Перейти к основному содержанию

123116-уми декабри соли 2025 Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ – Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон Паёми навбатии худро ироа намуданд. Дар ин санади муҳим самтҳои асосии сиёсати дохилӣ ва хориҷии кишвар, афзалиятҳои стратегӣ ва нақшаҳои рушди миёнамуҳлат ва дарозмуддати давлат ба таври равшан муайян гардид.

Паёми Пешвои миллат на танҳо таҳлили ҳамаҷонибаи вазъи иҷтимоию иқтисодии кишвар ва арзёбии дастовардҳои даврони соҳибистиқлолиро дар бар мегирад, балки ҳамчун роҳнамо барои муайян намудани ҳадафҳои стратегии рушди устувори давлат ва ҷомеа аҳамияти хос дорад.

Рушди иқтисод ва амнияти иҷтимоӣ

Дар солҳои охир Тоҷикистон тавонист суръати рушди иқтисодро ба сатҳи 8 фоиз расонад ва ҳаҷми маҷмуи маҳсулоти дохилиро ба зиёда аз 150 миллиард сомонӣ бардорад. Ин дастовардҳо натиҷаи амалӣ намудани стратегияҳо ва барномаҳои давлатӣ, ҳамкорӣ бо соҳибкорон ва сармоягузорони дохилӣ ва хориҷӣ мебошанд.

Ҳукумати мамлакат барои рушди саноат ва инфрасохтор корҳои зиёдеро анҷом додааст: дар панҷ соли охир ҳаҷми маҳсулоти саноатӣ қариб ду баробар афзоиш ёфта, беш аз 2 ҳазор корхонаву коргоҳҳои нави истеҳсолӣ таъсис дода шуд. Ин на танҳо имкониятҳои истеҳсолиро афзун намуд, балки ба ташкили ҳазорҳо ҷойҳои нави корӣ низ мусоидат кард.

Дар соҳаи энергетика ва захираҳои об низ корҳои бузург идома доранд. Таҷдиду навсозии неругоҳҳои «Норак», «Қайроққум» ва сохтмони неругоҳи «Себзор» боиси зиёдшавии иқтидори барқ ва тақвияти истиқлоли энергетикии кишвар мегардад. Бунёди неругоҳи «Роғун» низ бо суръати баланд идома дорад ва ба нақша гирифта шудааст, ки соли 2027 Тоҷикистон ба истиқлоли комили энергетикӣ ноил гардад. Илова бар ин, рушди соҳаи нақлиёт ва роҳсозӣ боиси беҳтар гардидани сатҳи транзит ва дастрасии иқтисодӣ шудааст. Танҳо соли 2024-ум садҳо километр роҳҳои мошингард ва пулҳои калони нақлиётӣ сохта ва таҷдид карда шуданд. Ин дастовардҳо дар баланд бардоштани сатҳи иқтисодӣ ва дастрасии аҳолӣ ба молу маҳсулоти муҳим нақши муассир доранд.

Илм ва технология — асоси рушди иқтисоди рақамӣ

Дар Паёми имсола ба рушди илм, технология ва инноватсия ҳамчун омили калидии рақобатпазирии иқтисоди миллӣ таваҷҷуҳи махсус зоҳир гардид. Пешвои миллат таъкид намуданд, ки бидуни истифодаи технологияҳои муосир ва гузариш ба иқтисоди рақамӣ рушди устувор ва афзоиши маҳсулоти рақобатпазири ватанӣ ғайриимкон аст.

Дар ин замина, гузариш ба рақамикунонии соҳаҳои гуногуни иқтисод, ҷорӣ намудани технологияҳои иттилоотӣ, шабакаҳои муосири алоқа ва унсурҳои зеҳни сунъӣ аз самтҳои афзалиятнок маҳсуб меёбанд. Пешниҳод гардид, ки солҳои 2025–2030 ҳамчун «Солҳои рушди иқтисоди рақамӣ ва инноватсия» эълон карда шаванд, ки ин иқдом барои фароҳам овардани муҳити мусоиди соҳибкорӣ ва баланд бардоштани самаранокии хизматрасониҳои давлатӣ заминаи устувор мегузорад.

