Экспедитсияи байналмиллалии илмӣ дар ВМКБ барои таҳлил ва арзёбии тағйирёбии дарозмуддати иқлим дар ҳавзаи кӯли Ховаркӯл (Қаракӯл), пиряхи №3 Дар
Экспедитсияи мазкур бо ҳадафи мониторинги солонаи пиряхи №3, омӯзиши ҳолати динамикии он, гирфтани намунаи ях (мағзаи ях — керн) аз қабатҳои дохилии пирях, андозагирии ғафсии ях, таҳлили ҳарорати дохилии пирях, ҷамъоварии намунаҳои об барои таҳлили изотопӣ, инчунин муайян намудани синну соли моренаҳо амалӣ карда шуд.
Тадқиқоти мазкур ҷиҳати дар амал татбиқ намудани “Даҳсолаи амал барои илмҳои криосфера, солҳои 2025-2034” дар доираи лоиҳаи илмӣ-тадқиқотии байналмилалии “PAMIR” баргузор гардид, ки ҳамкории муассисаҳои илмии Швейтсария ва Тоҷикистонро дар бар мегирад. Дар ин лоиҳа Маркази омӯзиши пиряхҳои Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон шарики асосии тадқиқот мебошад.
Ҷараёни корҳои саҳроӣ
Бо иштироки гурӯҳи байналмилалии олимон аз Тоҷикистон, Швейтсария, Русия, ИМА ва Ҷопон корҳои саҳроӣ дар шароити баландкӯҳӣ ва иқлими шадиди Помири Шарқӣ ба таври муваффақона анҷом дода шуданд. Бошишгоҳи асосӣ дар баландии тақрибан 5100 метр аз сатҳи баҳр ва нуқтаи пармакунӣ барои гирифтани намунаи ях дар баландии 5811 метр ҷойгир буд.
Дар раванди тадқиқот бо истифода аз таҷҳизоти муосири илмӣ, мағзаи ях (керн) бо чуқурии 105 метр аз қабатҳои дохилии пирях гирифта шуд. Ин намунаҳо барои таҳлилҳои илмӣ ва омӯзиши таърихи иқлими ҳазорсолаи гузашта арзиши хеле баланд доранд.
Аҳамияти илмии тадқиқот
Чунин тадқиқоти мураккаби илмӣ, яъне гирифтани намунаи ях аз пиряхи Тоҷикистон, дар таърихи илмии кишвар бори аввал амалӣ гардид. Ин иқдоми нав имконият медиҳад, ки муҳаққиқон тавассути таҳлили изотопӣ ва геохимиявӣ таърихи тағйирёбии иқлимро дар минтақаи Помир ва умуман Тоҷикистон дар давраҳои гуногун муайян намоянд.
Натиҷаҳои тадқиқот дар оянда барои таҳияи моделҳои иқлимии дарозмуддат, арзёбии захираҳои обии пиряхҳо ва таҳияи тавсияҳо оид ба мутобиқшавӣ ба тағйирёбии иқлим истифода хоҳанд шуд.
Ҳамкории байналмилалӣ ва таҳлили лабораторӣ
Намунаҳои гирифташудаи намунаи ях (керн) барои таҳлилҳои амиқи лабораторӣ ба Донишгоҳи Ҳоккайдои (ILTS) Ҷопон фиристода мешаванд. Қисми дигари намунаҳо барои нигоҳдории дарозмуддат ба нахустин “Бойгогнии намунаи ях” дар ҷаҳон - “Ice Memory” — лоиҳаи байналмилалӣ оид ба ҳифзи мероси иқлимӣ ва яхҳои қадимаи ҷаҳон ба Антарктида ирсол мегардад.
Ин экспедитсияи илмӣ на танҳо як марҳилаи муҳим дар рушди илмҳои пиряхшиносӣ ва иқлимшиносии Тоҷикистон ба ҳисоб меравад, балки саҳми арзандае дар тадқиқоти байналмилалии омӯзиши таърихи тағйирёбии иқлим хоҳад гузошт.
Бо натиҷаҳои бадастомада Маркази омӯзиши пиряхҳои Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон нақша дорад тадқиқотҳои минбаъдаи марбут ба пиряхҳои Помирро идома дода, бо ба имзо расонидани Созишномаҳо ҳамчун намояндаи кишвари пешбарандаи ташаббусҳои ҷаҳонии обу иқлим ҳамкориҳои байналмилалиро дар соҳаи омӯзиши криосфераи минтақа густариш диҳад.
