Парчам дар ҳамаи давру замон яке аз муқаддасоти асосии ҳар як давлату миллат ба ҳисоб рафта, таҷассуми ҳувияти миллӣ, соҳибистиқлолӣ, нангу номус, ваҳдат ва худшиносии шаҳрвандон мебошад. Миллати тоҷик, ки таърихи бою рангин ва фарҳанги куҳанбунёд дорад, дар тамоми марҳилаҳои давлатдории худ ба парчам ҳамчун рамзи асосии ҳастӣ, худшиносии миллӣ ва арзишҳои давлатӣ аҳамияти ниҳоят бузург медиҳад. Парчами давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки 24 ноябри соли 1992 дар Иҷлосияи XVI Шӯрои Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон қабул гардид, дорои мазмун ва пайомади хотирмон буда, ифодагари таърихи пурифтихори ин миллати сарбаланд ва давлати навини тоҷикон мебошад. Ин парчам рамзи эҳёи давлатдории миллӣ, нишонаи мустаҳкам шудани пояҳои истиқлолияти давлатӣ ва пайки пойдории миллат дар давлати соҳибихтиёри худ мебошад.
Дар тӯли таърихи ҷаҳони мутамаддин парчам ҳамчун рамзи давлатдорӣ, нишондиҳандаи нуфуз ва мақоми сиёсии кишвар, рамзи иттиҳоду якдилии халқ ва ифодагари арзишҳои маънавию фарҳангӣ ба шумор меравад. Тоҷикон низ дар тамоми давраҳои давлатдории худ рамзҳои хос доштанд, ки дар онҳо арзишҳои миллӣ, боварҳои фарҳангӣ, ҷаҳонбинии ориёӣ ва таҷрибаи давлатсозӣ таҷассум меёфт. Қабули Парчами давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон пас аз ба даст овардани истиқлолият қадами бузургу таърихӣ буд, зеро дар шароити ҳассоси солҳои аввали давлатсозӣ он барои таҳкими худшиносии миллӣ, болоравии рӯҳияи ватандорӣ ва муттаҳид сохтани ҷомеа нақши калидӣ бозид. Ин рамз дар замонҳое, ки кишвар ба мушкилоти ҷиддии сиёсӣ ва иҷтимоӣ рӯбарӯ буд, ба мардум рӯҳия, итминон ва умед мебахшид ва давлати ҷавонро ба сӯи суботу ваҳдат раҳнамоӣ мекард.
Мазмуни рамзии парчам аз амиқтарин манбаъҳои таърихӣ ва фарҳангии халқи тоҷик сарчашма гирифтааст. Ранги сурхи парчам рамзи шуҷоату далерии миллат, таҷассуми мубориза барои истиқлолият ва ифодаи таъриху анъанаҳои шукӯҳманди давлатдорӣ мебошад. Сурх ҳамзамон рамзи шуълаи ҳаёт, гармӣ, қувват ва рӯҳбаландистон аст, ки дар фарҳанги ориёӣ ҷойгоҳи баланди рамзӣ дорад. Ранги сафед ба маънои покӣ, садоқат, ҳақиқат, нур ва адолат мебошад. Ин ранг ба фарҳанги тоҷикон ҳамчун рамзи ростӣ ва некиву маънавияти баланд ҳамбастагӣ дорад. Сафед рамзи роҳ ба сӯи бунёдкорӣ, сулҳ, субот ва пешрафти ҷомеа мебошад. Сеюм, ранги сабз рамзи ҳаёт, ободонӣ, зироаткорӣ, табиат ва шукуфоии миллат мебошад. Сабз дар мардуми тоҷик ҳамчун рамзи замин, меҳнат ва фаровонӣ таърихан эҳтироми хоса дошт ва дар маънавияти миллӣ яке аз рангҳои асосӣ ба ҳисоб меравад.
Дар маркази парчам нишони тоҷ ва ҳафт ситора ҷой дорад, ки ҳар кадоми онҳо дорои маънии амиқи рамзӣ ва идеологӣ мебошанд. Тоҷ — рамзи давлатдории тоҷикон, нишонаи соҳибихтиёрӣ, ҳокимият ва пойдории миллӣ мебошад. Дар фарҳанги форсӣ-тоҷикӣ тоҷ ҳамеша мавқеи баланд дошт ва ифодагари хирадмандӣ, адолат, шараф ва ҳимояти давлат буд. Ҳафт ситора бошад, рамзи камоли маънавӣ, ҳафт марҳилаи такомули инсон, ҳафт аркони ҳикмат ва ҳафт ганҷи фарҳанги ориёӣ мебошад. Ин адад дар таърихи фарҳанги мардуми тоҷик аз аҳамияти хоса бархӯрдор буда, рамзи саодат, камол, нур ва такомули рӯҳӣ ва ҷисмонӣ ба шумор меравад. Комбинатсияи тоҷ ва ҳафт ситора дар парчам мояи ифтихор, рамзи худшиносӣ ва нишонаи бақои миллат дар тӯли таърих мебошад.
Парчами давлатӣ дар ҷомеаи муосири Тоҷикистон аз мавқеи баланди иҷтимоӣ ва маънавӣ бархӯрдор буда, ба таҳкими худшиносии миллӣ ва болоравии ваҳдати ҷомеа мусоидат менамояд. Дар тамоми муассисаҳои давлатӣ, мактабҳо, донишгоҳҳо, корхонаҳо, марказҳои фарҳангӣ ва майдонҳои варзишӣ парчами миллӣ ҳамчун рамзи расмӣ ва муқаддаси давлатӣ парафшон аст. Дар маросимҳои давлатӣ, аз қабили савгандёдкунии хизматчиёни ҳарбӣ, ҷаласаҳои расмӣ, чорабиниҳои сатҳи байналмилалӣ, муҳокимаҳои парлумонӣ ва мулоқотҳои дипломатӣ ҳузури парчам аз эҳтиром ба давлатдорӣ ва ҳувияти миллӣ дарак медиҳад. Ин рамз дар ҳама гуна ҳамоишҳо мардумро муттаҳид месозад, ба онҳо ҳисси ифтихори миллӣ мебахшад ва эҳсоси шаҳрвандиро таҳким мебахшад.
