
Экспедитсияи байналмиллалии илмӣ дар ВМКБ барои таҳлил ва арзёбии тағйирёбии дарозмуддати иқлим дар ҳавзаи кӯли Ховаркӯл (Қаракӯл), пиряхи №3 Дар
Экспедитсияи мазкур бо ҳадафи мониторинги солонаи пиряхи №3, омӯзиши ҳолати динамикии он, гирфтани намунаи ях (мағзаи ях — керн) аз қабатҳои дохилии пирях, андозагирии ғафсии ях, таҳлили ҳарорати дохилии пирях, ҷамъоварии намунаҳои об барои таҳлили изотопӣ, инчунин муайян намудани синну соли моренаҳо амалӣ карда шуд.
Тадқиқоти мазкур ҷиҳати дар амал татбиқ намудани “Даҳсолаи амал барои илмҳои криосфера, солҳои 2025-2034” дар доираи лоиҳаи илмӣ-тадқиқотии байналмилалии “PAMIR” баргузор гардид, ки ҳамкории муассисаҳои илмии Швейтсария ва Тоҷикистонро дар бар мегирад. Дар ин лоиҳа Маркази омӯзиши пиряхҳои Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон шарики асосии тадқиқот мебошад.
Ҷараёни корҳои саҳроӣ
Бо иштироки гурӯҳи байналмилалии олимон аз Тоҷикистон, Швейтсария, Русия, ИМА ва Ҷопон корҳои саҳроӣ дар шароити баландкӯҳӣ ва иқлими шадиди Помири Шарқӣ ба таври муваффақона анҷом дода шуданд. Бошишгоҳи асосӣ дар баландии тақрибан 5100 метр аз сатҳи баҳр ва нуқтаи пармакунӣ барои гирифтани намунаи ях дар баландии 5811 метр ҷойгир буд.
Дар раванди тадқиқот бо истифода аз таҷҳизоти муосири илмӣ, мағзаи ях (керн) бо чуқурии 105 метр аз қабатҳои дохилии пирях гирифта шуд. Ин намунаҳо барои таҳлилҳои илмӣ ва омӯзиши таърихи иқлими ҳазорсолаи гузашта арзиши хеле баланд доранд.
Аҳамияти илмии тадқиқот
Чунин тадқиқоти мураккаби илмӣ, яъне гирифтани намунаи ях аз пиряхи Тоҷикистон, дар таърихи илмии кишвар бори аввал амалӣ гардид. Ин иқдоми нав имконият медиҳад, ки муҳаққиқон тавассути таҳлили изотопӣ ва геохимиявӣ таърихи тағйирёбии иқлимро дар минтақаи Помир ва умуман Тоҷикистон дар давраҳои гуногун муайян намоянд.
Натиҷаҳои тадқиқот дар оянда барои таҳияи моделҳои иқлимии дарозмуддат, арзёбии захираҳои обии пиряхҳо ва таҳияи тавсияҳо оид ба мутобиқшавӣ ба тағйирёбии иқлим истифода хоҳанд шуд.
Ҳамкории байналмилалӣ ва таҳлили лабораторӣ
Намунаҳои гирифташудаи намунаи ях (керн) барои таҳлилҳои амиқи лабораторӣ ба Донишгоҳи Ҳоккайдои (ILTS) Ҷопон фиристода мешаванд. Қисми дигари намунаҳо барои нигоҳдории дарозмуддат ба нахустин “Бойгогнии намунаи ях” дар ҷаҳон - “Ice Memory” — лоиҳаи байналмилалӣ оид ба ҳифзи мероси иқлимӣ ва яхҳои қадимаи ҷаҳон ба Антарктида ирсол мегардад.
Ин экспедитсияи илмӣ на танҳо як марҳилаи муҳим дар рушди илмҳои пиряхшиносӣ ва иқлимшиносии Тоҷикистон ба ҳисоб меравад, балки саҳми арзандае дар тадқиқоти байналмилалии омӯзиши таърихи тағйирёбии иқлим хоҳад гузошт.
Бо натиҷаҳои бадастомада Маркази омӯзиши пиряхҳои Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон нақша дорад тадқиқотҳои минбаъдаи марбут ба пиряхҳои Помирро идома дода, бо ба имзо расонидани Созишномаҳо ҳамчун намояндаи кишвари пешбарандаи ташаббусҳои ҷаҳонии обу иқлим ҳамкориҳои байналмилалиро дар соҳаи омӯзиши криосфераи минтақа густариш диҳад.