Дар Конфронси минтақавӣ дурнамои рушди энергетикаи барқароршаванда дар Ҷумҳурии Тоҷикистон баррасӣ гардид
Июнь 24, 2024 17:53
ДУШАНБЕ, 24.06.2024 /АМИТ «Ховар»/. Дар бахши сармоягузории соҳаи энергетика аз соли 2001 то инҷониб 36 лоиҳаи сармоягузорӣ бо ҷалби 2,7 миллиард доллари амрикоӣ вобаста ба бунёди иқтидори нави энергетикӣ, сохтмон ва барқарорсозии дигар иншооти барқӣ татбиқ гардида, имрӯзҳо боз амалишавии 18 лоиҳаи сармоягузорӣ бо ҷалби 1,5 миллиард доллари амрикоӣ идома дорад. Дар ин хусус Вазири энергетика ва захираҳои оби Ҷумҳурии Тоҷикистон Далер Ҷумъа дар конфронси минтақавӣ, ки имрӯз таҳти унвони «Дурнамои рушди энергетикаи барқароршаванда дар Ҷумҳурии Тоҷикистон» дар шаҳри Душанбе оғоз гардид, иттилоъ дод. Дар ин хусус ба АМИТ «Ховар» дар Вазорати энергетика ва захираҳои оби Ҷумҳурии Тоҷикистон иттилоъ доданд.
Гуфта шуд, ки тибқи «Стратегияи миллии рушди Тоҷикистон барои давраи то соли 2030», баланд бардоштани иқтидори тавлиди неруи барқ ба 10 ГВт, зиёд намудани ҳаҷми содироти неруи барқ ба 10 миллиард кВт соат, паст намудани талафоти неруи барқ то 10 фоиз, таъмини 10 фоизи иқтидорҳои мавҷуд буда, аз дигар сарчашмаҳо офтоб, шамол ва ғайра пешбинӣ гардидааст.
Таъкид гардид, ки бо мақсади ноил гардидан ба ҳадафҳои калидии соҳа, то соли 2030 татбиқи як қатор лоиҳаҳои афзалиятноки аҳамияти маҳаллию минтақавидошта, аз ҷумла, лоиҳаҳои бузурги гидроэнергетикӣ ва истифодаи васеи манбаъҳои барқароршавандаи энергия офтоб ва шамол бо иқтидори на кам аз 1500 МВт дар назар гирифта шудааст.
Вазири энергетика ва захираҳои об таъкид кард, ки ҳамасола дар мамлакат тахминан 98 фоизи неруи барқи истеҳсол гардида, ба неругоҳҳои барқи обӣ рост меояд. Дар баробари паҳлӯҳои мусбии экологию молиявӣ доштани ин нишондиҳанда, ин вобастагиро аз ҳаҷми резиши об дар дарёҳои мамлакат ва вазъи обу ҳаво дар шароити тағйирёбии иқлим, ба таври назаррас зиёд менамояд.
Дар робита ба ин ва бо мақсади иҷрои яке аз нишондиҳандаҳои калидии бахши энергетикаи «Стратегияи миллии рушди Тоҷикистон барои давраи то соли 2030», яъне диверсификатсиякунонии иқтидорҳои истеҳсолии неруи барқ аз дигар манбаъҳо, имрӯзҳо ҳамкорӣ бо шарикони рушд ҷиҳати бунёд намудани неругоҳҳои барқи офтобӣ идома дорад.
Ҳадафи конфронс мусоидат ба рушди манбаъҳои барқароршавандаи энергия, сарфаи энергия ва самаранокии энергия, инчунин муайян кардани механизми савдои фаромарзии барқ мебошад. Инчунин конфронс ба омӯзиши амиқи таҷрибаи мамлакатҳои Осиёи Марказӣ дар арзёбии захираҳои офтобӣ ва шамолӣ мусоидат намуда, давлатҳоро барои рушди иқтидори худ дар истеҳсол ва истифодаи энергияи барқароршаванда ташвиқ хоҳад кард. Чорабинӣ имкон фароҳам меорад, ки мубодилаи таҷрибаи илмӣ ва тавсияҳо оид ба фаъолсозӣ ва таҳкими талошҳо барои ноил шудан ба Ҳадафҳои рушди устувор ва вазифаҳои энергетикӣ пешниҳод карда шавад.
Бояд гуфт, ки дар рӯзи якуми конфрон се ҷаласа – Вазъи кунунии рушди энергетикаи барқароршаванда дар Осиёи Марказӣ ва ташаббусҳои ҷорӣ дар самти иқтисоди сабз, Рушди энергетикаи барқароршаванда: вазъ ва мушкилот дар давлатҳои Осиёи Марказӣ; Лоиҳаи USAID «Энергетикаи Осиёи Марказӣ»: Таҳкими заминаи техникӣ ва меъёрӣ барои афзоиши сармоягузорӣ ба манбаъҳои барқароршавандаи энергия дар Тоҷикистон доир гардид.
