
НАВРУЗ КАК СОЦИАЛЬНОЕ ЯВЛЕНИЕ: СОЦИОЛОГИЧЕСКИЙ АНАЛИЗ ТРАДИЦИИ И ЕЕ РОЛИ В СОВРЕМЕННОМ ОБЩЕСТВЕ
Навруз — один из древнейших праздников человечества, отмечаемый народами Центральной Азии, Ближнего Востока, Кавказа и других регионов. С социологической точки зрения, он представляет собой не просто культурную традицию, а важный социальный институт, регулирующий общественные отношения, способствующий укреплению социальной солидарности и поддержанию коллективной идентичности. Его ритуалы и обряды не только символизируют смену сезона, но и играют важную роль в формировании ценностных ориентиров, передаче культурного наследия и сплочении различных социальных групп. В условиях глобализации и урбанизации, когда традиционные связи ослабевают, Навруз остается важным инструментом интеграции общества и поддержания социальной устойчивости.
Одним из ключевых аспектов Навруза является его способность объединять людей различных возрастных и социальных категорий. Социальная сплоченность, формируемая в ходе коллективных мероприятий, таких как совместная подготовка, обряды очищения, народные гуляния и праздничные трапезы, способствует уменьшению социальной дистанции между разными группами. Например, в сельских районах Таджикистана, в частности Горно-Бадахшанскую автономную область (ГБАО), подготовка к празднику носит общинный характер: жители совместно убирают улицы, готовят традиционные блюда, участвуют в народных играх и обрядах. Этот процесс напоминает концепцию «социального капитала» (Пьер Бурдье, Роберт Патнэм), согласно которой совместная деятельность укрепляет доверие, создавая неформальные связи, необходимые для устойчивого развития общества.
Кроме того, Навруз выполняет функцию межпоколенческой трансмиссии культурных норм и ценностей. В традиционном обществе важнейшей задачей является передача знаний и практик от старших поколений к младшим, а праздник Навруз предоставляет естественный механизм этого процесса. Например, приготовление суманака (сумаляка) — одного из главных ритуальных блюд Навруза — представляет собой не только кулинарный процесс, но и коллективный акт передачи знаний, где пожилые женщины обучают молодое поколение рецептам, символике и традициям, связанным с праздником. Аналогично, различные народные игры, сказания и песни, исполняемые в дни празднования, поддерживают устную традицию и историческую память общества. Этот аспект можно рассматривать через призму теории культурного капитала Бурдье, где культурные практики и символы, передаваемые через праздники, являются инструментами воспроизводства социальной идентичности.
С точки зрения социальной стратификации, Навруз также выполняет важную роль в смягчении социальных различий. В праздничные дни традиционные социальные границы стираются: представители различных слоев общества, включая местные элиты и простых жителей, собираются вместе, принимают участие в общих мероприятиях, тем самым формируя горизонтальные связи. Власть традиционно использует этот праздник как платформу для укрепления взаимосвязь социальных групп населения, участвуя в публичных празднованиях, организовывая массовые угощения и культурные программы. Этот феномен можно анализировать в рамках концепции символической власти (Бурдье), где государственные институты используют традиционные культурные события для консолидации общества и формирования национального единства.
Глобализация и урбанизация представляют вызовы для традиционных праздников, однако Навруз демонстрирует удивительную устойчивость, адаптируясь к изменяющимся условиям. В мегаполисах празднование приобретает новые формы, включая официальные фестивали, театрализованные представления, межкультурные акции. Это показывает, что традиции могут не только сохраняться, но и эволюционировать, подстраиваясь под современный контекст. В этом смысле Навруз можно рассматривать как пример «изобретенной традиции» (Эрик Хобсбаум), где исторические элементы используются для построения коллективной идентичности в современных условиях.