Пас аз анҷоми овоздиҳӣ Комиссияи ҳавзавии интихобот овозҳои додашударо ҳисоб намуда, натиҷаи интихоботро эълон кард. Дар натиҷа ба тарафдории номзад Рустам Эмомалӣ – Раиси шаҳри Душанбе 100% овозҳои вакилони интихобкунанда, ба тарафдории Каримзода Мунир
Пас аз анҷоми овоздиҳӣ Комиссияи ҳавзавии интихобот овозҳои додашударо ҳисоб намуда, натиҷаи интихоботро эълон кард. Дар натиҷа ба тарафдории номзад Рустам Эмомалӣ – Раиси шаҳри Душанбе 100% овозҳои вакилони интихобкунанда, ба тарафдории Каримзода Мунира Бобохон – сартабиби Муассисаи давлатии «Беморхонаи клиникии шаҳрии бемориҳои сироятии кӯдакона» 98% овозҳо, ба тарафдории Муҳиддин Нуриддин Давлатали – ректори Муассисаи давлатии таълимии «Донишгоҳи давлатии тиббии Тоҷикистон ба номи Абӯалӣ ибни Сино» 98% овозҳо, ба тарафдории Давлатзода Қудрат Қамбар – ректори Донишгоҳи техники Тоҷикистон ба номи академик М.С. Осимӣ 97% овозҳо ва ба тарафдории Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт – президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон 99% овозҳои вакилони интихобкунанда дода шуданд.
@RustamEmomali
Тибқи муқаррароти қонунгузории амалкунанда, зимни овоздиҳии пинҳонӣ аз ҷониби вакилон номзадии Рустам Эмомалӣ – Раиси шаҳри Душанбе аз ҷониби Маҷлисҳои вакилони халқи шаҳри Душанбе ва ноҳияҳои он, Каримзода Мунира Бобохон – сартабиби Муассисаи давлатии
Тибқи муқаррароти қонунгузории амалкунанда, зимни овоздиҳии пинҳонӣ аз ҷониби вакилон номзадии Рустам Эмомалӣ – Раиси шаҳри Душанбе аз ҷониби Маҷлисҳои вакилони халқи шаҳри Душанбе ва ноҳияҳои он, Каримзода Мунира Бобохон – сартабиби Муассисаи давлатии «Беморхонаи клиникии шаҳрии бемориҳои сироятии кӯдакона», аз ноҳияи Фирдавсӣ, Муҳиддин Нуриддин Давлатали – ректори Муассисаи давлатии таълимии «Донишгоҳи давлатии тиббии Тоҷикистон ба номи Абӯалӣ ибни Сино», аз ноҳияи Исмоили Сомонӣ, Давлатзода Қудрат Қамбар – ректори Донишгоҳи техники Тоҷикистон ба номи академик М.С. Осимӣ, аз ноҳияи Шоҳмансур ва Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт – президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, аз ноҳияи Сино пешниҳод гардида буданд.
@RustamEmomali
Ҷаласаи якҷояи Маҷлиси вакилони халқи шаҳри Душанбе ва ноҳияҳои Фирдавсӣ, И.Сомонӣ, Шоҳмансур ва Сино оид ба интихоботи аъзои Маҷлиси миллии Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон оғоз гардид.
Ҷаласаи якҷояи Маҷлиси вакилони халқи шаҳри Душанбе ва ноҳияҳои Фирдавсӣ, И.Сомонӣ, Шоҳмансур ва Сино оид ба интихоботи аъзои Маҷлиси миллии Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон оғоз гардид.
@RustamEmomali
Субҳи имрӯз ба Наврӯзгоҳи имсолаи шаҳри Панҷакент, ки дар гулгашти назди бинои мақомоти иҷроияи маҳаллии ҳокимияти давлатии шаҳр, майдони Парчаму Нишони давлатӣ ва варзишгоҳи марказӣ ҷойгир шудааст, аз тариқи дарвозаҳои рамзӣ ҳазорон нафар сокинон ва меҳмонони шаҳр ворид шуда, ба тантанаҳои наврӯзӣ мепайвастанд ва ҳамдигарро бо фарорасии ин ҷашни миллӣ ва ҷаҳонӣ шодбош мегуфтанд.
Дастархони наврӯзии ҷамоатҳои деҳот, маҳаллаҳои шаҳр, корхонаҳо, муассисаҳои таълимиро дар растаҳои идона намунаи ҳунарҳои мардумӣ, таъомҳои миллӣ, аз ҷумла рамзи Наврӯз- “Ҳафт син”-у “Ҳафт шин” оро медоданд ва бонувон ҳама либосҳои атласу адрас ва чакан ба бар намуда буданду аз ҳар гӯша садои мусиқию суруд ба гӯш мерасид.