Конфронси минтақавии «Дурнамои рушди энергияи аз манбаъҳои барқароршаванда тавлидшаванда дар Ҷумҳурии Тоҷикистон» то 26 июн идома меёбад.
24 июни соли 2024 дар толори Маркази мероси хаттии назди Раёсати Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон бо ташаббуси шуъбаи Аврупои Институти омӯзиши масъалаҳои давлатҳои Осиё ва Аврупои Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон конференсияи илмӣ-амалии ҷумҳуриявӣ таҳти унвони “Ҳамкориҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон бо макроминтақаи Аврупо: ҳолат ва дурнамои рушд” (Бахшида ба эълон гардидани соли 2024 “Соли маърифати ҳуқуқӣ” ва Рӯзи Ваҳдати миллӣ) баргузор гардид.
Дар кори конференсия олимон, коршиносон ва муҳаққиқони самти таҳқиқоти Аврупо, аз ҷумла доктори илмҳои таърих, профессор Санавбарбону Воҳидова, ки бевосита гардонандаи конференсия буданд, дар мавзуъҳои мухталифи марбут ба ҳамкориҳои Тоҷикистон бо макроминтақаи Аврупо суханронӣ намуданд. Ҳамзамон, меҳмонони конференсия, аз ҷумла Ректори Донишгоҳи миллии Тоҷикистон доктори илмҳои ҳуқуқшиносӣ, профессор, узви вобастаи Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон Насриддинзода Эмомалӣ ва Ректори Донишгоҳи давлатии Кӯлоб ба номи Абӯабдуллоҳи Рӯдакӣ, доктори илмҳои ҳуқуқшиносӣ, профессор Дилшод Сафаров вобаста ба эълон гардидани соли 2024 “Соли маърифати ҳуқуқӣ” ва Рӯзи Ваҳдати миллӣ суханронӣ намуданд.
Дар суханрониҳо масъалаҳои вобаста ба ҳамкориҳои Тоҷикистон бо Иттиҳоди Аврупо ва кишварҳои мутараққии ин минтақа, аз ҷумла динамикаи рушди ҳамкориҳои дуҷонибаи Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Ҷумҳурии Италия, тағйироти манзараи геополитикии системаи муосири муносибатхои байналхалкӣ, ҳамкориҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон бо Олмон дар марҳалаи муосир, марҳилаҳои асосии ташаккул ва инкишофи муносибатҳои Тоҷикистон ваИттиҳоди Аврупо, ҷанбаҳои сиёсӣ ва ҳуқуқии ҳамкориҳои Иттиҳоди Аврупо ва Ҷумҳурии Тоҷикистон, таҳаввули ҳамкориҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон бо Иттиҳоди Аврупо дар шароити нави муносибатҳои байналмилалӣ, Стратегияи нави Иттиҳоди Аврупо ва дурнамои ҳамкориҳои Тоҷикистон ва Аврупо, нақши расонаҳои аврупоӣ дар ташаккули шинохти байналмилалии Тоҷикистон, умумият, хусусиятҳо ва тафовути ташаббусҳои Иттиҳоди Аврупова Ҷумҳурии Мардумии Чин: “Дарвозаи ҷаҳонӣ” ва “Камарбанд ва роҳ”: имконот ва паёмадҳо барои Тоҷикистон, хусусиятҳои самтҳои асосии ҳамкории Тоҷикистони муосир ва Иттиҳоди Аврупо, Аврупошиносӣ дар Тоҷикистон дар замони Истиқлоли давлатӣ, истифодаи мақсадноки зарфиятҳои иқтисодии ЮНЕСКО дар Ҷумҳурии Тоҷикистон дар самти мероси фарҳангӣ мавриди баррасӣ ва таҳлил қарор гирифтанд.
Таҳқиқу таҳлили ҳамкориҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон бо кишварҳои макроминтақаи Аврупо дар замони муосир яке аз масъалаҳои мубрами муносибатҳои байналмилалӣ маҳсуб меёбад. Зеро, чунин ҳамкориҳо дар рушди соҳаҳои иқтисодӣ, иҷтимоӣ ва фарҳангӣ аҳаммияти мутақобилан судмандро доро буда, яке аз муҳиммияти баргузории конфронси мазкур низ маҳз дар ҳамин матлаб зоҳир мегардад.