Таким образом, Навруз с социологической точки зрения является не просто праздником, а мощным социальным механизмом, регулирующим отношения внутри общества, способствующим укреплению социальной сплоченности, сохранению культурной идентичности и межпоколенческой преемственности. Его устойчивость к социальным изменениям делает его важным элементом общественной жизни, а его способность адаптироваться к современности подтверждает его значимость в глобальном мире.
Младший научный сотрудник отдела социологии Института философии, политологии и права им. А. Баховаддинова Национальной академии наук Таджикистана
ОЛИМОНИ АКАДЕМИЯИ ИЛМҲО ВАЗИФАДОРАНД, КИ ДАР ИҶРОИ СЕ ҲАДАФИ СТРАТЕГИИ ДАВЛАТ – ТАЪМИНИ ИСТИҚЛОЛИЯТИ ЭНЕРГЕТИКӢ, РАҲОӢ АЗ БУНБАСТИ КОММУНИКАТСИОНӢ ВА ҲИФЗИ АМНИЯТИ ОЗУҚАВОРИИ МАМЛАКАТ НАҚШИ ФАЪОЛОНА ДОШТА БОШАНД.
Навид
Categories
Наворҳои видеоӣ
Дар Бохтар филиали Агентии амнияти химиявӣ, биологӣ, радиатсионӣ ва ядроӣ сохта мешавад Апрель 30, 2025 10:31
ДУШАНБЕ, 30.04.2025 /АМИТ «Ховар»/. Дар шаҳри Бохтари вилояти Хатлон филиали Агентии амнияти химиявӣ, биологӣ, радиатсионӣ ва ядроии Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон сохта мешавад. Дар ин хусус АМИТ «Ховар» бо истинод ба Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон хабар медиҳад.
Сохтмони бино моҳи феврали соли равон оғоз шуда, аз маҷмуи биноҳои 2 ва 3-ошёна иборат аст ва дар 12 садяк замин сохта мешавад. Бинои филиал аз озмоишгоҳ, ҳуҷраҳои маъмурӣ барои кормандони соҳаи таъмини бехатарии ядроӣ ва радиатсионӣ, толори маҷлисгоҳ ва синфхонаҳои муосир иборат мебошад.
Филиал бо мақсади рушд додани ҳамкории илмӣ-таҳқиқотӣ байни муассисаҳои вилояти Хатлон ва Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон пешбинӣ шудааст.
Сохтмони бино аз ҳисоби маблағҳои буҷети Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ва таҷҳизоти дохили бино аз ҷониби Агентии байналмилалии неруи атомӣ маблағгузорӣ мешавад. Ҳамчунин баргузории машғулияти дарсии амалӣ ва иҷрои корҳои лаборатории донишҷӯёни ихтисосҳои химия ва биология дар синфхонаҳои замонавӣ дар назар аст.
Ёдовар мешавем, ки 29 октябри соли 2024 зимни ифтитоҳи бинои нави Маркази минтақавии бехатарӣ, амният ва кафолати химиявӣ, биологӣ, радиатсионӣ ва ядроии Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон дар шаҳри Душанбе, ки бо иштироки Президенти Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон баргузор шуд, лоиҳаи бинои филиали Агентии амнияти химиявӣ, биологӣ, радиатсионӣ ва ядроӣ дар шаҳри Бохтари вилояти Хатлон муаррифӣ гардид.
Мулоқот бо Мудири кулли Созмони озуқаворӣ ва кишоварзии Созмони Милали Муттаҳид (FAO) Тсю Донгюй
29 апрел дар Қасри миллат Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Пешвои миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон Мудири кулли Созмони озуқаворӣ ва кишоварзии Созмони Милали Муттаҳид Тсю Донгюйро ба ҳузур пазируфтанд.
Дар мулоқот масоили ҳамкории Тоҷикистон бо Созмони Милали Муттаҳид ва ниҳодҳои он, аз ҷумла бо Созмони озуқаворӣ ва кишоварзӣ, баррасӣ гардид.
