Назриало ҳусни оғоз бахшида, иштирокдорони конфронсро хайрамақдам гуфта, дарҷ намуданд, ки бо мақсади иҷроиши Нақшаи чорабиниҳои Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷимкистон аз 31 августи соли 2023, № 407 дар бораи амалигардонии қатъномаи Маҷмааи Умумии Созмони Милали Муттаҳид оид ба “Соли байналмилалии ҳифзи пиряхҳо” ва оғози расмии он дар сатҳи байналмилалӣ мо тасмим гирифтем, ки бо мақсади баррасии мушкилоти глобалӣ, вобаста ба тағирёбии иқлим ва таъсири он ба пиряхҳо ва криосферия дар минтақа ин конфронсро роҳандозӣ намоем.

Дар идома муовини Раиси Кумитаи ҳифзи муҳити зисти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон Исфандиёр Шукурзода, ноиби президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон Амонзода Илҳом Темур, директори Агентии амнияти химиявӣ, бологӣ, радиатсионӣ ва ядроии АМИТ Мирсаидов Илҳом, директори Институти Омӯзиши масъалаҳои давлатҳои Осиё ва Аврупои АМИТ Ҳайдарзода Рустам Ҷӯра ва дигар олимону мутахассисони соҳа оид ба мавзуи интихобшуда маърӯзаҳои пурмазмун намуда, барои ёфтани роҳи ҳалли мавзуи интихобшуда маълумотҳои амиқу дақиқ пешниҳод намуданд.

Таҳти чунин унвон имрӯз (25.02.2025) дар толори маҷлисгоҳи Маркази мероси хаттии Раёсати Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон бо ташаббуси Институти фалсафа, сиёсатшиносӣ ва ҳуқуқи АМИТ конференсияи ҷумҳуриявии илмӣ-амалӣ дар мавзуи "Масоили мубрами фаъолияти қонунгузорӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон: ташаккулёбӣ, рушд ва дурнамо" бахшида ба 30-солагии Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон баргузор гардид.

Дар кори Конференсия ноиби Президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон – д.и.ф., профессор Саломиён М., Ёрдамчии Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба масъалаҳои ҳуқуқӣ-намояндаи ваколатдори Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон дар Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон Ализода Зариф, Вазири адлияи Ҷумҳурии Тоҷикистон Ашуриён Музаффар Қурбонмаҳмадзода ва Директори Институти фалсафа, сиёсатшиносӣ ва ҳуқуқи ба номи А.Баҳоваддинови АМИТ доктори илмҳои фалсафа, профессор Маҳмадизода Н.Д. иштирок ва суханронӣ намуданд.

Ҳамчунин дар Конференсия олимони шинохтаи ҷумҳурӣ – Мудири шуъбаи моделсозии риёзии равандҳои динамики Маркази рушди инноватсионии илм ва технологияҳои нави АМИТ доктори илмҳои физикаву математика, профессор, академики АМИТ Илолов М.И, н.и.ҳ Имомов Ашӯрбой Имомович ва узви вобастаи АМИТ, Арбоби илм ва техникаи Тоҷикистон д.и.ҳ. профессор Раҳимзода Маҳмад Забир баромад намуданд.

Кори конфронс дар қисмати ифтитоҳӣ ва баъдан дар бахшҳо идома ёфта, доир ба масъалаҳои нақши Парламенти Ҷумҳурии Тоҷикистон дар ташаккул ва рушди қонунгузорӣ, фаъолияти қонунгузории маҷлиси Олӣ сурат гирифта, мутахассисон дар доираи саволҳои пешниҳодгардида ба иштирокчиёни чорабинӣ посухҳои амиқу асоснок пешниҳод намуданд.

28 ноябри соли 2024, Директори Агентии амнияти ХБРЯ-и АМИТ дар Конфронси сатҳи вазирони Агентии байналмилалии нерӯи атомӣ (АБНА) оид ба "Нақши Пешвои Муаззами Миллат дар таъсиси маркази минтақавии бехатарӣ, амният ва кафолати ХБРЯ" суханранронӣ намуд.

Имрӯз (22.11.2024) бо ташаббуси Институти фалсафа, сиёсатшиносӣ ва ҳуқуқи ба номи А.Баҳоваддинови АМИТ Конференсияи ҷумҳуриявии илмӣ-назариявӣ бахшида ба “Рузи байналмилалии фалсафа” дар мавзўи: “Рушди илмҳои фалсафӣ дар даврони истиқлолияти давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон” (бахшида ба 90-солагии академик М.Диноршоев) баргузор гардид.

Дар кори Конференсия ноиби Президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон – д.и.филолог., профессор Саломиён М., Директори Институти фалсафа, сиёсатшиносӣ ва ҳуқуқи ба номи А.Баҳоваддинови АМИТ доктори илмҳои фалсафа, профессор Маҳмадизода Н.Д., Раиси кумита оид ба илм, маориф, фарҳанг ва сиёсати ҷавонони Маҷлиси намояндагони, Маҷлиси олии ҶТ, д.и.ф. - Содиқӣ Н.Н., д.и.ф. Муҳаммадалӣ М., д.и.ф Самиев Б.Ҷ. ва Башир Азизӣ. – доктор PhD –и Институт иштирок ва суханронӣ намуданд.

Ҳамчунин дар Конференсия олимони шинохтаи ҷумҳурӣ – д.и.с. Муҳаммад А.Н., д.и.ф. Ахмедов С. ва - д.и.т. А.Раҷабов суханронӣ намуда, паҳлўҳои гуногуни таҳқиқоти фалсафиро дар даврони истиқлол ва хусусиятҳои фаъолияти илмӣ-назариявии академик М.Диноршоевро баррасӣ намуданд.

Ҳамзамон, зикр гардид, ки асарҳои мавсуф дар асоси дастовардҳои навтарини илмӣ, бо истифода аз методологияи муосири таҳқиқоти илмӣ таълиф гардида, аз ҷумла, як нигоҳи тозае ба тасаввуфи минтақа ва умуман ба таълимоти ирфонӣ дар Шарқ мебошанд.

Мудири шуъбаи фалсамаи фарҳанг д.и.ф Самиев Б.Ҷ. иброз намуд, ки Мўсо Диноршоев - аз зумраи он инсонҳои наҷиб, донишманди пухтакору мондагор ва сермаҳсулу соҳибмақому соҳибмактаб буданд, ки мудом табъи болида, ҳиммати баланди инсонӣ, лаҳни фасеҳ ва зебоӣ гуфтор, нигоҳи неки нотакрор доштанд. Ҳамчун роҳбар бошад, кордон, тавоно, таҳаммулпеша, соҳибэҳтиром, сахтгир, вале мушфиқу ғамхор буданд.

Дар анҷоми Конференсия як зумра кормандони фаъоли Институти фалсафа, сиёсатшиносӣ ва ҳуқуқи ба номи А.Баҳоваддинови АМИТ бахшида ба рӯзи байналмилалии фалсафа бо ифтихорномаи Директори Институт ва мукофотпулӣ қадрдонӣ шуданд.