Қайд гардид, ки дар замони муосир ва дар қаринаи шаклгирии низоми нави муносибатҳои байналмилалӣ таҳкиму тақвияти ҳамкориҳои бисёрсамта бо кишварҳои пешрафтаи узви Иттиҳоди Аврупо яке аз авлавиятҳои сиёсати хориҷии Ҷумҳурии Тоҷикистон ба шумор рафта, то кунун қолабҳои гуногуни ҳамкорӣ дар сатҳҳои дуҷониба ва бисёрҷониба идома доранд.
Дар ибтидои солҳои навадуми асри гузашта бар асари фитнаву дасисаи хоинони миллати тоҷик ва бадхоҳони давлати тоҷикон мардуми Тоҷикистони соҳибистиқлол ба гирдоби ҷанги таҳмилии шаҳрвандӣ гирифтор гардиданд, ки дар натиҷаи он ҳамаи соҳаҳои ҳаёти ҷомеа ва
Дар ибтидои солҳои навадуми асри гузашта бар асари фитнаву дасисаи хоинони миллати тоҷик ва бадхоҳони давлати тоҷикон мардуми Тоҷикистони соҳибистиқлол ба гирдоби ҷанги таҳмилии шаҳрвандӣ гирифтор гардиданд, ки дар натиҷаи он ҳамаи соҳаҳои ҳаёти ҷомеа ва давлат ба буҳрони фоҷиабор рӯ ба рӯ шуданд.
Пешвои муаззами миллат муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон
Престижное образование можно получить в Таджикском национальном университете. Вуз прошел международную программную аккредитацию, передает «МИР 24».
Имрӯз 22.06.2024 баъди гузаштани шанбегӣ дар Институти математикаи ба номи А.Ҷӯраеви Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон ба ифтихори 27-солагии Рӯзи Ваҳдати миллӣ мизи мудаввар дар мавзуи «Ваҳдати миллӣ - омили муҳимми рушди устувори Ҷумҳурии Тоҷикистон» баргузор гардид.
Бо ибтикори ТИ “Дипломат” ва Шурои занони Институти омӯзиши масъалаҳои давлатҳои Осиё ва Аврупои АМИТ бахшида ба рӯзи Ваҳдати миллӣ ва 30-солагии ҲХДТ аксияи “Тоҷикона мепӯшем”-ро бо роҳпаймоии бонувони Институт дар боғи “Куруши Кабир” роҳандозӣ кард. Ҳадаф аз ин иқдом арҷ гузоштан ба фарҳанги миллӣ ва анъанаҳои неки аҷдодӣ, махсусан, либоси зебои миллӣ, атласу адрасу чакан, баланд бардоштани фарҳангу маданияти либоспушӣ, таблиғу ташвиқи либоси миллӣ, аз байн бурдани тамоюли бегонапарастӣ мебошад.
Хотиррасон менамоем, ки чорабинии мазкур давоми чорабиниҳои институт, бахшида ба рӯзҳои муҳиму таърихии кишвар, ҳамзамон эҳтироми арзишҳои миллӣ, аз ҷумла, силсилаи аксияи “Тоҷикона мепӯшем” буда, дар асоси Нақшаи чорабиниҳои Кумитаи кор бо занон ва оилаи назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон бо мақсади иҷрои дастуру супоришҳои Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон, ки дар тамоми гӯшаву канори кишвар ҷараён дорад, амалӣ шуда истодааст.
Бояд гуфт, ки либоси миллӣ як рукни фарҳанги миллат ба шумор рафта, ёдгоре аз гузаштагон аст, ки дар тӯли асрҳо назокаташро гум накардааст. Либоспӯшии тоҷикон, ки таърихи қадимӣ дошта, ҷузъи таркибии фарҳанги миллӣ маҳсуб мешавад, бозгӯ аз завқи зебоипарасти мардуми покнажоди тоҷик аст. Ба бар намудани либоси миллӣ барои ҳар шаҳрванд ба хотири имрӯзу фардои миллат муҳим ва масъулият буда, пӯшидани он шиддати воридшавии либосҳо ва фарҳанги бегонаро ба мамлакати мо паст мекунад.
Бо ташаббуси Институти таърих, бостоншиносӣ ва мардумшиносии ба номи А. Дониши Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон 21 июни соли 2024 ба ифтихори 27-солагии Рӯзи Ваҳдати миллӣ мизи мудаввар дар мавзуи «Ваҳдати миллӣ - омили муҳимми рушди устувори Ҷумҳурии Тоҷикистон» баргузор гардид.
Мизи мудавварро бо сухани ифтитоҳӣ директори Институт профессор Убайдулло Насрулло Каримзода оғоз намуд.