Дар соҳаи илму маориф омода намудани мутахассисони баландихтисос, аз ҷумла барномасозон, муҳандисон ва коршиносони технологияҳои рақамӣ дар ҳамаи зинаҳои таҳсилоти касбӣ муҳим арзёбӣ гардид. Пешниҳод оид ба таъсиси Донишгоҳи инноватсия ва технологияҳои рақамӣ дар шаҳри Кӯлоб ва кушодани факултаю кафедраҳои нави соҳавӣ дар муассисаҳои таҳсилоти олӣ ба рушди иқтидори кадрии кишвар мусоидат хоҳад кард.

Маориф ва тарбияи насли оянда

Рушди маориф ва баланд бардоштани сатҳи маърифати ҷомеа яке аз сутунҳои асосии сиёсати иҷтимоии давлат ба ҳисоб меравад. Дар 34 соли соҳибистиқлолӣ шумораи муассисаҳои таҳсилоти умумӣ ва олӣ аз 3229 муассиса дар соли 1991 ба 4037 муассиса дар соли 2024 расид. Шумораи донишҷӯён бошад, ба зиёда аз 214 ҳазор нафар баробар гардид.

Давлат ба баланд бардоштани сифати таълим тавассути ҷорӣ намудани технологияҳои рақамӣ, омода намудани омӯзгорони касбӣ, беҳтарсозии заминаи моддию техникӣ ва рушди инфрасохтори таълимӣ таваҷҷуҳи доимӣ зоҳир менамояд. Омӯзиши забонҳои хориҷӣ аз зинаи томактабӣ ва фароҳам овардани шароити мусоид барои таҳсил дар муассисаҳои олӣ омили муҳими баланд бардоштани рақобатпазирии ҷавонон дар бозори меҳнати ҷаҳонӣ мебошад.

Илова бар ин, рушди соҳаи илм, таҳкими фаъолияти таҳқиқотӣ дар донишгоҳҳо ва муассисаҳои илмӣ, аз ҷумла Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон, инчунин густариши ҳамкориҳои байналмилалии илмӣ барои омода намудани кадрҳои баландихтисос ва рушди илми муосир аҳамияти ҳалкунанда дорад.

Баланд бардоштани маоши кормандони соҳаҳои буҷетӣ, нафақа ва стипендияҳо, дастгирии табақаҳои ниёзманд ва беҳтар намудани дастрасӣ ба хизматрасониҳои иҷтимоӣ аз ҷумлаи тадбирҳои муҳим мебошанд.

Сарвари давлат таъкид намуданд, ки ҳадафи асосии сиёсати давлатӣ таъмини зиндагии шоиста барои ҳар як шаҳрванд мебошад. Маҳз иқтисоди пурқувват метавонад заминаи воқеии адолати иҷтимоӣ ва суботи ҷомеаро таъмин намояд.

Хулоса

Паёми Роҳбари давлат равандҳои иқтисодӣ, илмию технологӣ ва маорифро ҳамчун заминаи устувории давлат ва зиндагии мардум муайян мекунад. Ба ҳисоб гирифтани аҳамияти иқтисод, истифодаи технологияҳои муосир, таҳкими илм ва баланд бардоштани сатҳи таълим ба Тоҷикистон имконият медиҳад, ки дар арсаи байналмилалӣ рақобатпазирӣ дошта бошад ва истиқлоли худро тақвият бахшад.

Дар баробари дастовардҳои назаррас, роҳбарияти мамлакат бо ҳадафи таъмини рушди устувор ва беҳбуди зиндагии мардум вазифадор карда шудааст, ки барои идомаи ин равандҳо тадбирҳои мушаххас андешад. Рушди иқтисод, илм ва маориф дар ҳамбастагӣ бо сиёсати иҷтимоӣ ва фарҳангӣ ба сохтани ҷомеаи соҳибмаърифат ва пешрафтаи Тоҷикистон заминаи қавӣ мегузорад.

Бо истифодаи захираҳои дохилӣ ва ҳамкориҳои байналмилалӣ, татбиқи стратегияи инноватсионӣ ва омода намудани насли оянда, Тоҷикистон метавонад ба ҳадафҳои стратегии худ - истиқлоли комил, рушди устувор ва зиндагии шоиста барои ҳар як шаҳрванди мамлакат - ноил гардад.

Бӯризода Анвар Маҳмад, директори Институти

астрофизикаи Академияи миллии илмҳои Тоҷикистон