Президенти кишвар муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон аз дастгирии доимии Созмон аз талошҳои Ҳукумати Тоҷикистон дар роҳи татбиқи афзалиятҳои миллии рушди устувор изҳори қаноатмандӣ намуданд.
Таваҷҷуҳи зиёд ба тақвияти иқтидори комплекси агросаноатӣ, таъмини низоми босуботи озуқаворӣ, мутобиқшавӣ ба оқибатҳои тағйирёбии иқлим ва ҳифзи муҳити зист зоҳир гардид.
Татбиқи лоиҳаҳо дар соҳаҳои идораи самараноки замину захираҳои об, беҳбуди бахши чорводорӣ, хоҷагиҳои моҳипарварӣ, ҷангал, ҳифзи растаниҳо, дастрасӣ ба тухмиҳои хушсифат, идораи мубориза бо ҳашароти зараррасон, ҷорӣ намудани навовариҳо ва технологияҳои муосири кишоварзӣ зарур шумурда шуд.
Доир ба амалисозии барномаҳои муносиб дар самтҳои рақамикунонӣ, роҳандозии тадқиқоти бунёдии илмӣ, рушди соҳаи тухмипарварӣ, ҳалли масъалаҳои экологӣ, аз ҷумла “Барномаи рушди низоми агроозуқаворӣ ва кишоварзии устувор барои давраи то соли 2030” ва “Даҳсолаи хоҷагидории оилавии Созмони Милал” то соли 2028 гуфтугӯйи судманд ҷараён гирифт.
Пешвои миллат ҳамзамон ба Мудири кулли Созмон барои дастгирӣ аз номинатсияҳои Тоҷикистон – “Гӯсфанди зоти “ҳисорӣ” ва “Ангури навъи “тоифӣ – гулобӣ” ва ворид намудани онҳо ба Мероси низоми кишоварзии дорои аҳамияти ҷаҳонӣ (GIAHS) миннатдорӣ изҳори сипос карданд.
Ба мавзӯи ташкили гӯшаи Тоҷикистон дар қароргоҳи Созмон низ таваҷҷуҳи зиёд зоҳир гардид.
Инчунин, алоқамандии Тоҷикистон аз идомаи ҳамкории стратегӣ бо Созмон дар ҳама самтҳои мавриди таваҷҷуҳи муштарак таъкид гардид.
Бо ташаббуси президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, узви вобастаи АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт дар Раёсати магистратура аспирантура ва докторантураи АМИТ тамоми шароитҳо барои таҳсил ва омоданамоии кадрҳои баландихтисос аз ҳисоби ҷавонон омомода карда шудааст.
Ёдовар шудан ба маврид аст, ки дар тули солҳои соҳибистиқлолии ватани азизамон таваҷҷуҳи давлату ҳукумат хосатан таваҷҷуҳи Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон баҳри баланд бардоштани илми ватанӣ равона гардидааст.
Роҳбарияти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон низ дар ин самт корҳоро ҷоннок намуда, ҳамарӯза аз рафти баргузории дарсҳои магистрантону докторантон дидан намуда, онҳоро роҳнамоӣ намуда истодаанд, имрӯз низ бо ин мақсад Сардори Раёсати магистратура аспирантура ва докторантураи PhD – и АМИТ Қосимзода Солеҳ ва мудири кафедраи забонҳои хориҷии АМИТ Саидзода Ҳалим аз рафти баргузории дарсҳо дидан намуда, бо онҳо оид ба шароитҳои баргузории дарсҳо суҳбату вохуриҳо анҷом доданд.
Дар асосӣ созишнома оид ба ҳамкории илмӣ байни Ҷамъияти саҳомии ғайритиҷоратии (ҶСҒ) «Донишгоҳи Қазоқистони Ғарбӣ ба номи Махамбет Утемисова» ва Институти ботаника, физиология ва генетикаи растании Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон унвонҷӯ Сарманов Айбек Ертлеуович дар мавзуи «Сообщества донных беспозвоночных озёр разного генезиса западно-казахстанской области» дар назди “Институт” аз рӯи ихтисосӣ 03.02.08 – Экология ба Институт ташриф оварданд.