Дар маърузаҳои олимон Ҳ. Пирумшоев, А. Ғафуров, Н. Ҳотамов, Р. Абулҳаев ва дигарон нақши Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон мӯҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар таҳкими сулҳу ваҳдати миллӣ, таъмини фазои орому осудаи кишвар баён шуд.
Аз ҷумла қайд шуд, ки ба даст овардани ризоияти миллӣ, сулҳу ваҳдат идомаи мантиқии сиёсати давлату Ҳукумати Тоҷикистон ва талошҳои Пешвои миллат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар ин самт мебошад. Роҳбарии оқилона, самимияти инсонии бемисл, ватандӯстӣ, ҳамкории самаранок дар фазои ҳамдигарфаҳмӣ, ташкили моҳиронаву босамари фаъолияти шохаҳои ҳокимияти давлатӣ, созмонҳои ғайридавлатӣ, ҳаракатҳои мардумӣ ва ҳизбҳои сиёсӣ, боварии мардуми кишвар, аз ҷумла гурӯҳҳои гуногуни сиёсӣ нисбат ба сарвари давлат омилҳои мусоидаткунандаи татбиқи нақшаҳои асосӣ ба шумор мераванд.
Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон дар муроҷиатномаи худ ба муносибати ба имзо расидани Созишномаи умумии истиқрори сулҳ ва ризоияти миллӣ аҳамияти бузурги таърихии ин ҳодисаи барои тамоми тоҷикистониён тақдирсозро қайд намуда, изҳор дошта буданд: «Талошҳо ва умеду орзуҳои 5-6 соли охир оид ба нигоҳ доштани давлатдории миллии тоҷикон дар ин рӯзи нек ҷомаи амал пӯшиданд. Имрӯз ман метавонам қайд намоям, ки гарчанде насли имрӯзаи миллати тоҷик дар оғози роҳ пешпо хӯрда бошад ҳам, вале имрӯз ғолибият насиби он гардид, зеро тавонист бар қувваи бадӣ пирузӣ ёбад, аз таъсири қувваҳои бадкина, ки мафкураи мардуми моро фаро гирифта, сабаби марги ҳазорҳо одамони ҷавон шудааст, озод гардад. Ақлу хирад ғолиб баромад. Он рӯзе, ки дар ҳар як шаҳру ноҳия, ҳар як деҳу дар ҳар як оила интизор буданд, фаро расид».
Танҳо баъди ба имзо расидани Созишномаи умумии истиқрори сулҳ ва ризоияти миллӣ дар Тоҷикистон ва дар натиҷаи талошҳои доимии Пешвои миллат ва Ҳукумати Тоҷикистон дар кишвар фазои сулҳу оромӣ ва мусолиҳаи миллӣ ҳукмрон гардид. Маҳз бо шарофати сулҳу ризоияти миллӣ мо тавонистем ваҳдати милливу якпорчагии Ватанро таъмин намуда, чорабиниҳои бошукӯҳу умумимиллиро гузаронем.
21 июни соли равон дар Агентии амнияти химиявӣ, биологӣ, радиатсионӣ ва ядроии АМИТ бахшида ба Рӯзи Ваҳдати миллӣ мизи мудаввар баргузор гардид.
Чорабинии мазкур, ки бо иштироки роҳбарияти Агентӣ ва кормандони он доир гардид, оид ба нақши Ваҳдати миллӣ ва сулҳу субот дар ҷомеа, ҳифзи Истиқлолу озодӣ, якпорчагии мейҳан ва дастовардҳои замони Истиқлол ибрози назар карда шуд.
Илҳом Мирсаидзода - директори Агенти амнияти ХБРЯ АМИТ дар оғози суханронӣ ҳамаи ҳозиринро бахшида ба 27-умин солгарди ҷашни Ваҳдати миллӣ табрику муборакбод намуда, оид ба аҳамияти ин санаи таърихӣ ва талошщои фарзанди фарзонаи миллати тоҷик, Асосгузори сулҳу Ваҳдати миллӣ — Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон дар роҳи расидан сулҳу субот суханронии пурмуҳтаво намуд.
Дар робита ба авзои зудтағйирёбандаи минтақа ва ҷаҳон дар интиҳои чорабинӣ аз ҷавонон даъват ба амал оварда шуд, ки ба қадри ин неъмати бебаҳо-Ваҳдати миллӣ ва сулҳу субот, Истиқлоли давлатӣ ва осоиштагӣ бирасанд ва аз пештара дида онҳоро чун гавҳараки чашм эҳтиёт ва ҳифз намоянд.