Ҷойгоҳи парчам дар ҳаёти иҷтимоӣ ва маънавии шаҳрвандони Тоҷикистон низ аз нигоҳи тарбиявӣ хеле муҳим мебошад. Дар муассисаҳои таълимӣ ба кӯдакону наврасон аз хурдӣ эҳтиром ба парчам, шинохти рамзҳои миллӣ ва арҷгузорӣ ба муқаддасоти давлатӣ омӯзонида мешавад. Тарбияи ватандӯстӣ, эҳтироми рамзҳои давлатӣ ва худшиносии миллӣ дар зеҳни ҷавонон нақши ҳалкунанда дорад, зеро онҳо нерӯи асосии пешрафти кишвар ва такягоҳи давлат мебошанд. Парчам ҳамчун рамзи ифтихори миллӣ ҷавононро ба меҳансозӣ, масъулияти шаҳрвандӣ, ҳимояи давлатдории миллӣ ва арҷгузорӣ ба арзишҳои фарҳангӣ ҳидоят мекунад.
Дар арсаи байналмилалӣ парчами давлатии Тоҷикистон ҳамчун рамзи расмии кишвар шинохта шудааст ва дар ҳамаи созмонҳои байналмилалӣ, маконҳои дипломатӣ, ҳамоишҳои илмӣ ва чорабиниҳои варзишӣ парафшон аст. Ин рамз Тоҷикистонро ҳамчун кишвари сулҳпарвар, дорои фарҳанги куҳанбунёд ва сиёсати мувозини байналмилалӣ муаррифӣ менамояд. Варзишгарони тоҷик дар саҳнаҳои ҷаҳонӣ бо ифтихор парчамро бардошта, шарафи миллатро боло мебардоранд ва дар арсаи ҷаҳонӣ мавқеи давлатро мустаҳкам месозанд. Ҳар як пирӯзӣ, ҳар як дастоварди байналмилалӣ, ки бо парчам алоқаманд аст, ба баланд шудани рӯҳияи ватандӯстӣ ва худшиносии миллӣ мусоидат мекунад.
Ҳамасола 24 ноябр ҳамчун Рӯзи Парчами давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар саросари кишвар таҷлил мегардад. Ин рӯз на танҳо ҷашни рамзҳои давлатӣ, балки ифодаи арҷгузорӣ ба таърих, ҳувияти миллӣ ва дастовардҳои давлати соҳибистиқлол мебошад. Дар ин рӯз чорабиниҳои фарҳангӣ, мулоқотҳои тарбиявӣ, ҳамоишҳои илмӣ, барномаҳои махсуси маърифатӣ ва аксияҳои омӯзишӣ ташкил карда мешаванд, ки ҳадафашон таҳкими ҳисси миллатдӯстӣ, баланд бардоштани савияи маърифати шаҳрвандӣ ва эҳтиром ба муқаддасоти давлатӣ мебошад. Ин ҷашн ба ҷавонон имконият медиҳад, ки аз таърихи давлатдории тоҷикон, рамзҳои миллӣ ва аҳамияти парчам огоҳии бештар пайдо кунанд ва ба ин рамзи муқаддас эҳтироми хосса дошта бошанд.
Парчам ҳамчун рамзи муқаддасоти давлатӣ ва ифтихори миллӣ дорои арзиши фаротар аз як аломати давлатӣ мебошад. Он таҷассуми ормонҳои миллӣ, ҳувияти фарҳангӣ, такягоҳи маънавӣ ва рамзи бақои миллат мебошад. Эҳтиром ба парчам — эҳтиром ба давлат, ба таърих, ба фарҳанг, ба пояҳои миллӣ ва ба сулҳу суботи ҷомеа мебошад. Ҳар як шаҳрванд масъул аст, ки ин рамзи муқаддасро пос дорад, онро арҷманд бидонад ва ҳамчун омили муттаҳидкунандаи миллат эҳтиром кунад. Парчами давлатӣ рамзи ҳастии давлат, нишонаи ифтихори миллӣ ва таҷассумгари нангу номуси ҳар як фарди ҷомеа аст.
Дар замоне, ки Ҷумҳурии Тоҷикистон ба марҳилаҳои нави рушд ворид гардидааст, парчам ҳамчун рамзи расмӣ ва маънавӣ ҳамчунон аҳамияти бузург дорад. Он мардумро барои ҳимояи дастовардҳои истиқлолият, таҳкими давлатдории миллӣ, дӯст доштани Ватан, арҷгузорӣ ба сулҳу субот ва пайгирии сиёсати рӯзмарраи давлат ҳидоят менамояд. Парчам на танҳо рамзи давлат, балки масъулияти ҷаҳонии ҳар тоҷик, ифтихори шаҳрвандӣ ва нишонаи пешрафти ҷомеаи муосир мебошад. Бо парафшони доимии парчам роҳи Тоҷикистон ба сӯи ояндаи обод, ҷомеаи муттаҳид ва давлати пуриқтидор идома меёбад.
д.и.ф.м. профессор Каримов Олимҷон Худойбердиевич муовини директори Институти математикаи ба номи А.Ҷӯраеви АМИТ