Айни ҳол муҳаққиқон имтиҳони минимуми худро супорида ва дар семинари байниозмоишгоҳӣ бо презинтатсия баромад намуданд. Инчунин, барои ҳимояи рисола тайёрии худро дида истодаанд.
Магистрантон ва унвонҷӯёни муассисаҳои илмии Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон дар озмунҳои ҷумҳуриявии «Муҳаққиқ ва ихтироъкори ҷавон», ва «Магистранти сол» ширкат варзида соҳиби ифтихорнома ва мукофотҳо гардиданд.
Ёдовар мешавем, ки Зарифов Маҳммадзариф Ҷамшедович дар озмуни ҷумҳуриявии "Магистранти сол" миёни магистрантони муассисаҳои таҳсилоти олии касбӣ ва илмии Ҷумҳурии Тоҷикистон сазовори ҷойи сеюм гардид. Ҳамзамон барандаи стипендияи Раиси шаҳри Душанбе мебошад.
Инчунин, Давлатова Мунзифа Шукришоевна барои иштироки фаъолона дар озмуни ҷумҳуриявии "Муҳаққиқ ва ихтироъкори ҷавон" миёни докторантон аз рӯйи ихтисос (PhD) ва барои дастоварҳо дар бахши фанҳои табиатшиносӣ, риёзӣ ва дақиқ ва ва Буриев Умед Рустамович барои дастоварҳои дар бахши фанҳои гуманитарӣ дар самти сиёсатшиносӣ бо сипосномаҳо қадршиносӣ гардиданд.
Ҳамзамон Султонзода Ҷасурбек магистранти курси 1- и Институти иқтисодиёт ва демографияи Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон ва Қурбонов Муборакшоҳ барандаи стипендияи Раиси шаҳри Душанбе дар соли 2025 гардиданд.
СУХАНРОНИИ ОНЛАЙНИИ ПРЕЗИДЕНТИ АМИТ ДАР МИЗИ МУДАВВАР БАХШИДА БА БУЗУРГДОШТИ "ШОҲНОМА" - И ФИРДАВСӢ ДАР БРЮССЕЛ
24 апрели соли 2025 дар китобхонаи Мунтпунти шаҳри Брюссел сафорат дар ҳамбастагӣ бо Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, Донишгоҳи Лёвани Белгия ва Ассотсиатсияи тоҷикони Белгия “Диёр” мизи мудавварро дар мавзуи “Шоҳномаи Фирдавсӣ: осори беназири адабиёти ҷаҳон” ташкил намуд.
Доираи васеи олимон, намояндагони ниҳодҳои аврупоиву белгиягӣ, коршиносон, санъаткорон, сокинони шаҳри Брюссел, ҳамватанони бурунмарзӣ ва ҳамзабонони муқими Белгияву Нидерланд меҳмони ин маҳфил буданд.
Дар кори ин нишаст президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон профессор Қобилҷон Хушвахтзода, вакили Парлумони Аврупо Тиерӣ Марианӣ, узви Академияи аврупоии илмҳо ва санъат, профессори Донишгоҳи Лёван Ян Таверниер, профессори Донишгоҳи Лёван Элин Горрис, директори барномаҳои нашриёти “Ҷаҳони дипломатӣ” Алберто Туркстра, профессори Донишгоҳи Лювен Морган Журдайн, пажуҳишгар Офран Бадахшонӣ ва магистранти Донишгоҳи Озоди Брюссел Шоҳина Беҳзодзода суханронӣ намуданд.