Аз дирӯз бонувони ҳунарманди шаҳр дар дегҳои бузург рамзи дигари Наврӯз- сумалак, омода карда буданд ва он низ дастархони наврӯзиро оро медод.
Намояндаи Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон, президенти Академияи миллии илмҳои кишвар Қобилҷон Хушвахтзода, муовини якуми раиси вилояти Суғд Суҳайлӣ Қурбонзода, раиси шаҳр Абдухолиқ Холиқзода, дигар меҳмонон аз растаҳои наврӯзӣ дидан намуда, ба ҳунари сокинони шаҳр аҳсант хонда, онҳоро бо фарорасии Наврӯзи хуҷастапай шодбош гуфтанд.
Қисмати фарҳангии ҷашни Наврӯзи ҷаҳонӣ дар варзишгоҳи марказии шаҳр бо ҳузури ҳазорон нафар сокинони шаҳр баргузор шуд. Ҳозирин ва сокинони шаҳрро аз номи Ҳукумати мамлакат президенти Академияи миллии илмҳо, аз номи муовини авали раиси Маҷлиси миллии Маҷлиси Олии кишвар, раиси вилояти Суғд, муҳтарам Раҷаббой Аҳмадзода муовини якуми раиси вилоят ва раиси шаҳр бо ҷашни Наврӯз муборакбод гуфтанд.
Таъкид шуд, ки ба фармудаи Пешвои муаззами миллат, Президенти Ҷумҳурии Тҷикистон, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон барҳақ “Тоҷикистони соҳибистиқлоли мо ва мардуми покниҳоду фарҳангпарвари он меросбари ҳақиқии ин ҷашни оламгир эътироф шудаанд, зеро тамоми суннату ойинҳои инсонпарваронаи Наврӯз маҳз дар сарзамини аҷдодии мо ва дар тамоми қаламрави кишвари биҳиштосоямон поку беолоиш ҳифз гардидаанд.Яъне Тоҷикистони маҳбуби мо воқеан Ватани аслии Наврӯз аст”
Гуфта шуд, ки сокинони шаҳри Панҷакент ин ҷашни миллӣ ва ҷаҳониро бо дастовардҳо дар ҳама соҳаҳои иқтисод, вусъати кишту кор ва ободкориву сабзгардонӣ, бо рӯҳи болида ва шукргузорӣ аз сулҳу суботи кишвар таҷлил менамоянд.
Дар тантанаҳои ҷашни наврӯзи шаҳр ҳамчунин меҳмонон аз Ҷумҳурии Ӯзбекистон, сайёҳон аз Ҷумҳурии исломии Эрон иштирок намуданд.
Барномаи фарҳангии ин ҷашни куҳан бо иштироки ҳунармандони номвари кишвар Хосияти Зарафшонӣ, Эркин Одинаев, Орзугул Хӯҷамова, Ҳунарманди халқии Тоҷикистон ва Ӯзбекистон Мардон Мавлонов, санъаткорон аз шаҳри Бухоро ва шаҳр ба тантанаҳои наврӯзӣ ҳусни тоза зам намуд.
Ҷашни Наврӯз дар ҳамаи корхонаю муассисаҳо,ҷамоатҳои деҳот маҳаллаҳо ва ҳар хонадон бо рангу ҷилои тоза таҷлил карда мешавад.
19 марти соли равон дар Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон ҷашни Наврӯзи байналмилалӣ бо як шукӯҳу шаҳомати хосса таҷлил гардид. Қабл аз оғози чорабинии идона дар толори Раёсати Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон бахшида ба ҷашни Наврӯзи байналмилалӣ Конференсияи илмӣ - амалӣ таҳти унвони “Наврӯзи ҷаҳонафрӯз” баргузор гардид.
Пас аз анҷоми конференсия дар саҳни бинои Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон аз ҷониби олимону кормандони муассисаҳои илмӣ хони наврӯзӣ, аз қабили ҳафтсин, ҳафтшин ва ҳафтмим, гӯшаи ҳунарҳои мардумӣ ва хуришҳои баҳорӣ ороста шуд, ки тамошобинон аз онҳо ҳаловат бурданд.
Президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, узви вобастаи АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт ҳамроҳи олимону кормандон ва намояндагони муассисаҳои илмӣ – таҳқиқотӣ аз хони наврӯзӣ ва маҳорати эҷодию ҳунарии олимону муҳаққиқон боздид намуда, ба омодагии ҷашни онҳо баҳои баланд доданд.