Сухангуён “Шоҳнома”-и безаволи Фирдавсиро дар ҳифзи ҳувияти миллӣ ва мероси ниёгон, ватандустӣ, арзишҳои инсондустиву сулҳпарварӣ, гуфтугуи тамаддунҳо ва рушди дипломатияи фарҳангӣ муҳим хонда, нақши Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмонро дар эҳёи чеҳраҳои мондагор ва осори таърихиву фарҳангии миллати Тоҷик, махсусан зикр карданд.
Дар бахши дигари чорабинӣ мусиқинавози ҷавон Сипанд Додбеҳ санъати волои касбӣ ва мусиқии халқиро муаррифӣ намуд.
Дар толори бошукуҳи китобхона гушаи этнографӣ ташкил гардида, асарҳои классикӣ ва навору нигораҳо бахшида ба “Шоҳнома”-и Фирдавсӣ ба намоиш гузошта шуд.
БОЗДИД АЗ РАФТИ КОРҲОИ СОХТМОНӢ ДАР БИНОИ ФИЛИАЛИ АГЕНТИИ АМНИЯТИ ХИМИЯВӢ, БИОЛОГӢ, РАДИАТСИОНӢ ВА ЯДРОИИ АМИТ ДАР ВИЛОЯТИ ХАТЛОН
Имрӯз, 25 апрел президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, узви вобастаи АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт ва раиси вилояти Хатлон Давлаталӣ Саид аз рафти корҳои сохтмонӣ дар бинои филиали Агентии амнияти химиявӣ, биологӣ, радиатсионӣ ва ядроии Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон дар шаҳри Бохтари вилояти Хатлон дидан намуданд. Сохтмон дар бинои мазкур дар асоси нақшаи чорабиниҳои Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз моҳи феврали соли ҷорӣ оғоз ёфта, бо маром идома дорад.
Ёдовар мешавем, ки санаи 29 октябри соли 2024 дар шаҳраки академии Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ, Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ва Раиси Маҷлиси миллии Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Раиси шаҳри Душанбе муҳтарам Рустами Эмомалӣ бинои нави Маркази минтақавии бехатарӣ, амният ва кафолати химиявӣ, биологӣ, радиатсионӣ ва ядроии Академияи миллии илмҳои Тоҷикистонро мавриди баҳрабардорӣ қарор доданд.
Ҳамчунин, дар ин рӯз лоиҳаи бинои филиали Агентии амнияти химиявӣ, биологӣ, радиатсионӣ ва ядроии Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон дар шаҳри Бохтари вилояти Хатлон муаррифӣ карда шуд. Зимни муаррифӣ қайд гардид, ки бинои мазкур аз маҷмуи биноҳои 2 ва 3 ошёна иборат буда, дар масоҳати 0,12 садяк замин ба нақша гирифта шуд. Дар бинои мазкур сохтмони озмоишгоҳ, ҳуҷраҳои маъмурӣ барои кормандони соҳаи таъмини бехатарии ядроӣ ва радиатсионӣ, толори маҷлисгоҳ ва синфхонаҳои муосир, ки бо таҷҳизоти замонавӣ муҷҷаҳаз гардидаанд, пешбинӣ шудааст.
Бояд гуфт, ки филиали мазкур бо дарназардошти таваҷҷуҳ ба «Бистсолаи омӯзиш ва рушди фанҳои табиатшиносӣ, дақиқ ва риёзӣ дар соҳаи илму маориф» эълон намудани солҳои 2020-2040 бо мақсади рушд додани ҳамкориҳои илмӣ-тадқиқотӣ миёни муассисаҳои вилояти Хатлон ва Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон пешбинӣ гардидааст.
Маблағгузории сохтмони бино аз ҳисоби маблағҳои буҷети Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ва таҷҳизотҳои дохили бино бошад аз ҷониби Агентии байналмилалии нерӯи атомӣ (АБНА) маблағгузорӣ мешавад. Ҳамчунин, имконияти баргузории машғулиятҳои дарсии амалӣ ва иҷрои корҳои лаборатории донишҷӯёни ихтисосҳои химия ва биология дар синфхонаҳои замонавиро доранд.