Дар идомаи чорабинӣ президенти академия ҳозиринро ба Иди байналмилалии Наврӯз шодбош гуфта, таъкид дошт, ки Наврӯз покиву покизакорӣ ва осудагиву накӯкориро дар ҳама давру замон талқин намуда, мардумро ба созандагиву бунёдкориҳо даъват мекунад. Ҳамин аст, ки ин ҷашни бузург бо шарофати озодиву соҳибистиқлолии Ватани маҳбубамон на танҳо мақоми расмиро соҳиб гардид, балки бо талошҳои Пешвои муаззами миллат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба ҳайси ҷашни эҳёи табиату зебоӣ мақоми байналмилалиро касб карду ҳамчун омили ҳамгироӣ дар замони ҷаҳонишавӣ пазируфта шуд.
Гуфта шуд, ки имрӯз бо сиёсати сулҳҷӯёнаи Пешвои миллат кулли башарият маҳаки асосии Наврӯзро, ки инсонмеҳварӣ, ободкорӣ ва таҳкими дӯстию ҳамдилист, умқан дарк намуда, онро ҷузъе аз фарҳанги хеш пиндоштанд ва ҳамасола бо шукуҳу шаҳомати хоса ҷашн мегиранд.
Сипас, дар чорабинии идона ҳунармандони шинохтаи ҷумҳурӣ ҳунарнамоӣ намуда, бо сурудҳои рангинашон хотири ҳозиринро шод намуданд. Дар фарҷом ғолибони мусобиқаи варзиши шоҳмот аз ҷониби роҳбарияти академия бо ҷом ва туҳфаҳои хотирмон қадршиносӣ гардиданд.
19 марти соли равон дар толори Раёсати Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон бахшида ба ҷашни Наврӯзи байналмилалӣ Конференсияи илмӣ - амалӣ таҳти унвони “Наврӯзи ҷаҳонафрӯз” баргузор гардид.
Дар сухани ифтитоҳии хеш президенти Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, узви вобастаи АМИТ Хушвахтзода Қобилҷон Хушвахт иброз намуд, ки ҳамасола дар айёми баҳори нозанин таҷлил намудани Иди байналмилалии Наврӯз шукуҳу шаҳомати хосса дошта, мардумро ба дӯстӣ, арҷгузорӣ ба арзишҳои ниёгон, меҳнату заҳмати асил ҳидоят менамояд. Густурдани дастархони идона, ки имрӯз аз ҷониби кормандони муассисаҳои илмӣ сурат гирифтааст, яке аз суннатҳои муҳимми наврӯзӣ мебошад.
Гуфта шуд, ки таҷлили бошукӯҳи ҷашни Наврӯз ва мақоми байналмилалӣ касб намудани он дар баробари эҳёи арзишҳои дигари моддию маънавии мо - тоҷикон аз ибтикороти наҷиб ва сиёсати фарҳангии Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ-Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон буда, барои муаррифии шоистаи давлату миллати мо дар арсаи ҷаҳонӣ заминаи мусоид фароҳам овардааст.
Вобаста ба ин, дар бораи моҳияти ин ҷашни бузург Роҳбари давлат таъкид менамоянд, ки “Наврӯз рукни муҳими худшиносии миллӣ, василаи пайванди наслҳо, робитаи гузаштаи имрӯз, эҳёи анъанаҳои зебоипарсатӣ инсондӯстӣ, дур сохтани кинаҳо ва ҳамдигарбахшӣ, рамзи дӯст доштан ва расидан ба қадри зиндагии хушу хуррам мебошад”.
Дар воқеъ, тоҷикон ҳамчун мардуми ориёӣ, дар масири таърихи зиёда аз шаш ҳазорсолаи худ Наврӯзро бо шукӯҳу шаҳомати хосса ҷашн мегирифтанд, ки он далели куҳанбунёд будани мардуми тамаддунофар ва фарҳангсолор будани тоҷикон, омили пояндагии миллати сарбаланди мо дар шароити равандҳои ҷаҳонишавӣ мебошад.
Яке аз нуктаҳои муҳимтарин дар таърихи пайдоиш ва таҷлили ҷашни Наврӯз дар он аст, ки мазмуну муҳтавои дар он мавҷуда ба хеҷ як дину мазҳаб марбут набуда, меҳвари онро эҳтиром ба мардум, шинохти вақт, бузургдошти табиат ва арҷгузорӣ ба неъматҳои моддӣ ташкил медиҳад. Маҳз дарки ҳақиқати онҳо ба худогоҳии маънавӣ ва худшиносии миллӣ, инчунин, тавсеаи фарҳанги ахлоқии ҷомеа бевосита мусоидат менамоянд.