СЕМИНАР ДАР МАВЗӮИ “НОИЛ ШУДАН БА ҲАДАФҲОИ РУШДИ УСТУВОРИ СММ- ПЕШГИРӢ НАМУДАНИ ВАФТИ МОДАРОН ”
Имрӯз (25.04.2025) бо ташабусси Шуъбаи илмҳои тиббӣ ва фарматсевтии АМИТ, Ҷамъияти анестизологҳо ва реаниматологҳои Тоҷикистон ба номи профессор Муродов М.К. ва Ассосиатсияи акушерон -геникологҳои Тоҷикистон дар толори Раёсати Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон семинар таҳти унвони “Ноил шудан ба ҳадафҳои рушди устувори СММ- пешгирӣ намудани вафти модарон ” баргузор гардид.
Ҳамоишро бо сухани ифтитоҳӣ раиси Шуъбаи илмҳои тиббӣ ва фарматсевтии АМИТ, д.и.т., профессор Ибодзода С.Т. кушод.
Президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, доктори илмҳои иқтисодӣ, профессор, узви вобастаи Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон муҳтарам Қобилҷон Хушвахтзода Хушвахт ҳозиринро бо баргузор намудани чунин ҳамоиш табрик намуда, саҳми илми тибби тоҷикро хуб арзёбӣ намуд. Махсусан, пешрафти илми тиб ва дастовардҳои олимон дар солҳои соҳибистиқлолии кишвар ҷолиби диққат мебошанд. Ҳамин аст, ки дар амалияи тибби кишвар онҳо рӯз аз рӯз амалӣ гашта истодаанд.
Дар соҳаи илми тиб низ барои рушди илм ва ҷорӣ намудани технология муосир, тарбияи кадрҳои баландихтисос, тадбиқи қорҳои амалӣ ва табобати беморон чораҳои зиёде роҳандозӣ шуда истодааст.
Таҳқиқоти олимон дар самтҳои гуногуни илми тиб қарор гирифтанд, ки иҷроиши дурусти онҳо дар самтҳои гастроэнтерология, ҷарроҳии дилу раг, осебшиношӣ, акушерӣ – гинекологӣ ва ғайра нуфузи илмро боло мебардорад.
Сипас, раиси Ҷамъияти анестизологҳо ва реаниматологҳои Тоҷикистон, д.и.т., профессор Муродов А.М. ва раиси Ассосиатсияи акушерон -геникологҳои Тоҷикистон, н.и.т., дотсент Давлатзода Г.К. баромад намуда, ҳозиринро табрик ва ба кори семинар коёбиҳо орзу намуданд.
Мудири шуъбаи илмҳои тибби клиникӣ, д.и.т., профессор Рустамова М. С. дар мавзўи “Сохтори фавти модарон ва роҳҳои паст намудани он дар Ҷумҳурии Тоҷикистон”, дотсенти кафедраи анестозология ва реаниматологияи “Донишкадаи таҳсилоти баъдидипломии кормандони соҳаи тандурустиӣ”-и МДТ “Донишгоҳи давлатии тиббии Беларус”, н.и.т. Жаворонок А.Н. дар мавзӯи “Чанбаҳои муосири муолиҷаи хунравӣ ва назорати сохтори гемостаз” ва д.и.т., профессор Муродов А. М. дар мавзӯи “Таъсири шушҳо ба сохтори гемостаз дар занони ҳомиладори гирифтори синдроми аворизнокии узвҳо” суханронӣ намуда, доир ба дастоварду мушкилотҳои ҷойдошта ҳангоми беморихои занона андешаҳои худро баён намуданд. Махсусан, ҳозирин маърӯзаи илмии н.и.т. Жаворонок А.Н.-ро ба мароқи зиёд гӯш намуда, ба посухҳои худ ҷавоб гирифтанд.