Дар идома олимону муҳаққиқон доир ба таърихи пайдоиши ҷашни байналмилалии Наврӯз ва моҳияту арзишҳои сунатии миллати куҳанбунёди тоҷик баҳри ҳифзи анъана ва ҷашну маросимҳои бостонии ниёгон маърӯза намуданд.
Наврӯз яке аз ҷашнҳои куҳанбунёди суннатии миллати тоҷик буда, таърихи беш аз шаш ҳазор сола дорад. Тибқи ривоятҳо дар баргузории ин ҷашни куҳан аз қадим мусобиқаҳои варзишӣ аз қабили гуштингирӣ, бандкашӣ, бузкашӣ, аспдавонӣ, футболбозӣ, шашкабозӣ, шоҳмотбозӣ миёни дӯстдорони ин намуди бозиҳо баргузор карда мешудааст ва мо давомдиҳандаи насли гузаштагонамон ин оинҳои онҳоро давом дода истодаем.
Имрӯз (18.03.2025) бахшида ба ин ҷашни байналмилалии Наврӯз дар Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон мусобиқаи Шоҳмотбозон миёни кормандони академия ва ниҳодҳои дар тобеияти он буда баргузор гардид.
Зимни баргузории мусобиқа шахсони дар рӯйхати бозӣ қарор дошта, иштироки фаъолона нишон дода, бо як шавқу ҳавас ва иродаи мустаҳкам ба бозӣ шурӯъ намуданд.
Бо Фармонҳои Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон:
1. Бобокалонзода Луқмон - Сафири Фавқулодда ва Мухтори Ҷумҳурии Тоҷикистон дар Ҷумҳурии Демократии Сотсиалистии Шри-Ланка
2. Бобокалонзода Луқмон - Сафири Фавқулодда ва Мухтори Ҷумҳурии Тоҷикистон дар Ҷумҳурии Сингапур
3. Мирзозода Парвиз Муродалӣ - Сафири Фавқулодда ва Мухтори Ҷумҳурии Тоҷикистон дар Шоҳигарии Марокаш
Бо Қарорҳои Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон
4. Неъматзода Фаррух Неъмат - муовини якуми вазири нақлиёти Ҷумҳурии Тоҷикистон
5. Ҳошимзода Ҳомид Ҳасан - муовини якуми вазири маориф ва илми Ҷумҳурии Тоҷикистон
6. Музаффарзода Бадриддин Сангалӣ - муовини вазири маориф ва илми Ҷумҳурии Тоҷикистон
7. Набизода Мадина Раҳмат - муовини якуми раиси Кумитаи кор бо занон ва оилаи назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон
8. Одиназода Чаманоро Рустам - муовини раиси Кумитаи кор бо занон ва оилаи назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон
9. Назарзода Маҳмуд Мирзо - ректори Муассисаи давлатии таълимии «Донишкадаи давлатии фарҳанг ва санъати Тоҷикистон ба номи Мирзо Турсунзода»
10. Давлатзода Баҳодур Давлат - ректори Муассисаи давлатии «Консерваторияи миллии Тоҷикистон ба номи Талабхӯҷа Сатторов»
11. Гулаҳмадзода Аминҷон Абдуҷаббор - директори Институти масъалаҳои об, гидроэнергетика ва экологияи Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон
12. Бобозода Комил Олимҷон - директори Институти иқтисодиёт ва демографияи Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон
13. Сафарализода Носир Саидҷалол - директори Институти геология, сохтмони ба заминҷунбӣ тобовар ва сейсмологияи Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон
14. Абдулназарзода Абдулназар Ғойбназар - директори Институти биологии Помир ба номи Худоёр Юсуфбекови Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон
15. Саидзода Масрур Мирзохон - ректори Муассисаи давлатии «Донишкадаи байналмилалии Хуҷанд»-и Муассисаи давлатии «Донишгоҳи байналмилалии сайёҳӣ ва соҳибкории Тоҷикистон»
16. Сафарзода Абдулло Мумин - директори Агентии давлатии ҳифзи иҷтимоии аҳолии Вазорати тандурустӣ ва ҳифзи иҷтимоии аҳолии Ҷумҳурии Тоҷикистон
17. Баротзода Файзиддин Камолиддин - муовини раиси Кумитаи забон ва истилоҳоти назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон
18. Саиднуриддинзода Аҳлиддин Саиднуриддин - муовини директори Агентии ҳифзи мероси таърихию фарҳангии назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон
19. Ҷабборзода Динора Зуҳал - муовини сардори Хадамоти иҷрои назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон
20. Одиназода Исмоил Мирзомуддин - муовини сардори Саридораи ҳифзи сирри давлатии назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон
President.tj | Facebook | Instagram | Telegram | X | Youtube